Multatuli.online

Volledige Werken. Deel 14. Brieven en dokumenten uit de jaren 1870-1871

Voorbericht

Nota

Het jaar 1870

Brieven en dokumenten

[1 januari 1870 Edu wordt zestien jaar]

[januari 1870 Brief van De Vletter aan Multatuli]

[6 januari 1870 Artikel van A. Buijs in Asmodée]

[8 januari 1870 Ideeën van Quintillianus in De Dageraad]

[13 januari 1870 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]

[13 januari 1870 Artikel in de Soerabaya Courant]

[januari 1870 Brief van De Vletter aan Multatuli]

[20 januari 1870 Bijdrage van Jhr. F.A. Hartsen in Asmodée]

[28 januari 1870 Brief van Tine aan Stéphanie]

[28 januari 1870 Brief van Edu aan Stéphanie]

[31 januari 1870 Causerie XVII, eerste deel, in De Locomotief]

[2 februari 1870 Causerie XVII, tweede deel]

[2 februari 1870 Rekest voor J. de Vletter]

[4 februari 1870 Causerie XVII, derde deel, in De Locomotief]

[7 februari 1870 Brief van Tine aan Stéphanie]

[13 februari 1870 Brief van Tine aan Stéphanie]

[14 februari 1870 Brief van Multatuli aan Boelen]

[15 februari 1870 Causerie XVIII in De Locomotief]

[17 februari 1870 Artikel van A. Buijs in Asmodée]

[25 februari 1870 Brief van Tine aan Stéphanie]

[2 maart 1870 Multatuli wordt vijftig jaar]

[maart 1870 Brief van De Vletter aan Multatuli]

[18 maart 1870 Brief van Tine aan Stéphanie]

[24 maart 1870 Multatuli schrijft aan De Vletter]

[26 maart 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[Bijlage Vier artikelen van Sentot in het Stuiversblad]

[31 maart 1870 Bijdrage van Jhr. F.A. Hartsen in Asmodée]

[1 april 1870 Brief van De Vletter aan Multatuli]

[1 april 1870 Kwitantie van Baron van Plettenberg]

[april 1870 Multatuli vertrekt naar Duitsland]

[12 april 1870 Bijdrage van Roorda van Eysinga in De Locomotief]

[Bijlage Mededelingen over Multatuli's verblijf in Mainz]

[23 april 1870 Brief van A. van der Ghinst aan Multatuli]

[25 april 1870 Brief van A. van der Ghinst aan Multatuli]

[26 april 1870 Brief van Multatuli aan Straatman]

[4 mei 1870 Brief van Schadd aan Straatman]

[5 mei 1870 Bijdrage van Multatuli in Het Noorden]

[12 mei 1870 Tweede bijdrage van Multatuli in Het Noorden]

[13 mei 1870 J.C.P. Hamminck Schepel overlijdt]

[15 mei 1870 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[19 mei 1870 Derde bijdrage in Het Noorden]

[21 mei 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[26 mei 1870 Vierde bijdrage in Het Noorden]

[27 mei 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[27 mei 1870 Ottilie Katzenstein-Coss overlijdt]

[28 mei 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[29 mei 1870 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[29 mei 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[30 mei 1870 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[mei 1870 Tine, Edu en Nonni verlaten Den Haag]

[Bijlage Mededelingen van A. Douwes Dekker-Post v. L.]

[1 juni 1870 Nonni wordt dertien jaar]

[1 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[2 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[2 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 juni 1870 Vijfde bijdrage in Het Noorden]

[juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[5 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[5 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[5 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[5 juni 1870 Brief van A. van der Ghinst aan Multatuli]

[6 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[6 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[7 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[8 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[8 juni 1870 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[9 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[9 juni 1870 Brief van Multatuli aan Tersteeg]

[9 juni 1870 Zesde bijdrage in Het Noorden]

[11 juni 1870 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[14 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[juni 1870 Mededelingen van Mimi]

[16 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[16 juni 1870 Zevende bijdrage in Het Noorden]

[18 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[23 juni 1870 Achtste bijdrage in Het Noorden]

[25 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[27 juni 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 juli 1870 Divagatiën I in Nederland]

[1 juli 1870 Negende bijdrage in Het Noorden]

[8 juli 1870 Tiende bijdrage in Het Noorden]

[9 juli 1870 Huwelijk van Sietske Abrahamsz]

[11 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[14 juli 1870 Artikel van Jhr. Hartsen in Asmodée]

[15 juli 1870 Elfde bijdrage in Het Noorden]

[16 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[18 juli 1870 Afkondiging pauselijke onfeilbaarheid]

[19 juli 1870 Oorlogsverklaring Frankrijk-Pruisen]

[Bijlage Mededelingen van Mimi over Mainz]

[21 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[21 juli 1870 Multatuli schrijft Idee 738]

[22 juli 1870 Twaalfde bijdrage in Het Noorden]

[22 juli 1870 Multatuli en Mimi naar Gustavsburg]

[23 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[24 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[25 juli 1870 Brief van Tine aan Potgieter]

[26 juli 1870 Multatuli schrijft Idee 747]

[28 juli 1870 Bijdrage van Multatuli in De Locomotief]

[29 juli 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[29 juli 1870 Laatste bijdrage in Het Noorden]

[30 juli 1870 Artikel van Huisman in De Dageraad]

[31 juli 1870 Brief van Potgieter aan Van Vloten]

[1 augustus 1870 Multatuli schrijft Idee 756]

[1 augustus 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 augustus 1870 Divagatiën II in Nederland]

[2 augustus 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[5 augustus 1870 Bericht in Opregte Haarlemsche Courant]

[17 augustus 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[17 augustus 1870 Eerste helft Ideën I verschijnt]

[Bijlage Reklame voor Multatuli's werken]

[19 augustus 1870 Mededeling van Mimi inzake honorarium]

[Bijlage Aantekeningen van Mimi]

[1 september 1870 Divagatiën III in Nederland]

[1 september 1870 Brief van Tine aan Potgieter]

[2 september 1870 Het Franse Rijnleger capituleert]

[4 september 1870 Napoleon III afgezet]

[Bijlage Mededelingen van Mimi over Gustavsburg]

[17 september 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[17 september 1870 Eerste aflevering Ideën III verschijnt]

[20 september 1870 Tine int honderd francs]

[20 september 1870 Brief van Tine aan Potgieter]

[22 september 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[29 september 1870 Brief van J. van Gennep aan Van der Hoeven]

[3 oktober 1870 Multatuli schrijft voetnoot bij Idee 738]

[4 oktober 1870 Ingezonden stuk van J. van Gennep]

[5 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi over Multatuli's reactie]

[6 oktober 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[7 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi over Gustavsburg]

[12 oktober 1870 Artikel in de Sneeker Courant]

[14 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[14 oktober 1870 Brief van J. van Gennep aan Van der Hoeven]

[15 oktober 1870 Oproep in De Werkman]

[18 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[18 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[19 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[19 oktober 1870 Artikel in de Sneeker Courant]

[20 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[20 oktober 1870 Brief van J. van Gennep aan Van der Hoeven]

[21 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi]

[21 oktober 1870 Brief van Tine aan Potgieter]

[21 oktober 1870 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]

[22 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Bokma]

[oktober 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[23 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Bokma]

[24 oktober 1870 Bijdrage van Multatuli in De Locomotief]

[24 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[25 oktober 1870 Telegram van Bokma]

[25 oktober 1870 Brief van J. van Gennep aan Van der Hoeven]

[25 oktober 1870 Brief van Des Amorie vd Hoeven aan Multatuli]

[25 oktober 1870 Brief van J. van Gennep aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi]

[27 oktober 1870 Het franse Moezelleger capituleert]

[29 oktober 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[29 oktober 1870 Mededelingen in De Werkman]

[30 oktober 1870 Bericht in het Handelsblad]

[1 november 1870 Multatuli en Mimi vestigen zich in Wiesbaden]

[2 november 1870 Tine int honderd francs]

[3 november 1870 Brief van J. van Gennep aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi]

[november 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[5 november 1870 Bericht en artikel in De Werkman]

[9 november 1870 Multatuli voltooit Nog-eens Vrye Arbeid]

[10 november 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[10 november 1870 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[10 november 1870 Brief van Multatuli aan Bokma]

[10 november 1870 Brief van A.L. van Plettenberg aan Waltman]

[12 november 1870 Kwitantie van Plet]

[12 november 1870 Artikel in De Werkman]

[13 november 1870 Oproep in de N.R.C.]

[14 november 1870 Brief van J. van Gennep aan Multatuli]

[19 november 1870 Multatuli schrijft Van Gennep]

[19 november 1870 Brief van W. van Lennep aan Multatuli]

[19 november 1870 Berichten in De Werkman]

[19 november 1870 Artikel in de Zaanlandsche Courant]

[19 november 1870 Ingezonden Stuk in de Java-Bode]

[20 november 1870 Kritiek in Onze Tolk]

[23 november 1870 De tweede aflevering van Ideën III verschijnt]

[25 november 1870 Brief van J. van Gennep aan Multatuli]

[26 november 1870 Bericht en Ingezonden Stukken in Zaanl. Crt.]

[26 november 1870 Artikel van Sentot in De Dageraad]

[27 november 1870 Brief van Multatuli aan Bokma]

[28 november 1870 Aantekeningen van Multatuli]

[29 november 1870 Bericht in Het Vaderland]

[30 november 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[30 november 1870 Eerste helft Ideën II herdrukt]

[1 december 1870 Artikel in Asmodée]

[2 december 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[4 december 1870 Brief van Multatuli aan De Geyter]

[6 december 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[7 december 1870 Brief van Huisman aan Multatuli]

[Bijlage Mededelingen van Mimi]

[7 december 1870 Tweede helft Ideën II herdrukt]

[7 december 1870 Circulaire van G.L. Funke]

[Bijlage Bestellijstje van G.L. Funke]

[8 december 1870 Bijdrage van Jhr. Hartsen in Asmodée]

[8 december 1870 Artikel van Buijs in Asmodée]

[12 december 1870 Brief van Multatuli aan Roorda van Eysinga]

[Bijlage Mededelingen van Mimi over Specialiteiten]

[12 december 1870 Ingezonden Stuk in de Arnhemsche Courant]

[13 december 1870 Ingezonden Stuk van J. van Vloten]

[15 december 1870 Wissel op naam van Multatuli]

[15 december 1870 Bericht in het Handelsblad]

[Bijlage Mededelingen van Mimi]

[december 1870 Aanbiedingsbericht van K.H. Schadd]

[16 december 1870 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[18 december 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[18 december 1870 Concept mededeling van Tine]

[19 december 1870 Concept ingezonden Stuk]

[20 december 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[20 december 1870 Bericht over geveild auteursrecht]

[21 december 1870 Bericht uit Sneek aan N.R.C.]

[22 december 1870 Brief van Multatuli aan Roorda van Eysinga]

[22 december 1870 Kwitantie van Plet]

[23 december 1870 Tine int honderd francs]

[23 december 1870 Brief van Tine aan Potgieter]

[24 december 1870 Nog-eens Vrye Arbeid verschijnt]

[24 december 1870 Ingezonden Stuk in Leidsch Dagblad]

[25 december 1870 Multatuli schrijft Wertheim]

[26 december 1870 Brief van Multatuli aan Huisman]

[27 december 1870 Telegram van Wertheim aan Multatuli]

[27 december 1870 Brief van Stieltjes aan Multatuli]

[27 december 1870 Brief van Wertheim aan Quack]

[29 december 1870 Brief van Wertheim aan Multatuli]

[december 1870 Notitie in Uilenspiegel]

[31 december 1870 Aantekeningen in het Memoriaal]

[31 december 1870 Brief van Multatuli aan Bokma]

[31 december 1870 Brief van Roorda van Eysinga aan Multatuli]

Het jaar 1871

Brieven en dokumenten

[1 januari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 januari 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[2 januari 1871 Brief van Multatuli aan redactie van Onze Eeuw]

[2 januari 1871 Brief van Multatuli aan Wertheim]

[2 januari 1871 Ingezonden Stuk van Oud-Officier]

[3 januari 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[6 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[6 januari 1871 Beoordeling van Nog-eens Vrye Arbeid]

[6 januari 1871 Ingezonden Stuk in De Locomotief]

[8 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[9 januari 1871 Brief van Roorda v Eysinga aan Multatuli]

[9 januari 1871 Brief van Wertheim aan Multatuli]

[10 januari 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[11 januari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[11 januari 1871 Artikel van RvE in de Sneeker Courant]

[12 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[12 januari 1871 Brief van Multatuli aan Bokma]

[12 januari 1871 Brief van Multatuli aan Tiedeman]

[13 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[13 januari 1871 Brief van Multatuli aan Jhr. van Sypenstein]

[13 januari 1871 Brief van Multatuli aan Baron van Plettenberg]

[15 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[15 januari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[januari 1871 Ingezonden Stuk van Huisman]

[15 januari 1871 Brief van Roorda v Eysinga aan Multatuli]

[17 januari 1871 Artikel in De Locomotief]

[18 januari 1871 Artikel van RvE in de Sneeker Courant]

[18 januari 1871 Proclamatie van het keizerrijk Duitsland]

[19 januari 1871 Brief van Multatuli aan Potgieter]

[19 januari 1871 Bericht in Het Vaderland]

[20 januari 1871 Artikel van Multatuli in Het Noorden]

[20 januari 1871 Max Havelaar derde druk verschijnt]

[21 januari 1871 Frans gedicht van Multatuli]

[21 januari 1871 Ingezonden Stuk in Het Vaderland]

[21 januari 1871 Artikel in Het Vaderland]

[21 januari 1871 Beoordeling in de Sneeker Courant]

[21 januari 1871 J.J. Rochussen overlijdt]

[22 januari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[22 januari 1871 Bericht in het Algemeen Handelsblad]

[22 januari 1871 Bericht in de N.R.C.]

[22 januari 1871 Artikel in de N.R.C.]

[25 januari 1871 Kwitantie van Plet]

[25 januari 1871 Briefkaart van Wolters aan d'Ablaing]

[25 januari 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[27 januari 1871 Brief van Multatuli aan Keller]

[28 januari 1871 Artikel in De Werkman]

[28 januari 1871 Ingezonden Stuk in De Toekomst]

[29 januari 1871 Brief van Kern e.a. aan Multatuli]

[30 januari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[31 januari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[31 januari 1871 Eerste artikel in het Dagblad]

[1 februari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[1 februari 1871 Bericht inzake de Multatuli-Commissie]

[1 februari 1871 Tweede artikel in het Dagblad]

[1 februari 1871 Ingezonden Stuk in De Toekomst]

[1 februari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[2 februari 1871 Brief van Roorda v Eysinga aan Multatuli]

[2 februari 1871 Derde artikel in het Dagblad]

[3 februari 1871 Brief van Tine aan Potgieter]

[3 februari 1871 Vierde artikel in het Dagblad]

[4 februari 1871 Ingezonden Stuk in De Toekomst]

[4 februari 1871 Advertentie van de Multatuli-Commissie]

[9 februari 1871 Brief van Potgieter aan Van Vloten]

[10 februari 1871 Advertentie van Huisman in Handelsblad]

[11 februari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[11 februari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[12 februari 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[12 februari 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[13 februari 1871 Artikel in de Java-Bode]

[14 februari 1871 Artikel in de Java-Bode]

[14 februari 1871 Artikel in het Nieuw Bataviaasch Handelsblad]

[15 februari 1871 Artikel in het Nieuw Bataviaasch Handelsblad]

[februari 1871 Beoordeling in Onze Eeuw]

[27 februari 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[2 maart 1871 Artikel in de Java-Bode]

[3 maart 1871 Artikel in de Java-Bode]

[7 maart 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[13 maart 1871 Artikel in het Studenten Weekblad]

[13 maart 1871 Recensie opvoering Max Havelaar]

[maart 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[Bijlage Notities voor Specialiteiten]

[17 maart 1871 Advertentie inzake opvoering Max Havelaar]

[18 maart 1871 Revolutionair verzet in Parijs]

[19 maart 1871 Recensie opvoering Max Havelaar]

[20 maart 1871 Bericht opvoering Max Havelaar]

[21 maart 1871 Artikel over Rochussen in de Java-Bode]

[23 maart 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[23 maart 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[23 maart 1871 Ingezonden Stuk in de Java-Bode]

[26 maart 1871 Multatuli over de Commune]

[26 maart 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[27 maart 1871 Artikel in het Studenten Weekblad]

[31 maart 1871 Artikel van Roorda in De Locomotief]

[1 april 1871 Ingezonden Stuk in de N.R.C.]

[2 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[3 april 1871 Artikel in het Studenten Weekblad]

[10 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[12 april 1871 Brief van Multatuli aan het Studenten Weekblad]

[12 april 1871 Multatuli over Frankrijk]

[15 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[17 april 1871 Repliek van Multatuli in het Studenten Weekblad]

[20 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[21 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[22 april 1871 Kwitantie van Plet]

[24 april 1871 Dupliek in het Studenten Weekblad]

[25 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[28 april 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[28 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[28 april 1871 Artikel van Roorda in De Locomotief]

[29 april 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[30 april 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[30 april 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[3 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[3 mei 1871 Brief van Faber aan Multatuli]

[8 mei 1871 Ingezonden Stuk in De Locomotief]

[10 mei 1871 Vrede van Frankfurt am Main]

[10 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[11 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[11 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[11 mei 1871 Concept van brieven aan Van Plettenberg]

[11 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Plettenberg]

[12 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[16 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[17 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[17 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Plettenberg]

[18 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Helden]

[18 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[20 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[21 mei 1871 Tine int honderd francs]

[23 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van Plettenberg]

[23 mei 1871 Contract inzake Specialiteiten]

[24 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[24 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[25 mei 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[27 mei 1871 Brief van Waltman aan Van der Ghinst]

[27 mei 1871 Brief van Roorda v Eysinga aan Multatuli]

[28 mei 1871 Einde van de Commune van Parijs]

[30 mei 1871 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[30 mei 1871 Specialiteiten verschijnt]

[4 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[5 juni 1871 Brief van Multatuli aan Van der Ghinst]

[8 juni 1871 Drie artikelen in Asmodée]

[10 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[11 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[12 juni 1871 Brief van Multatuli aan Huisman]

[14 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[19 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[22 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[23 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[24 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[26 juni 1871 Artikel in De Locomotief]

[27 juni 1871 Aantekeningen in het Memoriaal]

[27 juni 1871 Artikel in De Locomotief]

[3 juli 1871 Artikel in Nieuw Bataviaasch Handelsblad]

[juli 1871 Multatuli voltooit Ideën III]

[19 juli 1871 Rekening-courant met Waltman]

[24 juli 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[25 juli 1871 Multatuli int de opbrengst van het auteursrecht]

[15 augustus 1871 Laatste aflevering Ideën III verschijnt]

[16 augustus 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[20 augustus 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[23 augustus 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[26 augustus 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[5 september 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[16 september 1871 Brief van Roorda v Eysinga aan Multatuli]

[24 september 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[29 september 1871 Ideën III compleet]

[15 oktober 1871 Artikel in Caecilia]

[27 oktober 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[3 november 1871 Minnebrieven vijfde oplaag verschijnt]

[3 november 1871 Brief van Tine aan Stéphanie]

[10 november 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[15 november 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[18 november 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[23 november 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[24 november 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[29 november 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[30 november 1871 Brief van Multatuli aan Wintgens]

[3 december 1871 Brief van Wintgens aan Multatuli]

[5 december 1871 Brief van Multatuli aan Wintgens]

[5 december 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[6 december 1871 Aanbiedingscirculaire Max Havelaar]

[7 december 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[10 december 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[13 december 1871 Aantekening van Potgieter]

[14 december 1871 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]

[15 december 1871 Brief van Multatuli aan Wintgens]

[15 december 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[16 december 1871 Brief van Multatuli aan Wintgens]

[16 december 1871 Brief van Tine aan Potgieter]

[16 december 1871 Brief van Tine aan Stéphanie]

[17 december 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[18 december 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[18 december 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[21 december 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[21 december 1871 Brief van Multatuli aan Roorda v Eysinga]

[23 december 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[24 december 1871 Brief van Wintgens aan Multatuli]

[28 december 1871 Brief van Multatuli aan Funke]

[29 december 1871 Eerste stuk van Millioenen-studiën verschijnt]

[30 december 1871 Brief van Funke aan Multatuli]

[31 december 1871 Brief van Multatuli aan Wintgens]

[31 december 1871 Beoordeling Millioenen-studiën in N.R.C.]

Biografische aantekeningen


[31 maart 1871
Artikel van Roorda in De Locomotief]

31 maart 1871

Artikel van S.E.W. Roorda van Eysinga in De Locomotief, Semarang, nr. 77. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Brieven van Roorda aan De Locomotief.

De Hr. Kern heeft in de Zaanlandsche Courant een brief geplaatst. Daarin kwamen enkele ongelukkige of overtollige gedachten voor, zooals over Multatuli's stijl, terwijl gezwegen werd over het hem door de Regeering aangedane onrecht. Het Multatulifonds kon slechts eene driedelige beteekenis hebben:

1e het was een plicht der dankbaarheid jegens den man, die ons een' beteren weg deed inslaan;

2e het was eene poging om goed te maken, wat de Regeering, die op zijn jachtgebied stroopt met zijn kruit en lood, jegens hem misdoet, toegevende aan bezwaren, een' commies van de Rekenkamer waard;

3e het was een plicht der billijkheid jegens iemand, van wien men nog menige lettervrucht hoopt te genieten, en dien men dus in staat wil stellen ze voort te brengen.

Maar welken misslag de Commissie ook begaan had, de natie beantwoordde hare roepstem. Er werden hier en daar subcommissies gevormd. En zie, de eerste, die het goede werk dreigde te vernietigen, was een der onderteekenaars van den rondzendbrief zelf: Professor Kern!

Ik heb het genoegen niet den hoogleeraar te kennen. Zijne geschriften kenschetsen een' man van ruimen blik. Het is mogelijk, dat hij eerlijk en oprecht is, maar het is zeker, dat hij den schijn van eene verraderlijke handeling op zich laadde door in de Zaanlandsche Courant (gewijd aan den Putteaan Mirandolle) de natie te willen geruststellen met de verklaring, dat het fonds niet ten doel had aan Multatuli ‘eene werkelooze toekomst’ te verzekeren!

Multatuli werkeloos! Hij, die reeds vóór twee en dertig jaren werkte in het belang van een onderdrukt volk, toen de kleine Kern nog gewiegd werd of met knikkers speelde; die na Lebak zijn' Max Havelaar, zijne Minnebrieven, zijne Idéen en tal van andere geschriften voortbracht. De heer Kern schijnt niet bespeurd te hebben, dat hij zich zelven weêrsprak. Immers in den rondzendbrief prijst hij de kortheid en pittigheid van Multatuli's uitdrukkingen. Hij kent toch het woord van Voltaire: ‘ik had ditmaal geen tijd om kort te zijn.’ Is dan denken, voorbereiden geen werken?

De heer Kern laadde den schijn op zich vrede te willen met ‘Publiek,’ die hem kwalijk nam, dat hij onbedacht en overijld was opgetreden voor Multatuli. De bedoeling moge goed geweest zijn, maar het artikel in de Zaanlandsche Courant had den schijn van een coup de Jarnac.

De tweede daad was een protest van een ongenoemd, maar niet onbekend Indisch oud-officier, een Putteaan, die veel in de Algemeene orders schijnt te hebben gestudeerd, tegen Multatuli's beweren omtrent Duymaer van Twist's ‘vuiligheden’ bij de werving van inlandsche soldaten. Wij hebben Multatuli's repliek gelezen. Hij is te intelligent om te liegen. De oud officier is in een zeer ongeschikt oogenblik al zeer gedienstig geweest en had de zorg voor de verdediging van Duymaer's naam wel aan dezen zelven kunnen overlaten. Maar de derde daad was eene laaghartige wraakneming.

Ik schreef daarover in de Sneeker Courant, een der hoogst zeldzame moedige en waarheidlievende organen, het volgende artikel:


een laaghartige wraak.

Het liet zich verwachten, dat de Putteaansche vrij-arbeiders een onaangenaam Kerstfeest zouden doorbrengen met het lezen van Multatuli's jongste brochure over vrijen arbeid. In krachtige taal werd daar gewezen op de fortuinzoekende luî, die zonder hun geld voor altijd onbekend zouden zijn gebleven en na zich te hebben verrijkt ten koste van den Javaan nu uit eerzucht optreden als valsche apostelen van zijne zaak en in blinde onbeschoftheid den band tusschen de bevolking en hare hoofden zoo spoedig mooglijk willen verbreken; lieden, ‘die op Multatuli's jachtgebied stroopen met Multatuli's kruit en lood’ en te gelijk hem voor den gek houden. Maar moeilijk kon men verwachten, dat zij zulk eene laaghartige wraak zouden nemen als een hunner wel bekende avocats d'office eergisteren nam in de N.R.Ct., op het oogenblik, dat het volk wordt opgewekt tot eene daad van rechtvaardigheid jegens den man, die ons een' beteren weg deed inslaan. Het stuk is in een letterkundig opzicht te goed om aan de redactie te worden toegeschreven, maar zij blijft zedelijk verantwoordelijk voor de gepleegde laagheid, voor den tweeden coup de Jarnac, na den eersten, door Prof. Kern in de Zaanlandsche Courant aan Multatuli toegebracht.

Het pleit voor de bestredene brochure, dat zij slechts zulk eene onwaardige wederlegging in het leven riep.

Zakelijke betooggronden mist men er geheel in. Het stuk wemelt van personaliteiten. Of de heer van Herwerden het palet leverde voor Multatuli's verven, doet niets ter zake. Of Multatuli ijdel is en poseert, evenmin. Al was er onheilig vuur in zijn hartstocht, wij zouden wel eens willen zien, hoeveel Nederlanders hem in belangloosheid evenaren. Is er niet alliage in onze zuiverste handelingen? De man, die den Max Havelaar schreef, is niet alleen een uitstekend hoofd, maar moet een groot, warm edel hart hebben. De vraag, die beantwoord moest worden, is deze: Moeten wij toelaten, dat een zwerm van lieden, die hoofdzakelijk door eigenbelang worden gedreven, zonder beperking in de binnenlanden van Java den band tusschen de hoofden en den geringen man ruw verbreken en den invloed van het gezag der Regeering verzwakken?

Daarover wordt gezwegen. In plaats daarvan wordt Multatuli beleedigd door iemand, te laf om hem met open vizier te bestrijden, maar toch gemakkelijk te herkennen uit zijn' slaafschen zin, waarvan hij ook in een ander Putteaansch orgaan blijk geeft. Het stuk is een slechte daad.

s.e.w. roorda van eysinga.