Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
574.
Maar nog eens: welke vaste punten, buiten den stroom gelegen, biedt ons de natuur aan?
Welke punten?
Die natuur zelf, de gehele natuur! Wie háár bestudeert, zonder vóóroordeel, zonder pas-geknipt vooruit bestemd resultaat, met den vasten wil om vry studerende, de waarheid te vinden, waarlyk hy zal niet meedryven! De stroom moge hier en daar afbreuk doen aan zyn streven... niet alle afgelegde mylen verheid mogen immer zovele mylen vooruitgang wezen... hy zal naderen, naderen, altyd naderen! En dit naderen tot waarheid is het ware gulden-vlies dat er voor ons van Colchis te halen valt. Altyd zal er iets nieuws te veroveren vallen, want het getal vyanden - wanbegrippen - is eindeloos. Maar by elke overwinning op dwaling in onszelf of anderen behaald, zal onze kracht stygen. Onze eerzucht groeit aan, naarmate zy meer wordt bevredigd... elke nieuwe prikkel zal aanvuren tot nieuwen stryd, tot nieuwe verovering... en voorzeker zal hy tenslotte de rykste zyn, de tevredenste, de gelukkigste, die het grootst aantal minotauren in den doolhof van ons maatschappelyk Creta zal verslagen hebben.