Multatuli.online

Editiegeschiedenis Causerieën, 1870

I

Handschrift compleet, zeven blaadjes, waarvan vier aan beide zijden beschreven. Een potloodaantekening: 22 april, is doorgestreept en veranderd in: 1? april.

Gepubliceerd in De Locomotief, dinsdag 25 mei 1869, tot: 'Wat zal men van my denken!'; en verder, met de onjuiste aanduiding, 'Causerie II', in het nummer van zaterdag 29 mei 1869.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, pp. 726-727

II

Handschrift onvolledig, vier blaadjes, waarvan twee aan beide zijden beschreven. Potloodaantekening: 22 april.

Gepubliceerd in De Locomotief, dinsdag 6 Juli 1869, tot: 'Het spookt er, moet ge weten!'; en van: 'De tribune' af in het nummer van zaterdag 10 juli 1869. De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, p. 727.

III

Handschrift compleet, twaalf blaadjes, aan één kant beschreven. Potloodaantekening: 6 mei.

Gepubliceerd, direct na het slot van 'Causerie II', in De Locomotief van zaterdag 10 juli 1869, tot: 'naar een klein doel'; voorts in het nummer van dinsdag 13 juli 1869, tot: 'heeft voorgezeten'; daarna in het nummer van donderdag 15 juli 1869, tot: 'ergeren wou', en tenslotte in het nummer van dinsdag 20 juli 1869.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, pp. 727-728.

IV

Handschrift compleet, met dien verstande dat de aanhaling uit het toen nog niet gepubliceerde Vorstenschool alleen met de begin- en de slotwoorden is aangeduid. Vijf blaadjes, waarvan drie aan beide kanten beschreven. Gedateerd: 20 mei 1869.

Gepubliceerd, direct na het slot van 'Causerie III', in De Locomotief van dinsdag 20 juli 1869, tot: 'praten, causeren'; vervolgens in het nummer van zaterdag 24 juli 1869, tot: 'doorgronden kan', en tenslotte in het nummer van dinsdag 27 juli 1869. De Brief aan Ds Francken, waarnaar verwezen wordt, is opgenomen in Volledige Werken deel 1.

De tekst op deze website is overeenkomstig De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, p. 728.

V

Handschrift aanwezig van de eerste helft (tot de interlinie na 'op z'n tyd gearriveerd, maar...'). Vier blaadjes, aan één kant beschreven. In de aanhef gedateerd: Ems, 30 mei 1869. Op de keerzijde van het eerste blad staan in het handschrift van Mimi Hamminck Schepel korte aantekeningen betreffende het verdere deel van deze 'Causerie'. Gepubliceerd in De Locomotief van donderdag 29 juli 1869, tot: 'gezet worden'; en voorts in het nummer van dinsdag 3 augustus 1869.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve een variant in Volledige Werken deel 4, p. 728.

VI

Handschrift compleet, acht blaadjes, aan één kant beschreven. Ongedateerd.

Gepubliceerd in De Locomotief van dinsdag 10 augustus 1869, tot: 'is zeker'; vervolgens in het nummer van donderdag 12 augustus 1869, tot: 'was gevallen'; en tenslotte in het nummer van dinsdag 17 augustus 1869.

Onder deze laatste 'Causerie' is de volgende verklaring afgedrukt:

'Om den goeden knorrigen markies te hulp te komen in zyne Causerie, voegen wy hier den juisten tekst by van het op den fatalen steen gebeiteld vonnis.

      Red. Locomotief

Tot eene verfoeyelyke gedachtenisse tegen den gestraften Landverraader Pieter Elberfeld zal niemant vermoogen te deezer plaatse te Bouwen, Timmeren, Metselen off Planten nu of ten eenigen daage. Batavia den 14 April Anno 1722.'

Volgt Javaansche vertaling.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig de tekst in De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, p. 729.

VII

Handschrift compleet, acht blaadjes, aan één kant beschreven. Niet gedateerd.

Niet gepubliceerd in De Locomotief.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig het handschrift, behalve verbeteringen in Volledige Werken deel 4, p. 729.

VIII

Handschrift compleet, vijf blaadjes waarvan vier aan beide kanten beschreven. Niet gedateerd.

Niet gepubliceerd in De Locomotief.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig het handschrift, behalve verbeteringen in Volledige Werken deel 4, p. 730.

IX

Handschrift ontbreekt.

Gepubliceerd in De Locomotief, dinsdag 21 September 1869, tot: 'beide zyden (Idee 1)' vervolgens in het nummer van donderdag 23 september 1869, tot: 'had moeten doen'; en tenslotte in het nummer van dinsdag 28 september.

De 'Causerie' is aan het slot gedateerd: 'Den Haag, 29 Juli 1869'. De aanhef wijst terug òf op een 'Causerie' die noch in het handschrift, noch in De Locomotief bewaard is gebleven, òf op een opmerking die als postscriptum was aangehaakt achter de definitieve tekst van de vorige 'Causerie'.

Met toevoeging van het nummer: IX, afgedrukt overeenkomstig De Locomotief, behalve verbeteringen van drukfouten in Volledige Werken deel 4, p. 730.

X

Van het handschrift bestaan slechts twee blaadjes, beide tweezijdig beschreven, met op het eerste de pagina's 1 en 10, op het andere de pagina's 5 en 11 (slot) van de kopij.

Gepubliceerd in De Locomotief van dinsdag 5 oktober 1869, tot: 'geen diploom nodig'; vervolgens in het nummer van zaterdag 16 oktober 1869, tot: ''t Haagse bos'; en tenslotte in het nummer van dinsdag 19 oktober 1869.

De op deze website gebruikte tekst is volgens De Locomotief, met een variant in in Volledige Werken deel 4, p. 731.

XI

Handschrift ontbreekt.

Geschreven, blijkens de dagtekening onderaan, op 26 augustus 1869.

Gepubliceerd, onmiddellijk na het slot van de vorige 'Causerie', in De Locomotief van dinsdag 19 oktober 1869, tot: 'zo aantrek'; vervolgens in het nummer van donderdag 21 oktober 1869, tot: 'naar Egypte te maken'; en tenslotte in het nummer van dinsdag 2 november 1869. Bij de eerste zin van dit laatste gedeelte staat de voetnoot: ‘Nl. om een reis naar Egypte te maken’, die kennelijk van de redactie afkomstig is.

De op deze website gebruikte tekst is volgens De Locomotief, met verbeteringen in in Volledige Werken deel 4, p. 731, die in het handschrift van Mimi Hamminck Schepel zijn aangebracht op het exemplaar van De Locomotief van 2 november, dat in het bezit is van het Multatuli Museum.

XII

Handschrift compleet; tien blaadjes waarvan één aan beide kanten beschreven.

Met potlood gedateerd: 9 september.

Gepubliceerd in De Locomotief van vrijdag 24 december 1869.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve varianten in Volledige Werken deel 4, p. 731.

XIII

Handschrift compleet; tien blaadjes, aan één kant beschreven. Gedateerd 23 september 1869.

Niet gepubliceerd in De Locomotief.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig het handschrift.

XIV

Handschrift compleet; gedateerd 7 oktober 1869. Negen blaadjes, waarvan alleen het laatste aan beide kanten beschreven.

Gepubliceerd in De Locomotief van zondag 5 december 1869, tot: 'in 't straffen!'. De verdere tekst werd niet gepubliceerd.

De op deze website gebruikte tekst is, wat het eerste gedeelte betreft, overeenkomstig De Locomotief; wat het tweede gedeelte betreft, overeenkomstig het handschrift.

Na de woorden: 'Kortom 't is mooi' volgt in het handschrift nog: ‘Zie hier 't ding. Leest en verheugt U’ en daarna een open plaats; in de definitieve kopij heeft stellig de gehele circulaire van de Haagse afdeling van de Maatschappij tot nut van den Javaan daar een plaats gevonden. Aangezien de precieze tekst hiervan ons onbekend is gebleven, hebben we ook de verwijzing: ‘Ziehier 't ding. Leest en verheugt U’ weggelaten. Multatuli's 'Open brief aan de Mij etc.', die eveneens in het handschrift ontbreekt, werd toegevoegd overeenkomstig de publicatie in brochurevorm.

XV

Handschrift compleet; tien blaadjes, aan één kant beschreven. Gedateerd: 20 oktober 1869.

Niet gepubliceerd in De Locomotief.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig het handschrift, met een verbetering in Volledige Werken deel 4, p. 732.

In het handschrift ontbreekt Multatuli's antwoord aan de heer Van Lier. Het werd op de desbetreffende plaats tussengevoegd, zoals het gepubliceerd werd in de NRC van 22 oktober 1869, Bijvoegsel; alleen een drukfout werd verbeterd in Volledige Werken deel 4, p. 732.

XVI

Handschrift compleet; zes blaadjes, aan één kant beschreven. Gedateerd: 4 november 1869.

Gepubliceerd in De Locomotief van woensdag 22 december 1869.

Op het nummer dat Multatuli ontving, schreef hij met inkt de volgende aantekening, die wegens het woord ‘weder’ ook van belang is voor vroegere 'causerieën': ‘In deze Causerie zyn weder vele passages door de redactie van de Locomotief gesupprimeerd. Andere plaatsen zyn verminkt.’

Bij een driedubbele regel stippeltjes na: 'Doch geen nood': ‘een heel stuk over De W. uitgelaten.’

Bij: 'na Rome, Dordrecht': ‘Dit slaat op een passage die gesupprimeerd is, en wordt daardoor nogal ongepast.’

Bij: 'de gepleegde daad': ‘lees: voor 't gepleegd bedrog (dat is: de Thorbeckery van 1848)’.

Bij: 'die handeling': ‘dat bedrog.’

Bij: 'schuld': ‘onschuld.’

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve wijzigingen en aanvullingen in Volledige Werken deel 4, p. 733.

XVII

Handschrift vrijwel compleet; drie-en-twintig blaadjes, aan één kant beschreven, genummerd 1 tot en met 20, en 23 tot en met 25; alleen de nrs. 21 en 22 ontbreken dus.

Gedateerd 16 december 1869.

Gepubliceerd in De Locomotief van maandag 31 januari 1870, tot: 'aan te horen'; daarna in het nummer van woensdag 2 februari 1870, tot: 'aan te horen'; en tenslotte in het nummer van vrijdag 4 februari 1870. Deze drie gedeelten zijn ten onrechte achtereenvolgens genummerd als XVII, XVIII en XIX.

De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig De Locomotief, behalve correcties van drukfouten in Volledige Werken deel 4, p. 734.

XVIII

Handschrift ontbreekt.

Geschreven 29 december 1869.

Gepubliceerd in De Locomotief van dinsdag 15 februari 1870. De op deze website gebruikte tekst is overeenkomstig deze publicatie, behalve correcties van drukfouten in in Volledige Werken deel 4, p. 734.

Terug