Volledige Werken. Deel 23. Brieven en dokumenten uit de jaren 1884-1886
[1 januari 1884 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[2 januari 1884 Brief van Multatuli aan een onbekende]
[3 januari 1884 M.J. de Witt Hamer betaalt voor Tandem]
[januari 1884 Verschijning van Meer licht]
[8 januari 1884 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[9 januari 1884 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[11 januari 1884 Briefkaart van Multatuli aan Omer Wattez]
[11 januari 1884 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[12 januari 1884 Brief van Multatuli aan J.H. Rothmeyer]
[13 januari 1884 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[januari 1884 Voorwoord 2de druk Een Zaaier]
[januari 1884 Deel brief van Multatuli aan een onbekende]
[17 januari 1884 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[23 januari 1884 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[25 januari 1884 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[26 januari 1884 Brieffragment van Multatuli aan een onbekende]
[30 januari 1884 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[30 januari 1884 Briefkaart van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[5 februari 1884 Brief aan Multatuli van de Nederlandsche Schrijversbond i.o.]
[5 februari 1884 Ontwerptekst Statuten van de Schrijversbond]
[6 februari 1884 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[februari 1884 Brief van Multatuli aan de Nederlandsche Schrijversbond i.o.]
[9 februari 1884 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[11 februari 1884 Briefkaart van Multatuli aan H.J.J. Bos]
[12 februari 1884 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[15 februari 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[19 februari 1884 Brief van Multatuli en Mimi aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[22 februari 1884 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[26 februari 1884 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[27 februari 1884 Briefkaart van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[1 maart 1884 Brief van T.H. de Beer aan Multatuli]
[1 maart 1884 Gedicht van Wouter voor Multatuli]
[5 maart 1884 Brief van Multatuli aan M. Zürcher]
[5 maart 1884 Brief van Multatuli aan F. Domela Nieuwenhuis]
[8 maart 1884 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[8 maart 1884 Briefkaart van Multatuli aan J.B.H. Bremer]
[11 maart 1884 Brief van Multatuli aan A. Merens en C.J.J. Merens-Hamminck Schepel]
[16 maart 1884 Brief van Multatuli aan C.J.J. Merens-Hamminck Schepel]
[16 maart 1884 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[maart 1884 Herinnering van F. Domela Nieuwenhuis]
[22 maart 1884 Briefkaart van Multatuli aan F. Domela Nieuwenhuis]
[23 maart 1884 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[24 maart 1884 Bericht in Het Nieuws van den Dag]
[28 maart 1884 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[1884 Wilde Halmen van H. Cosman verschijnt]
[13 april 1884 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[april 1884 Artikel van J. Hobbel in De Dageraad]
[21 april 1884 Brief van W.A. Paap aan C. Vosmaer]
[6 mei 1884 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[14 mei 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[22 mei 1884 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[22 mei 1884 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[22 mei 1884 Briefkaart van Multatuli aan W.A. Paap]
[24 mei 1884 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[24 mei 1884 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[27 mei 1884 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[31 mei 1884 Brief van Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[juni 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[3 juni 1884 Mededeling van J. Hobbel in De Dageraad]
[10 juni 1884 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[12 juni 1884 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[17 juni 1884 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[29 juni 1884 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[Zomer 1884 Herinneringen van F. van Eeden]
[12 juli 1884 Konceptbrief van J.B.H. Bremer aan Mimi]
[18 juli 1884 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[20 juli 1884 Brief van Mimi aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[20 juli 1884 Briefkaart van Multatuli aan J.M. Haspels]
[22 juli 1884 Konceptbrief van C. Bremer-Snelleman aan Mimi]
[16 augustus 1884 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]
[17 augustus 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[september 1884 Fragmenten uit Macht tegen recht]
[4 september 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[14 september 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[18 september 1884 Brief van J.J.A. Gouverneur aan A.W.C.M. Verhuell]
[20 september 1884 Bericht in De Protestant]
[30 september 1884 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[1 oktober 1884 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[4 oktober 1884 Bericht in De Protestant]
[13 oktober 1884 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[18 oktober 1884 Bericht in De Protestant]
[8 november 1884 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[11 november 1884 Brief van het Brussels Studentenkongres aan Multatuli]
[november 1884 Artikel van J. Hobbel in De Dageraad]
[16 november 1884 Brief van Multatuli aan het Brussels Studentenkongres]
[16 november 1884 Briefkaart van Multatuli aan H.C. Muller]
[22 november 1884 Brief van H. Cosman aan Multatuli]
[23 november 1884 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]
[23 november 1884 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[25 november 1884 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[25 november 1884 Ingezonden Brief van Multatuli in De Amsterdammer]
[29 november 1884 Bericht in De Protestant]
[2 december 1884 Kroniek in Het Nieuws van den Dag]
[2 december 1884 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[6 december 1884 Artikel in De Protestant]
[13 december 1884 Artikel in De Nederlandsche Spectator]
[13 december 1884 Ingezonden Brief van J. Hobbel in De Protestant]
[13 december 1884 Bericht in De Protestant]
[december 1884 Bericht in De Dageraad]
[17 december 1884 Brief van Multatuli aan J. Hobbel]
[21 december 1884 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[23 december 1884 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[24 december 1884 Kaartje van Multatuli voor Wouter]
[27 december 1884 Artikel in De Nederlandsche Spectator]
[29 december 1884 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[26 januari 1885 Kroniek in Het Nieuws van den Dag]
[30 januari 1885 Brief van M. Breunissen Troost-Coenders aan Multatuli]
[4 februari 1885 Skriptie van H. Gorter]
[5 februari 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[12 februari 1885 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[12 februari 1885 Verslag in Het Nieuws van den Dag]
[februari 1885 Artikel van J. de Gruyter in De Dageraad met Kommentaar van J. Versluys]
[17 februari 1885 Brief van Mimi aan J.H. de Haas]
[18 februari 1885 Brief van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[februari 1885 M.J. de Witt Hamer betaalt voor Tandem]
[19 februari 1885 Gedicht van W.L. Penning jr]
[20 februari 1885 Brief van J.J.A. Gouverneur aan A.W.C.M. Verhuell]
[24 februari 1885 Brief van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[26 februari 1885 Gedicht van J.J.A. Gouverneur voor Multatuli]
[2 maart 1885 Briefkaart van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[2 maart 1885 Gedicht van C. van der Zeyde voor Multatuli]
[5 maart 1885 Brief van Multatuli aan de Groninger Werklieden]
[6 maart 1885 Brief van Multatuli aan de Groninger Werklieden]
[10 maart 1885 Brief van J.J.A. Gouverneur aan A.W.C.M. Verhuell]
[19 maart 1885 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[21 maart 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[22 maart 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[28 maart 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[15 april 1885 Opdracht van J. de Geyter aan Multatuli]
[17 april 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[17 april 1885 Briefkaart van G.L. Funke aan Multatuli]
[18 april 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[23 april 1885 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[24 april 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[27 april 1885 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[3 mei 1885 Brief van M. Breunissen Troost-Coenders aan Multatuli]
[9 mei 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[10 mei 1885 Brief van Multatuli aan H.C. de Wolff]
[18 mei 1885 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[20 mei 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[20 mei 1885 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[28 mei 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. Ten Brink]
[28 mei 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[4 juni 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[6 juni 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[9 juni 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[10 juni 1885 Brief van C. Busken Huet aan G.L. Funke]
[11 juni 1885 Briefkaart van Multatuli aan F.C. Günst]
[17 juni 1885 Brief van Multatuli S.E.W. Roorda van Eysinga]
[17 juni 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[19 juni 1885 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[20 juni 1885 Artikel van S.E.W. Roorda van Eysinga]
[21 juni 1885 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[23 juni 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[23 juni 1885 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[27 juni 1885 Brief van G.L. Funke aan Multatuli en Mimi]
[27 juni 1885 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[1 juli 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[5 juli 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. ten Brink]
[7 juli 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[20 juli 1885 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[25 juli 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[27 juli 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. ten Brink]
[7 augustus 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. ten Brink]
[10 augustus 1885 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[15 augustus 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 augustus 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[18 augustus 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[24 augustus 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. ten Brink]
[25 augustus 1885 Briefkaart van Multatuli aan C. Vosmaer]
[25 augustus 1885 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[28 augustus 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[28 augustus 1885 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[30 augustus 1885 Brief van Multatuli aan Haspels]
[augustus 1885 Herinneringen van M. Berdenis van Berlekom]
[4 september 1885 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[6 september 1885 Brief van J. ten Brink aan C. Vosmaer]
[9 september 1885 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[14 september 1885 Brief van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[19 september 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[3 oktober 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[4 oktober 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[8 oktober 1885 Brief van Multatuli aan Tj. van Holkema]
[11 oktober 1885 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[12 oktober 1885 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[12 oktober 1885 Biografische schets door C. Busken Huet I]
[16 oktober 1885 Biografische schets door C. Busken Huet II]
[16 oktober 1885 Reaktie van Mimi]
[17 oktober 1885 Biografische schets van C. Busken Huet III]
[18 oktober 1885 G.L. Funke overlijdt]
[20 oktober 1885 Telegram van Multatuli aan J. Funke]
[20 oktober 1885 In Memoriam G.L. Funke in Het Nieuwsblad voor den Boekhandel]
[21 oktober 1885 Brief van C. Busken Huet aan J. ten Brink]
[21 oktober 1885 Brief van Edu aan W. Kloos]
[22 oktober 1885 Herinnering van J. Funke]
[22 oktober 1885 Biografische schets van C. Busken Huet IV]
[23 oktober 1885 Verslag van de begrafenis van G.L. Funke]
[25 oktober 1885 Brief van Multatuli aan Wouter]
[27 oktober 1885 Biografische schets van C. Busken Huet V]
[27 oktober 1885 Brief van Multatuli aan T. Kouwenaar]
[29 oktober 1885 Biografische schets van C. Busken Huet VI]
[30 oktober 1885 Brief van Multatuli aan Wouter]
[31 oktober 1885 Biografische schets van C. Busken Huet VII]
[2 november 1885 Biografische schets van C. Busken Huet VIII]
[8 november 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[9 november 1885 Brief van Y. Braunius Oeberius-Meyer aan V. en H. Bruinsma]
[18 november 1885 Brief van Multatuli aan C.F. Günst-Schrijver]
[18 november 1885 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[november 1885 Brief van M. Breunissen Troost-Coenders aan Multatuli]
[20 november 1885 Artikel over Busken Huet en Multatuli in De Portefeuille]
[20 november 1885 Artikel over Busken Huet en Multatuli in het Algemeen Handelsblad]
[20 november 1885 Brief van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[21 november 1885 Brief van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[22 november 1885 Brief van Multatuli aan C.F. Günst-Schrijver]
[1 december 1885 Kroniek van W. Kloos in De Nieuwe Gids]
[2 december 1885 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[december 1885 Ledenlijst van de Nederlandschen Schaakbond]
[13 december 1885 Brief van Mimi aan M. Berdenis van Berlekom]
[16 december 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[16 december 1885 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[18 december 1885 Brief van J.W.C.A. Zürcher aan G.C. de Haas-Hanau]
[18 december 1885 Koncept-brief van G.C. de Haas-Hanau aan J.W.C.A. Zürcher]
[23 december 1885 Advertentie in Het Nieuws van den Dag]
[27 december 1885 Artikel over Busken Huet en Multatuli in Het Vaderland]
[29 december 1885 Artikel over Busken Huet en Multatuli in de Nieuwe Rotterdamsche Courant]
[29 december 1885 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[1885 Aantekeningen in het Memoriaal]
[1885 Aantekeningen in het Memoriaal]
[1 januari 1886 Brief van Y. Braunius Oeberius-Meyer aan G.C. de Haas-Hanau]
[5 januari 1886 Brief van Multatuli aan J.W.C.A. Zürcher]
[8 januari 1886 Brief van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[8 januari 1886 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[11 januari 1886 Aantekeningen van Mimi in het Dossier Bernhold]
[17 januari 1886 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[18 januari 1886 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[21 januari 1886 Brief van Multatuli aan M.C. Funke-de Koning]
[22 januari 1886 Brief van Multatuli aan M.C. Funke-de Koning]
[28 januari 1886 Brief van Multatuli aan T.H. de Beer]
[januari 1886 Bespreking van Onze hedendaagsche letterkundigen in De Gids]
[7 februari 1886 Brief van Multatuli aan J.W.C.A. Zürcher]
[9 februari 1886 Briefkaart van Multatuli aan H.C. Muller]
[24 februari 1886 Brief van Multatuli aan J.W.C.A. Zürcher]
[maart 1886 Verschijning van La Restauration de la Royauté van A. von Daehne van Varick]
[16 maart 1886 Brief van M.J. de Witt Hamer aan M. Berdenis van Berlekom]
[1 april 1886 Brief van Multatuli en Mimi aan M. Berdenis van Berlekom]
[3 april 1886 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[5 april 1886 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[14 april 1886 Brief van Y. Oeberius-Meijer aan G.C. de Haas-Hanau]
[20 april 1886 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[25 april 1886 Brief van Multatuli aan M.C. Funke-de Koning]
[30 april 1886 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[1 mei 1886 C. Busken Huet overlijdt]
[mei 1886 Artikel van M.C. Piepers in De Indische Gids]
[8 mei 1886 Brief van Multatuli aan H.C. de Wolff]
[9 mei 1886 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[12 mei 1886 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[13 mei 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[mei 1886 Bezoek van F. van Eeden aan Multatuli]
[mei 1886 Brief van C. [Vernée-]Schuitemaker aan Mimi]
[mei 1886 Brief van Y. Oeberius-Meijer aan G.C. de Haas-Hanau]
[24 mei 1886 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[25 mei 1886 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[4 juni 1886 Kommentaar van T.H. de Beer in De Portefeuille]
[10 juni 1886 Brief van Mimi aan E. Bernhold]
[juni 1886 Artikel van Albert Verwey in De Nieuwe Gids]
[22 juni 1886 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[23 juni 1886 Brief van F. van Eeden aan Multatuli]
[24 juni 1886 Brief van Multatuli aan H.C. de Wolff]
[29 juni 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[6 juli 1886 Briefkaart van J. Baarslag aan Multatuli]
[9 juli 1886 Briefkaart van B. de Jong aan Multatuli]
[12 juli 1886 Brief van E. Bernhold aan Mimi]
[20 juli 1886 Brief van Mimi aan J.H. de Haas]
[zomer 1886 Herinneringen van P.H. Ritter Jr]
[31 juli 1886 Briefkaart van Multatuli aan H.C. Muller]
[2 augustus 1886 Briefkaart van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[augustus 1886 Herinneringen van H.C. Muller]
[augustus 1886 Herinneringen van H.C. Muller]
[4 augustus 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[5 augustus 1886 Briefkaart van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[6 augustus 1886 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[12 augustus 1886 Brief van Mimi aan J.F. Snelleman]
[14 augustus 1886 Brief van P.H. Ritter aan Multatuli]
[15 augustus 1886 Brief van P.H. Ritter aan Multatuli]
[15 augustus 1886 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[16 augustus 1886 Brief van P.H. Ritter aan Multatuli]
[16 augustus 1886 Schaaknotitie van Multatuli]
[17 augustus 1886 Brief van Multatuli en Mimi aan M. Anderson]
[18 augustus 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[20 augustus 1886 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[zomer 1886 Herinneringen van F. Domela Nieuwenhuis]
[21 augustus 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[21 augustus 1886 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[22 augustus 1886 Briefkaart van Multatuli aan H.C. Muller]
[22 augustus 1886 Herinneringen van W. de Bom]
[22 augustus 1886 Herinneringen van W. de Bom]
[23 augustus 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[23 augustus 1886 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[23 augustus 1886 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Mimi]
[24 augustus 1886 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[26 augustus 1886 Brieffragment van Multatuli aan J.G. Robbers]
[26 augustus 1886 Brieffragment van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[30 augustus 1886 Brief van Multatuli en Mimi aan J.F. Snelleman]
[30 augustus 1886 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[30 augustus 1886 Artikel van A. van Assen in Het Vaderland]
[31 augustus 1886 Briefkaart van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[1 september 1886 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[2 september 1886 Bericht in Het Nieuws van den Dag]
[2 september 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[3 september 1886 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[5 september 1886 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[5 september 1886 Briefkaart van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[18 september 1886 Brief van C. [Vernée-]Schuitemaker aan Mimi]
[20 september 1886 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan F. Domela Nieuwenhuis]
[23 september 1886 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Mimi]
[28 september 1886 Brief van Mimi aan J.F. Snelleman]
[13 oktober 1886 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[oktober 1886 Drie briefpassages van Multatuli aan Mimi]
[19 oktober 1886 Brief van Multatuli aan Wouter]
[20 oktober 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[24 oktober 1886 Toegangskaart voor de Rotterdamsche Diergaarde]
[25 oktober 1886 Briefkaart van Multatuli aan W.J.C.A. Zürcher]
[oktober 1886 Brief van H.C. Muller aan Multatuli]
[9 november 1886 Bericht in Het Vaderland]
[9 november 1886 Bericht in Het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[9 november 1886 Briefkaart van Multatuli aan P.H. Ritter]
[11 november 1886 Twee advertenties in Het Nieuws van den Dag]
[12 november 1886 Ingezonden mededeling van Multatuli]
[12 november 1886 Herinnering van J.A. Nieuwenhuis]
[13 november 1886 Bericht in De Nederlandsche Spectator]
[13 november 1886 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[15 november 1886 Bericht in Het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[16 november 1886 Bericht in Het Vaderland]
[18 november 1886 Artikel van Apan in De Wageningsche Courant]
[19 november 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[19 november 1886 Brief van C. [Vernée-]Schuitemaker aan Mimi]
[20 november 1886 Bericht van J. Hobbel in Het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[20 november 1886 Bericht in De Nederlandsche Spectator]
[20 november 1886 Brief van Mimi aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[20 november 1886 Bericht in het Groninger Weekblad]
[22 november 1886 Briefkaart van Multatuli aan P.H. Ritter]
[23 november 1886 Brief van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[23 november 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[25 november 1886 Briefkaart van N. Braunius Oeberius aan G.C. de Haas-Hanau]
[28 november 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[29 november 1886 Ingezonden mededeling in Recht voor Allen]
[29 november 1886 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[1 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[1 december 1886 Ingezonden mededeling in Recht voor Allen]
[6 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[7 december 1886 Briefkaart van Multatuli aan Marie Berdenis van Berlekom]
[7 december 1886 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Mimi]
[8 december 1886 Briefkaart van Mimi aan M. Anderson]
[10 december 1886 Brief van Multatuli aan M. Berdenis van Berlekom]
[12 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[15 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[15 december 1886 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[18 december 1886 Briefkaart van Multatuli aan H.C. Muller]
[21 december 1886 Verschijning J.J. van Laars Register op de Ideën]
[23 december 1886 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[23 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[27 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[31 december 1886 Briefkaart van H.C. Muller aan Multatuli]
[31 december 1886 Brief van Mimi aan M.C. Funke-de Koning]
[31 december 1886 Brief van P.H. Ritter aan Multatuli]
[31 december 1886 Artikel van H.C. Muller in het Groninger Weekblad]
[31 december 1886 Herinnering van Mimi aan Oudejaarsdag 1886]
[26 augustus 1886
Brieffragment van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
26 augustus 1886
Brief van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
Nieder Ingelheim, 26 Augs 86
Waarde de Witt Hamer, Reeds sedert 'n paar weken weet ik dat we niet het genoegen zullen hebben U met Uw vrouw hier te zien, wat me zeer spyt omdat ik veel van U houd. Ik vraag me: waarom? en ik meen 'n antwoord op die vraag te hebben. Maar dit ga ik nu voorby omdat ik m'n pedanterige bekwaamheid in [1.] bekwaamheid in: oorspr. stond er zucht tot. analyse noodig heb voor andere dingen.
Dat de oorzaak van uw wegblyven in verbetering uwer gezondheid ligt, doet me natuurlyk genoegen. Toen ik vernam dat ge niet naar Nauheim zoudt gaan, was ik juist van plan geweest daarheen te schryven. Wilt ge my verheugen met eenige mededeeling van uw huiselyke omstandigheden? Daar stel ik veel belang in. Doe intusschen m'n hartelyke groeten aan Mevrouw. - En nu wat anders. Domela N. is hier geweest. M'n vrouw en ik zyn vervuld van de zaak die hem boven 't hoofd hangt. Ja, ze bezwaart ons. Onzer beider indruk is: ‘och, dat we wat voor hem konden doen!’ Dit nu zie ik niet in. Wat zou 't kunnen zyn? Schryvery? Dàt vooral niet. Zeer velen zyn tegen hem gestemd, en als ik openlyk blyk gaf aan z'n zy te staan, zou ik slechts de impopulariteit die hem drukt, verhoogen met den afkeer dien ik de eer heb inteboezemen en meer nog. Socialist ben ik niet. Ik beweer dat D.N. op 'n dwaalspoor is. By al m'n hartelyke sympathie voor z'n persoon, zou ik wel genoodzaakt wezen, zeer uitdrukkelyk lucht te geven aan m'n afkeer van z'n staatkundig program. (Zegge: program in zake: staatkunde, want ik vind het ònstaatkundig.)-
Toen ik uit de couranten vernam dat hy veroordeeld was tot een jaar celstraf, had ik geen byzonder groot [2.] geen byzonder groot: oorspr. stond er volstrekt geen. medelyden met hem. Dit vloeide uit onnadenkendheid [3.] onnadenkendheid: oorspr. stond er 'n wanbegrip. voort. Ik meende dat de cel-gevangene - of liever in casu 'n man als D.N. - zich mocht bezig houden naar verkiezing, en ik voelde iets als jalouzie. Reeds 25 jaar geleden (in de Minnebr.) had ik heimwee naar de rust in 'n cellulaire gevangenis. Wat 'n schoone gelegenheid, dacht ik, tot studeeren, tot denken! Maar nu hoor ik dat wel de schoenmaker 't schoenenvak mag uitoefenen, de mandenmaker 't zyne enz, ‘ieder dier naer synen aerdt’ [26.] naer synen aerdt: Genesis 1:21. doch dat die vryheid niet gegund wordt aan beoefenaars van sommige andere vakken, als daar zyn: aeronauten, leidekkers, matrozen, commis-voyageurs, straatventers, boeren, jagers, visschers en denkers of mannen van studie. De oorzaak waarom men zich niet kreunt aan de vakliefde van al die andere luî kan ik met 'n beetje inspanning in een myner heldere oogenblikken wel begrypen, maar dat 'n man van ontwikkeling en studie als D.N. te-werk zal worden gezet als 'n handwerksman komt me onrechtvaardig, ja, tyranniek en wreed voor.
En andere dingen, accessoires naar 't schynt, van zoo'n straf. Is 't waar, dat men den gevangene naakt uitkleedt? Dat men hem haar en baard afsnydt, enz? Als de reglementen dit voorschryven, voor allen voorschryven, noem ik die gelykheid voor de wet, 'n plompe òngelykheid. (Iets dat NB juist een myner aanmerkingen op socialistische nivelleering is.) Heeft men ook Mevr. Bulkley [4.] Bulkley: zie bij 6 mei 1884. - voor wie ik overigens volstrekt geen party trek - ook zoo behandeld? Ik zou 't indigne [5.] indigne: mensonwaardig (fr.) vinden, ik die haar veroordeeling toejuich. ('t Was haar niet om die kinderen te doen. Ze deed - ook in veel andere opzichten - in aan den weg timmerende romantiek. 't Krieuwelde haar 'n slechte fransche feuilleton van Xavier de Montépin [6.] Montépin: Xavier de Montépin (1823-1902), Frans roman- en toneelschrijver; publiceerde talloze feuilleton-romans. en action te zetten. Die vuile Jeanne Lorette Im [7.] Jeanne Lorette: Franse vrouw die in Rotterdam haar minnaar, een Japanner, had doodgeschoten. Zij werd tot 3 jaar veroordeeld, werd slecht behandeld in de gevangenis, wat leidde tot ernstige kritiek der sociaal-demokraten op de minister van Justitie Du Tour van Bellinchave. Im: idem., 'n zeer gewone brusselsche hoer die door den Japanner byzonder ruim betaald was.)-
Of 't u zal gelukken D.N. vry te krygen, weet ik niet. Ik gis neen. Het geincrimineerd stuk heb ik niet gelezen. ‘Op grond van wàt, gis je dan?’ vraagt ge. Wel, de geest der fatsoenlyke luî is tegen hem, en ongetwyfeld zyn z'n rechters fatsoenlyke menschen. En ik begryp die antipathie, al vind ik ze onverdiend. D.N. behoort evenmin - neen minder! - dan zyzelf by straatvolk en palingtrekkers. De meer of min directe aanraking met lieden van dat soort is 't minste offer niet dat hy aan z'n overtuiging brengt. En dan nog geminacht te worden, juist om iets dat hemzelf zoo pynlyk aandoet, is onrechtvaardig.-
Wat wil je toch met je geschryf, vraagt ge? Wees er niet boos om, maar de hartelykheid van m'n gevoel voor Nieuwenhuis dringt me, 'n paar dingen onder uw aandacht te brengen. Al hebt gy dan m'n opmerkingen niet noodig, ik voel behoefte die te uiten. En misschien kan ik u wyzen op een zaak die wellicht uw aandacht zou ontsnapt zyn. Die zal ik 't laatst noemen.
Nog-eens: ik geloof niet dat D.N. zal worden vrygesproken, zelfs niet dat het u gelukt z'n straf verminderd te krygen. Wat ik U hoofdzakelyk wenschte onder de aandacht te brengen betreft z'n proces niet. Maar vergun me zoolang dat proces nog hangende is, ook dáár over 'n paar woorden.
Nieuwenhuis heeft het bewuste artikel niet geschreven. Dit zegt hy, en ik geloof hem. ‘Maar dan is de zaak uit, zou men denken, hy behoeft dit slechts te zeggen en te bewyzen. De werkelyke schryver moet aangewezen en overtuigd worden (liefst geve hy zichzelf aan!) en alles is voor D.N. afgeloopen.’
Zoo komt het iemand voor - ook my - die buiten de zaak staat. Ik laat aan N. zelf over, U de gronden helder te maken waarom dit de loop niet wezen kan, en vóór [8.] vóór: oorspr. stond er bij. de eerste veroordeeling niet geweest is? Van de partykundige finesses die dit gekunsteld systeem voorschreven, heb ik geen verstand. Ook keur ik de (niet uitgesproken maar in druk gegeven) ‘pleitredenen’ af. Ze zyn... aardig, geestig en amusant. Maar dít was de eisch niet, daar ze niet bewyzen dat de beschuldiging [9.] beschuldiging: oorspr. stond er schu. van hoon onjuist is. Byna zou ik zeggen: ze geven aanleiding om het tegendeel te vermoeden, daar de pleiter in z'n pleidooi-zelf 'n loopje met Z.M. neemt. En dan dat aanhalen van Bluntschli en vooral van Multatuli! Een vriend schryft me daarover 't volgende: [10.] Zie bij 21 augustus 1886; brief van Roorda van Eysinga.
‘Ik heb D.N. aangeraden een advokaat te nemen die zich niet beroept op Bluntschli (een “mof”) noch op Multatuli (een heethoofd...’
(Ik, DD, zeg er by: iemand die door zeer velen zelf wordt aangezien voor 'n socialist!)
... ‘niet op Bluntschli of Mult. alzoo, maar op Donker Curtius minister van Justitie’ (dat klinkt!) ‘die vroeger als advokaat den Arnhemmer had doen vryspreken van Koningshoon of zoo iets. Vervolgens op Chaix d'Est-Ange (later procureur generaal, Brougham (later kanselier)’
Daar ik die opmerking juist vind, deel ik ze u mede. Wat het pleiten van Donker Curt. aangaat, ik meen dat het kort voor 48 was, en dat er over gesproken wordt in de stukken van Mr. Sautyn Kluyt [11.] Sautyn Kluyt: W.P. Sautijn Kluit (1838-1894), jurist, medewerker van De Nederlandsche Spectator.. Ik zal u den datum opgeven.
Welke pleidooien van Lord Brougham en Mr Chaix Roorda bedoelt, weet ik niet. Wilt ge dat ik 't hem vraag? Of schikt het u, om tyd te sparen, 't hemzelf te vragen? Z'n adres is: Mr S.E.W. Roorda van Eysinga
Clarens
(Suisse)-
Ik heb 't zeer druk met bezoeken. Misschien is dit goed omdat dit me dringt tot afbreken van de beschouwingen over 't proces-zèlf. Reeds voor 't beetje dat ik daarover schreef, vraag ik verschooning. 't Komt niet te-pas me den schyn te geven alsof ik meende u nuttig te kunnen zyn in uw vak. Welnu, 't weinige dat ik zei, is maar inleiding tot iets... ‘dat buiten m'n vak ligt? vraagt ge. Ik zeg: neen, en dus zou ik moeten zwygen. Doch wáár is 't dat dit zoo belangryk onderdeel van uw vak, wel eens uit het oog wordt verloren door sommigen die dat ‘vak’ begrenzen binnen de akademische Leer. Nergens staat geschreven dat de advokaat z'n client heeft te verdedigen tegen mishandeling nà de condemnatie. en er is kans dat dit den braven, weeken Nieuwenhuis te wachten staat! Ja, hy is zacht, hy is fatsoenlyk man, en dus gevoelig voor indrukken die den gevangene van gewone soort niet schaden. Ik vrees dat die hoedanigheden hem zullen maken tot 'n welkomen prooi van... ondergeschikten. Of zulk volkje daartoe onuitgesproken wenken zal ontvangen van hooger hand, laat ik daar.
By al 't geschreeuw om publiciteit is 't gevangenisstelsel - ook m.i. over 't algemeen 'n fout - byna geheel onttrokken aan de contrôle van de publieke opinie. We hebben geen looden daken meer, geen zuchtenbrug, geen Veemgerichtsexecutien, geen geheime zittingen van Inquisitie, maar... wat er na 't uitspreken van 't vonnis met den veroordeelde geschiedt, weten we niet! Geheel afgescheiden van de zaak Nieuw. was ik reeds lang van plan tegen die nachtzy onzer beschaving optekomen. (Ik ben tegen alle gevangenis, tenzy in gevalle van noodzakelyk gebleken preventie, maar dit doet er nu niet toe.) Ik meen gronden te hebben om te veronderstellen dat binnen die sombere muren gruwelen gebeuren, en 't hart bloedt me als ik denk dat de m.i. dwalende, maar welmeenende edele Nieuwenhuis aan die mogelykheid zou zyn overgelaten! Och, laat me op dit oogenblik niet uitweiden over de gronden die ik voor m'n vrees heb. Ik hoop ze [12.] Ik hoop ze: oorspr. stond er Misschien behandel ik ze. eerstdaags in druk te behandelen. En dit wil ik doen ook al gelukt het U Nieuwenhuis te doen vryspreken [13.] te doen vrijspreken: oorspr. stond er vrij te..
(hm! Dan zal eenmaal 'n advokaat worden gewezen op den beroemden Mr de W. Hamer die in '86 voor D.N. pleitte, en later als kanselier - och, waar dwaal ik heen? We zyn in Holland.)
‘Contrôle op behandeling van de gevangenen? En dat ze slecht zouden behandeld worden? Man, wat praat je? Ik kan je door 100 gevangenen laten getuigen dat ze 't best hadden, best, best, allerbest! De brave Christien [23.] Christien: Christina Goedvolk, vriendin (later echtgenote) en medeplichtige van de moordenaar Hendrik Jut. (proces Jut) heeft zich zelfs mogen amuseeren met 'n vruchtbaren byslaap. Ze kon het thuis niet beter heb-ben. Jeanne Lorette ('n heel gewone brusselsche geldhoer) verheugt zich in hooge protectie. Zeer velen hebben in de gevangenis allerlei pleiziertjes die waarachtig niet behoorden tot hun dagelyksche pitance [14.] pitance: rantsoen (fr.) toen ze nog op vrye voeten stonden en hun eigen kost moesten betalen.’
Precies! Er is geen - of 'n zeer gebrekkige - contrôle over de behandeling der gevangenen. Juist dat sommigen, als ze in den smaak vallen, 't daar zoo byzonder goed hebben - wat toch de bedoeling der Wet niet is - zou kunnen bewyzen dat m'n gissing omtrent het tegenovergestelde zoo heel ongegrond niet is. Het oppertoezicht van de Procureurs-Generaal, de inspectien, de stedelyke commissien van toezicht... wie 'n beetje weet van menschkunde en van... ambtenary, kan berekenen wat die hulpmiddelen baten. 't Zyn wassen neuzen. Het meer of min strakke gezicht van domine of pastoor by 't verlaten [15.] by 't verlaten: oorspr. stond er die de cel verlaten. van de cel, werkt soms mee tot verschuiven van de stemming. Maar dat is 't ergste niet.-
Ik heb innig met D.N. te doen. 't Komt vaak in me op, te wenschen Socialist te zyn om me naast hem te mogen zetten. Maar ik vind nu eenmaal z'n program onzinnig, en kan alleen deelen in z'n verontwaardiging over veel verkeerds. Zelfs ga ik daarin vèrder dan hy. Maar z'n diagnose, en z'n voorgestelde medicatie keur ik af. Doch dit alles belet niet dat ik gloei van woede als ik bedenk dat men hem zou mishandelen. Aannemende dat hy den Koning heeft gehoond en dat hy daarom veroordeeld wordt door Rechters die slaven van de Wet behooren te zyn, dan mag men toch eischen dat men ten zynen opzichte de grenzen van die Wet niet te buiten ga. ‘Eischen, zeker, maar wat te doen om dien eisch kracht by te zetten?’ Ziedaar de vraag. De gevangenisbesturen zyn... prude [16.] prude: preuts (fr.), bégueule [17.] bégueule: kwezelachtig (fr.), achterhoudend, collet-monté [18.] collet-monté: stijf (fr.), isistempelachtig [19.] isistempelachtig: gelijkend op priesters in een geheime eredienst (naar de Egyptische godin Isis).. Natuurlyk: de gevangene is: leur chose [20.] leur chose: hun zaak (fr.). Het begrip: ‘cel en afzondering’ verft af op [21.] verft af op: kleurt. de opvatting die ze van hun functie hebben. Alles is voor den leek - hier den Staatsburger! - ontoegankelyk. Nogeens: wie aan menschkunde gedaan heeft, kan weten wat hieruit voortvloeit!
M'n klacht over gebrek aan controle treft ook de geheele Rechterlyke Macht. Maar dit behoort nu hier niet by...-
Wilt ge zoo goed zyn die materie eens te overwegen en my te vergeven dat ik U zoo'n langen brief heb geschreven? t Is mezelf 'n offer want ik heb 'nhekel aan pen en inkt.
Wees met mevrouw hartelyk van my gegroet.
Uw vriend
Douwes Dekker
T.s.v.p. [24.] T. s.v.p.: tournez, s'il vour plaît; sla dit blad om, alstublieft (fr.)
Ik zou u opgeven in welk jaar D.C. voor den Arnhemmer pleitte. (Boissevain?) Maar ik kan 't niet vinden. Het moet kort voor 't ministerie Donker, de Kempenaer [22.] De Kempenaer: Jacob M. de Kempenaer (1793-1870), Nederlands staatsman, samen met Donker-Curtius lid van de commissie tot grondwetsherziening in 1848 en daarna samen met D.C. korte tijd minister, tot het optreden van het ministerie-Thorbecke in 1849. geweest zyn. En dat trad immers in 48 op.-
Mocht m'n heelen brief onnoodig zyn! Och, sleep - al of niet met goedvinden van Nieuwenhuis - den waren schryver op den voorgrond. Uitgever, drukker, letterzetter, loopjongen van de drukkery moeten hem kunnen aanwyzen als D.N. niet verkiest te spreken.
Waarom vertoont zich die man niet uit eigen beweging? Heeft D.N. uit martelaarszucht hem dit verboden. Och sla door die fynheden heen! Ik zie 't nut niet in van zulke chassez-croisé's. [25.] chassez-croisé: (chassé-croisé) oorspr. balletterm, waarbij tegenover elkaar staande dansers elkaars plaatsen innamen; stuivertje wisselen (fr.)