Multatuli.online

30 augustus 1886

Brief van Multatuli en Mimi aan J.F. Snelleman. Dubbel en enkel velletje postpapier, waarvan blz. 1-4 en 5(⅗) beschreven. (M.M.) De brief is door Mimi kennelijk na 2 september voltooid.

N. Ingelheim 30 Aug^o 86

Waarde Snelleman, Dank voor 't Bataviaasch Handelsbl. waarin de serieuze recensie van de Grassprietjes [1.] Grassprietjes: in 1885 verscheen van de hand van Frederik van Eeden een bundel parodieën op de poëzie van de domineedichters, getiteld Grassprietjes door Cornelis Paradijs.. En voor de onderrichting in de aal- of paling kwestie. Of ik 't nu goed weet? Neen! Ik houd U voor bevoegd, maar weet by ondervinding hoe moeielyk O.L.H. 't wys-worden gemaakt heeft voor leeken die in generalisme doen. Ik kan byv. van de boeren in den omtrek niet te weten komen of de steenen die ze tot het zuiveren van hun akkers uit den grond halen meer of minder waarde hebben dan 't arbeidsloon om ze weg te brengen, m.a.w. of ik hen besteel of wèl 'n dienst doe als ik ze ze wegneem.

Wat de roem van dien Bokel [2.] Bokel: (bedoeld) Willem Beukels (? - 1397), visser te Biervliet, vond in 1386 het haringkaken uit. Op 30 augustus 1556 zou Karel v zijn graf hebben bezocht. In De Nederlandsche Spectator van 28 augustus 1886 wordt dit door P.J. Frederiks betwijfeld. aangaat, het bezoek van Keizer Karel op 'smans graf dat ook my zeer apokrief voorkomt, wordt ontkend. (dezer dagen nog in den Spectator) Maar toch wordt het meegedeeld in 'n oude duitsche Kroniek die me onlangs onder de oogen kwam. 't Spyt me dat ik 't ding niet bewaard heb. (Zegge: 'n Courant waarin 't vermeld werd.)

Ik zeide U, meen ik, reeds dat ik in 'n gelyke onzekerheid als over aal & paling verkeer omtrent Kraaien, raven, ‘dohlen’ [3.] Dohle: Kerk- of torenkraai (du.) kerkkraaien &c. Niet elke ‘kraai’ heet in Duitschland ‘Krähe’ niet elke ‘raaf’ noemen ze ‘Rabe’.

Met planten gaat het even zoo. Er zou eens 'n vereeniging moeten worden opgericht tot internationale vaststelling van wetenschappelyke benamingen. De correspondeerende woorden duiden volstrekt niet dezelfde zaken aan. (marsouin [4.] marsouin: bruinvis (fr.) is niet Meerschwein [5.] Meerschwein: zeevarken, zeemansterm voor bruinvis (du.) &c.) Dan de verwarrende of-jes! Telkens leest men: dat beest of die plant heet aldus... of... aldus, of... zóó, of... wat anders weer. By sommigen wordt hy, zy, het ook wel... genoemd. Zoodat de arme leek wanhopig uitroept, lieve menschen van wetenschap, hoe is 't nu eigenlyk?-

Als we 't maar zoover konden brengen dat er eenheid was in de determinatie der rubrieksnamen. Wat de een genus noemt is by den ander species. Men verwart: familie met: soort, ras met variant, &c Dit ook vaak by anthropologie. De ‘geleerden’ hebben nog veel... te leeren. Byna evenveel als de leeken.

Ik heb 't zeer druk en zal M. overlaten uw br. aan haar zelf te beantwoorden.

Ik ben nieuwsgierig naar 't stuk van Prof^r Quack over Krapotkine [11.] Krapotkine: Peter A. Kropotkin (1842-1921), Russisch geoloog en anarchist.. Wilt ge't my zenden? Als 't belangryk is moet Quack 'n vreemde bui gehad hebben, want gewoonlyk kletst hy allermiserabelst. Misschien ontleent het z'n belang aan Krapotkine. Quack zelf is my 'n treurig staaltje van wat men in ons arm land voor professor gebruiken kan.

Dat [6.] Dat: oorspr. stond er Hartelijk (doorgekrast). ge niet geschikt zyt voor postensluiter, voor polis aanprater prouveert zeer voor U. Hartelyk gegroet

Dek

Dek legt dit blaadje op myn tafel, wat zeker zeggen wil dat ik er ook wat by mag schryven. Nu dan allereerst dat ik zyn laatste woorden ten volle beaam. Hy zou ook niet geschikt zyn voor zoo'n baantje, dat is zeker.

Van morgen las ik in 't Nieuws dat dek aan 't werk is [12.] Zie 2 september 1886, blz. 702. - ik liep er dadelyk mee nr boven om 't hem te vertellen, dat het in de krant stond wel te verstaan, en hy wil dit bericht waar maken! Ge zult dus wel begrypen dat hy niet meer onwel is. Door een koortsige ellendige stemming heen, die op het lichaam terugwerkte, is hy tot 'n soort opgewektheid gekomen die nu hoffentlich ook persvruchten brengen zal. Van morgen las hy een ingezonden stuk, in 't ‘Vaderland’ over de ind. suiker kwestie, waarin gesproken werd over zyn Atjeh-profetie [13.] Zie 30 augustus 1886, blz. 699. enz. Zoo iets is goed voor hem, en zoo is er meer tegenwoordig.

Ja, bitte leen ons Quack over K. ik ben juist zoo erg in de sociale questie van den dag verward. Verward is het echte woord, daar ik een betoog volgen wil, zonder de eerste stelling waarop dat betoog berust, te begrypen. En zie als bydrage komt daar van morgen een bande Zigeuners voorby in 10, 12 wagens geëscorteerd door een 10 tal gendarmes. In Darmstad waren ze buiten de stad gezet, maar terug gekomen, waarop de policie zich meester maakte van de familie vaders, en ze voor de zindelykheid de haren afsneed. Groot geween en gejammer van de vrouwen toen zy hun mannen als ‘Stiften-Rösse’ [7.] Stiftenrösse: kloosterpaarden (du.) terugkregen. Dat is een smaad voor hun schynt het en vloekend en razend verlieten ze de stad, geëscorteerd door gendarmes die ze over de grenzen van Hessen-land brengen moeten, dat is dus Bingen! Toen ze op de markt van N. Ingelheim hun paarden hadden laten drinken, weigerden ze verder te gaan, waarop de feuerwehr [8.] feuerwehr-Spritze: brandweerspuiten (du.) werd saamgeroepen die ze verdreef met de Spritze [8.] feuerwehr-Spritze: brandweerspuiten (du.). Klesnat gingen ze verder. Wou vroeg aan een van de gendarmes of hy niet bang was voor die scheldende troep. maar hy zei ‘neen, want we hebben alle geladen geweer!’ En als ze over de grens zyn kan het nachbar [9.] nachbar-volk: buurvolk (du.)-volk op dezelfde manier te werk gaan! prachtig, he? Die Zigeuners waren overigens niet arm. Ze hadden zeer mooie paarden, kleurige kleeren, sieraden - en zeker ook geld, want by andere gelegenheden is me dat dikwyls gebleken.

Maar nu vaarwel beste Snelleman, Zeker als ge eens lust of aanleiding hebt om my te schryven, doe het dan, bitte! en denk toch niet dat ge altyd guignon [10.] guignon: pech (fr.) hebben zult, voor knappe menschen moeten ook passende en voldoend winstgevende betrekkingen te vinden zyn. Maar vóór alle dingen moogt ge den moed niet verliezen, dat zou te verdrietig zyn voor u en ook voor uw vrouwtje. Bovendien werkt het moed houden het slagen in de hand!

Groet de familie de W. en uw vrouw recht hartelyk van my en geloof my

Uw zeer toegenegen

M D D