Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
696.
Over het algemeen ligt er in de te grote gemakkelykheid, waarmede iemand die optreedt in het publiek, kan worden aangevallen door andersdenkenden, een reden om openbare voordrachten, als middel ter verspreiding van waarheid, af te keuren. Reeds zyn standpunt als publiek persoon heeft ten gevolge dat velen hem ongenegen zyn. De apostel die slechts aangename waarheden te verkondigen heeft, moet nog geboren worden, of liever hy kan zonder scha ongeboren blyven. De man die in 't openbaar optreedt, moet vyanden hebben. Verschil van richting op zedelyk, staatkundig of litterarisch gebied, gegronde of ongegronde afkeuring van zyn streven, besef van den liefst vermeden plicht om de door hem gewraakte verkeerdheden tegen te gaan, vaak ook eigenbelang, en byna immer persoonlyke grieven - om nu niet te spreken van afgunst, indien hy 't ongeluk heeft opgang te maken! - dit alles zyn zoveel redenen die hem aanwyzen als hoofdpunt in den polemischen kampstryd, waartegen de beste krachten - in Nederland: doodzwygen! - moeten worden aangevoerd.