Volledige Werken. Deel 25. Nagekomen brieven en dokumenten uit de jaren 1871-1886 en registers
Nagekomen brieven en dokumenten 1871-1886
[begin januari 1871 Brief van Multatuli aan de redaktie van Onze Eeuw]
[voorjaar 1871 Aantekeningen van Multatuli voor Specialiteiten]
[november 1871 Aanbiedingsbrief van Millioenenstudiën]
[6 december 1871 Brief van Multatuli aan de firma Enschedé]
[16 december 1871 Brief van Multatuli aan de firma Enschedé]
[Omstr. 1872 Kladhandschrift van Multatuli van Millioenenstudiën]
[30 december 1872 Brief van Multatuli aan J.W.T. Cohen Stuart]
[12 maart 1873 Brief van Multatuli aan J.W.T. Cohen Stuart]
[maart 1873 Aanbiedingsformulier van Millioenenstudiën]
[25 juni 1873 Brief van Multatuli aan A.B. Cohen Stuart]
[1 juli 1873 Brief van Multatuli aan A.B. Cohen Stuart]
[1 juli 1873 Brief van Multatuli aan J.W.T. Cohen Stuart]
[4 juli 1873 Brief van Multatuli aan J.W.T. Cohen Stuart]
[8 juli 1873 Brief van Multatuli aan J.W.T. Cohen Stuart]
[11 september 1873 Ingezonden brief van Multatuli in het Algemeen Handelsblad]
[14 september 1873 Lijst betr. Multatuli's circulaire over de reklame op spoorwegbiljetten]
[6 november 1873 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[24 november 1873 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[januari 1874 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[19 januari 1874 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[24 februari 1874 Brief van Multatuli aan A.B. Cohen Stuart]
[28 februari 1874 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[1 mei 1874 Brief van Mimi aan C. Vosmaer en vriendin]
[9 mei 1874 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[27 mei 1874 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[juni 1874 Brieffragment van Multatuli aan C. Vosmaer]
[3 juli 1874 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[13 juli 1874 Notitie en brief van Mimi en Multatuli aan C. Vosmaer]
[23 juli 1874 Opdracht van Multatuli in Millioenen-Studiën]
[23 juli 1874 Opdracht van Multatuli in Millioenen-Studiën]
[29 september 1874 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[18 oktober 1874 Passage uit een brief van C. Vosmaer aan J. Versluys]
[oktober 1874 Brieffragment van Multatuli aan C. Vosmaer]
[oktober 1874 Brieffragment van Mimi aan C. Vosmaer]
[29 oktober 1874 Toneelkritiek door A.J. Servaes van Rooijen in het Rederijkers Weekblad]
[9 november 1874 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[Omstr. november 1874 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[3 december 1874 Recensie van de 7de bundel Ideën]
[14 december 1874 Artikel in De Telegraaf]
[Omstr. december 1874 Fragmenten van een brief van C. Vosmaer aan Multatuli]
[januari 1875 Brieffragmenten van Multatuli aan C. Vosmaer]
[februari 1875 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[18 februari 1875 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[20 februari 1875 Prent over Vorstenschool in de Uilenspiegel]
[1 maart 1875 Afrekeningsstaat betr. Vorstenschool]
[2 maart 1875 Aantekening van Multatuli op een visitekaartje]
[4 maart 1875 Bericht in De Telegraaf]
[5 maart 1875 Brief van V. Bruinsma aan Multatuli]
[8 maart 1875 Brief van Multatuli aan K. Douwes Dekker]
[13 maart 1875 Brief van Mina Krüseman aan J.W.T. Cohen Stuart]
[19 maart 1875 Herinnering van R.A. van Sandick aan een voordracht van Multatuli]
[19 maart 1875 Brief van Mina Krüseman aan J.W.T. Cohen Stuart]
[maart 1875 Gedicht door W.L. Penning]
[21 maart 1875 Afkondiging van het huwelijk van Multatuli en Mimi]
[24 maart 1875 Brief van Multatuli aan mevr. N. Sandrock-ten Hagen]
[voorjaar 1875 Voorwoord bij Vorstenschool]
[11 april 1875 Brief van C. Vosmaer aan J.W.T. Cohen Stuart]
[13 april 1875 Brief van Marie Anderson aan J.W.T. Cohen Stuart]
[15 april 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[24 april 1875 Brief van Marie Anderson aan J.W.T. Cohen Stuart]
[27 april 1875 Telegram van Multatuli aan P. van de Velde]
[28 april 1875 Aantekeningen van Multatuli bij een voordracht]
[april 1875 Artikel van Elise van Calcar over Vorstenschool]
[3 mei 1875 Brief van D. Post aan J.W.T. Cohen Stuart]
[8 mei 1875 Brief van Marie Anderson aan J.W.T. Cohen Stuart]
[10 mei 1875 Brief van J.P. Revers aan J.W.T. Cohen Stuart]
[18 mei 1875 Brief van Marie Anderson aan J.W.T. Cohen Stuart]
[28 mei 1875 Brief van Marie Anderson aan J.W.T. Cohen Stuart]
[1875 Annotatie van Multatuli bij de ‘Brief aan den Koning over de openingsrede’ van september 1872]
[9 juni 1875 Brief van mevr. A.J.F. Clant van der Myll-Piepers aan J.W.T. Cohen Stuart]
[5 augustus 1875 Brief van Multatuli aan P. van de Velde en echtgenote]
[14 september 1875 Brief van C. Vosmaer aan J.W.T. Cohen Stuart]
[begin november 1875 Briefje van Mimi aan C. Vosmaer]
[november 1875 Opdracht van Multatuli in Max Havelaar]
[21 maart 1876 Tekst door Multatuli aangeboden aan de ‘Rheinische Courier’]
[1876 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[16 maart 1876 Telegram van Multatuli aan A. van der Linde]
[november 1876 Opdracht van Multatuli]
[23 november 1876 Opdracht van Multatuli in Bloemlezing]
[29 november 1876 Brief van Multatuli aan A.J. Le Gras]
[2 maart 1877 Brief van Multatuli aan A.J. Le Gras en J.M. Haspels]
[Omstr. 1877 Aantekeningen van Multatuli]
[13 februari 1878 Eerste koncept voor een Ingezonden Brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[13 februari 1878 Tweede koncept voor een Ingezonden Brief door mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[Omstr. 15 februari 1878 Brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau aan Multatuli]
[28 februari 1878 Brief van Multatuli aan [?] Onderwater]
[4 maart 1878 Opdracht van Multatuli in Max Havelaar]
[17 maart 1878 Recensie van Vorstenschool in het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[8 november 1878 Aantekeningen van Mimi in de Atlas Universel Géographique]
[1 februari 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[4 maart 1879 Opdracht van Multatuli in Bloemlezing]
[11 maart 1879 Opdracht van Multatuli]
[16 maart 1879 Opdracht van Multatuli]
[22 maart 1879 Briefkaart van Multatuli aan J.M. Haspels]
[31 maart 1879 Opdracht van Multatuli in Millioenen-Studiën]
[voorjaar 1879 Reaktie van G. Kuyper Hz. op het gedicht van W.L. Penning]
[13 april 1879 Advertentie in De Zaanstreek]
[22 april 1879 Opdracht van Multatuli in Over Specialiteiten]
[2 mei 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[11 mei 1879 Ingezonden brief van R. Pieper in De Zaanstreek]
[12 mei 1879 Briefkaart van Multatuli aan Edu]
[Omstr. mei 1879 Verslag van Vorstenschool in het Humoristisch Album]
[1 augustus 1879 Brief van Multatuli aan Edu]
[15 oktober 1879 Brief van D.R. Mansholt aan F. Domela Nieuwenhuis]
[5 november 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[17 februari 1880 Bericht in het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[23 februari 1880 Herinneringen van de onderwijzer Gerard aan een lezing van Multatuli]
[Omstr. 1880 Briefje van Multatuli wsch. bedoeld voor Mimi]
[21 juni 1880 Briefkaart van Mimi namens Multatuli aan D.R. Mansholt]
[26 juni 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[2 juli 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[14 juli 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[24 juli 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[1 augustus 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[7 augustus 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[13 augustus 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[19 augustus 1880 Briefkaart van Mimi namens Multatuli aan D.R. Mansholt]
[25 augustus 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[1 september 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[7 september 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[14 september 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[20 september 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[27 september 1880 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[27 februari 1881 Brief van Mimi aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[20 april 1881 Verklaring van de burgemeester van Padua inzake Edu]
[Omstr. juni 1881 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[januari 1882 Brief van Wouter, Mimi en Multatuli aan E. Douwes Dekker en echtgenote]
[2 februari 1882 Brief van Mimi aan E. Douwes Dekker]
[februari 1882 Briefje van Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[begin april 1882 Telegram namens Multatuli verzonden aan Edu door J. Versluys]
[juli 1882 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[begin oktober 1882 Visitekaartje van Multatuli, achtergelaten voor F. Domela Nieuwenhuis]
[oktober 1882 Herinnering van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[27 november 1882 Brief van Multatuli aan C.J.H. van den Broek]
[15 april 1883 Brief van Mimi en Multatuli aan C. Vosmaer]
[Omstr. 1 augustus 1883 Brief van Mimi aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[Wsch. 1883 Recept voor astma in het Memoriaal]
[december 1883 Koncept voor een brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[juli 1884 Gedicht van een gast van Multatuli]
[11 november 1884 Brief van mevr. Ymke Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[Kerstmis 1884 Notitie van Mimi betreffende Wouter]
[juni 1885 Koncept van een brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[juni 1885 Koncept voor een brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau aan Multatuli]
[zomer 1885 Brief van mevr. Ymke Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[oktober 1885 Brief van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[21 november 1885 Bericht in de Middelburgsche Courant]
[Omstr. 1885 Lijst met bezwaren van Multatuli tegen een Duitse roman]
[2 januari 1886 Artikel van C. Vosmaer in De Nederlandsche Spektator]
[begin maart 1886 Brief van Ymke Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[eind maart 1886 Brief van Ymke Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[voorjaar 1886 Gedicht van H.C. Muller]
[juli 1886 Brief van Ymke Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[augustus 1886 Fragmenten van een brief van mevr. G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[augustus 1886 Brief van mevr. Y. Braunius-Oeberius-Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[najaar 1886 Kommentaar van Multatuli betr. reklame op spoorwegbiljetten (1873)]
[11 november 1886 Brief van Mimi aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[12 november 1886 Bericht in De Werkmansvriend]
[17 november 1886 Bericht in de Middelburgsche Courant]
[december 1886 Brief van mevr. Y. Braunius Oeberius-Meijer aan mevr. G.C. de Haas-Hanau]
[5 augustus 1875
Brief van Multatuli aan P. van de Velde en echtgenote]
5 augustus 1875
Brief van Multatuli aan P. van de Velde en echtgenote. Een dubbel en een enkel vel postpapier, waarvan blz. 1-5 en 6 ⅔ beschreven. (M.M.) De brief is op 6 augustus voltooid.
Wiesbaden 5 Aug 75
Waarde Neef & Nicht!
Dat is zeer bitter! Wie had kunnen denken dat dat lieve bloeiende kind U en my zou voorgaan! Voor mezelf denk ik kalm en byna verlangend aan den dood, maar 't eensklaps verdorren van zoo'n jong plantje is treurig! Voor ik de namen en ouderdom Uwer kinderen in m'n boekje had nagezien, dacht ik aan de tweede Uwer dochters, en bracht dit sterfgeval in verband met haar hoofdpyn. Maar er bleek dat ik me vergiste. Wy begrypen volkomen hoe U den slag treffen moet. Ja, zeker herinneren we ons haar lief wezen! 't Hoorde geheel by den ganschen kring, die ons eerbied en liefde inboezemde. Meen niet dat m'n zwygen onverschilligheid beteekende. Ik zou u het tegendeel kunnen bewyzen door de mededeeling van 'n klein historietje - neen, 't wàs geen gebeurtenis, 't was maar 'n plan dat evenwel weer verydeld is, als zooveel plannen! Myn (ons, het) leven is 'n aaneenschakeling van willen en niet kunnen, van willen en niet doen liever, waarover ook Paulus al klaagde [6.] klaagde: zie Paulus' brief aan de Romeinen 7:19..
(6 Aug.)
Ik werd gister gestoord. Heel veel bezoeken uit Holland rooven me dikwyls m'n loisir. Over 't geheel moet ik maatregelen beramen om wat afgezonderd te leven. Het valt zeer moeielyk, iemand wiens bezoek overigens aangenaam wezen zou, de deur te wyzen.
En 't zou me niet baten ook! Want dan verlies ik even veel aan stemming als anders aan tyd. Sedert zeer lang reeds, ben ik achterstallig met m'n werk, en 't is of 't spel spreekt [3.] of 't spel spreekt: of de duvel ermee speelt., telkens ontmoet ik nieuwe beletselen, uit- en inwendig. ‘Un rien’ kan me hinderen, niet in humeur of gezondheid, o neen, maar in voortbrengingsvermogen. En dat is erg voor iemand die van z'n ‘pen’ leven moet.
't Plannetje waarvan ik gister sprak, was 'n paar zilveren lauwerkransen [1.] lauwerkransen: Multatuli aangeboden t.g.v. het succes van Vorstenschool, en hem door V. Zuylen gebracht op 20 juni 1875 (vgl. V.W. XVII, blz. 743). by U te brengen om ze met Uw beider verlof optehangen op die beide steendrukken. Kyk, ik geef niet om die dingen, en op die afbeeldingen der schepen die m'n vader gevoerd heeft, zouden ze een aardig effect maken. Ze konden dan in Uw familie bewaard blyven. Maar... er is iets tussengekomen. Vraag me by gelegenheid, als ik U weer zie, maar eens wàt? Ach, waartoe mysterie? Nu dan, ik merkte dat m'n vrouw 't hard vond van die vodden te scheiden, en toen had ik geen lust dat zaakje dóórtezetten. Ik zeg dat ik 't ‘merkte’ want gezegd is 't niet. Ik vond de aandoening menschelijk, en daarom berustte ik er in.
En dat ik nu dat mislukt, maar nog niet opgegeven plannetje aanroer, is om U te overtuigen dat ik Ulieden niet vergeten had. Weinig had ik gedacht dat de eerste tyding die ik van U ontvangen zou, 'n treurmaar zou wezen!
Portret? Ik bezit er geen, en wil er geen hebben van de onlangs door Funke gedeeltelyk tegen m'n zin in den handel gebrachte. Ze deugen niet. Ik mag Funke, die zeer goed voor my is en nu eenmaal aan die dingen veel geld heeft ten-koste gelegd, niet tegenwerken, maar anders zou ik die uitgaaf openlyk desavoueren. Als ik U alles vertellen zou wat er al over portretten van my te doen is geweest, kwam er geen einde aan. Dit kan ik U verzekeren, dat ik er geen bezit. Een goed portret was, 10, 12 jaar geleden, zekere fotografie van Mitkiwicz [4.] Mitkiwicz: César L.N. Mitkiewicz (geb. 1836), fotograaf te Brussel, maakte een befaamd portret van Multatuli in december 1864. te Brussel, maar dat is niet meer te krygen... Daarvan bestaan lithografien, die - meen ik - op dit ogenblik niet in de handel zyn. O, o, dat's zoo'n lange en vervelende historie! Zeker zou ik U 'n portret zenden, als ik er een had, neen, ik zàl 't U zenden zoodra er een dragelyk stuk in de wereld is, maar over 't geheel begrypt U dat ik geen portretten geven kan. Als publiek persoon had ik er duizenden noodig. Maar, geloof me, dit is de reden niet, jegens U, dit begrypt ge.
M'n tafel ligt vol onafgedane stukken, die me verwytend aankyken. De herdruk van ‘Havelaar’ ligt sedert maanden op z'n noten te wachten. Ook maant Waltman te Delft om correctie (c.q. uitbreiding) van de ‘Specialiteiten’. En dan brieven zonder tal, waarvan ik velen nog niet eens gelezen heb! De publiekerigheid is 'n lastig servituut. Ieder die wat weten wil over God, onsterfelykheid, Oostenryksche finantien, belastingstelsels, Kieswetten, prostitutie, moraal - och, zonder eind! - ieder meent het recht te hebben my aantespreken, en me voor lomp te houden als ik niet antwoord. En toch ben ik altyd zoo bang de goede aftestooten! Dit verleidde me vaak heel vrindelyk en al te uitvoerig te antwoorden aan onbekende wezens die later bleken geen antwoord waard te zyn geweest. Enfin!
Zeg, is Uw tweede dochter tegenwoordig wèl? Ze leed aan hoofdpyn. Ik gis dat ze zeer veel beweging nemen moet. Deel me S.V.P. iets mede over Anna's ziekte. Ik stel daarin hoog belang. Kunt ge ook uit de vermoedelyke oorzaken der ongesteldheid, en den loop daarvan iets opmaken dat nu dienen kan tot bepaling van 't régime dat uw tweede dochter noodig heeft? (Noemt ge haar Helena? of hoe?)
Ik lees daar in 'n brief van iemand que je ne connais ni d'Adam ni d'Eve [2.] que je ne connais enz: die ik in het geheel niet ken (fr.), dat ik: ‘tegen den winter in Holland komen zal, om m'n nieuw Blyspel te doen opvoeren.’ De man is vlug. Ik weet van dat Blyspel nog 't eerste woord niet! [5.] blyspel: op 3 januari 1875 heeft Multatuli Funke al een flink stuk van de tekst gestuurd en daarbij vermeld: ‘Zeker heb ik al genoeg gemaakt om, de fragmenten samenvoegende, 3 of 4 blyspelen te vormen (....)’. Maar hoe dit zy, ik moet aan 't werk, en daarom breek ik af. Wees met Uwe vrouw heel hartelyk van ons gegroet, en geloof my
Uw liefh. Neef en vriend
Eduard.
Gister was 't plan dat m'n vrouw hier 'n woordje zou byschryven. Maar zy is om my vryheid te bezorgen by de familie uit Holland die ons kwam bezoeken, of liever by de dame. 't Is 'n weduwe die onlangs haar man verloor, en nu hier komt om zich wat te verzetten. 't Zal noodig zyn dat ik verder van Holland ga wonen. Met al hun hartelykheid begrypen zulke menschen niet dat ik m'n tyd noodig heb.