Volledige Werken. Deel 22. Brieven en dokumenten uit de jaren 1882-1883
Het jaar 1882 (na de verschijning van de circulaire ‘Landgenoten’)
[16 maart 1882 Briefkaart van D.J. Korteweg aan F. van der Goes]
[17 maart 1882 Brief van Multatuli aan E. Douwes Dekker]
[maart 1882 Brief van R.J.A. Kallenberg van den Bosch aan A.S. Kok]
[19 maart 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[19 maart 1882 Brief van Multatuli aan Woest & Co.]
[20 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Middelburgsche Crt.]
[20 maart 1882 Briefkaart van A. Gorter aan F. van der Goes]
[20 maart 1882 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[20 maart 1882 Briefkaart van H.C. Wolff aan F. van der Goes]
[21 maart 1882 Brief van J. de Meester aan F. van der Goes]
[21 maart 1882 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman Jr.]
[21 maart 1882 Circulaire en redaktioneel kommentaar in het Algemeen Handelsblad]
[21 maart 1882 Brief van G.L. Funke aan F. van der Goes]
[21 maart 1882 Brief van J. Nieuwenhuis aan M.T.H. Perelaer]
[21 maart 1882 Briefkaart van M.J. de Witt Hamer aan F. van der Goes]
[22 maart 1882 Brief van R. Horst aan de Huldeblijk-kommissie]
[22 maart 1882 Briefkaart van A. Gorter aan F. van der Goes]
[22 maart 1882 Brief van A. Gorter aan F. van der Goes]
[22 maart 1882 Brief van J.H. Geraerts aan de Huldeblijk-kommissie]
[22 maart 1882 Brief van G.M. Calisch aan F. van der Goes]
[22 maart 1882 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[23 maart 1882 Brief van M.T.H. Perelaer aan F. van der Goes]
[23 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in het Dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage]
[23 maart 1882 Brief van Multatuli aan J. Waltman Jr.]
[23 maart 1882 Brief van J. de Meester aan F. van der Goes]
[23 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Kamper Crt.]
[23 maart 1882 Brief van H.C. Muller aan V. Bruinsma]
[23 maart 1882 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[24 maart 1882 Briefkaart van J. de Koo aan V. Bruinsma]
[24 maart 1882 Briefkaart van C. Vosmaer aan F. van der Goes]
[24 maart 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[24 maart 1882 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[24 maart 1882 Twee artikeltjes in het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[25 maart 1882 Advertentie inzake huldeblijk in Het Vaderland]
[25 maart 1882 Brief van W.L. Penning aan C. Vosmaer]
[25 maart 1882 Briefkaart van J. van der Pauwert aan V. Bruinsma]
[25 maart 1882 Briefkaart van J.J. van Rappard aan V. Bruinsma]
[25 maart 1882 Brief van Edu aan A.S. Kok(?)]
[25 maart 1882 Artikel T.H. de Beer in De Portefeuille]
[maart 1882 Brief van A.C. Loffelt aan Huldeblijk-kommissie]
[25 maart 1882 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[26 maart 1882 Brief van J. Nieuwenhuis aan F. van der Goes]
[26 maart 1882 Advertentie in het Algemeen Handelsblad]
[26 maart 1882 Brief van H.C. de Wolff aan F. van der Goes]
[26 maart 1882 Brief van J. de Vonk aan V. Bruinsma]
[26 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in L'Indépendance Belge]
[26 maart 1882 Artikel inzake het huldeblijk in De Amsterdammer]
[26 maart 1882 Brief van J.A. van den Broek aan V. Bruinsma]
[26 maart 1882 Artikel inzake het huldeblijk in De Amsterdammer]
[27 maart 1882 Briefkaart van Multatuli aan E. Douwes Dekker]
[27 maart 1882 Brief van W.G.F.A. van Sorgen aan P.A. Tiele]
[27 maart 1882 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman Jr.]
[27 maart 1882 Ingezonden Stuk in het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[28 maart 1882 Briefkaart van J.J. de Vries aan V. Bruinsma]
[28 maart 1882 Brief van A. Collard aan A.S. Kok]
[maart 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[29 maart 1882 Briefkaart van D.J. Korteweg aan F. van der Goes]
[29 maart 1882 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[29 maart 1882 Briefkaart van M.J. de Witt Hamer aan F. van der Goes]
[30 maart 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[30 maart 1882 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[30 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Kamper Crt.]
[30 maart 1882 Briefkaart van J. de Koo aan V. Bruinsma]
[30 maart 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Stichtsche Crt.]
[maart 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[31 maart 1882 Artikel in het Dagblad van Zuid-Holland en 's-Gravenhage]
[31 maart 1882 Artikel A.J. Levy in het Algemeen Handelsblad]
[maart 1882 Intekenlijst voor het huldeblijk]
[1 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Hervorming]
[1 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in Recht voor allen]
[1 april 1882 Ingezonden Brief in Recht voor allen]
[1 april 1882 Mededeling in De Nederlandsche Spectator]
[april 1882 Brief van een dokter aan V. Bruinsma]
[april 1882 Brief van G. Emmerts aan V. Bruinsma]
[1 april 1882 Brief van Multatuli aan Vluchtig]
[1 april 1882 Bericht inzake huldeblijk in De Nederlandsche Spectator]
[april 1882 Aantekeningen inzake Tandem van C. Vosmaer]
[1 april 1882 Brief van Mimi aan M.C. van der Hoeven-Meyer]
[2 april 1882 Brief van J. Manuel Engelbrecht aan V. Bruinsma]
[2 april 1882 Artikel en ingezonden brief van W.B. Bergsma in het Algemeen Handelsblad]
[2 april 1882 Briefkaart van J. de Vonk aan V. Bruinsma]
[2 april 1882 Artikel in De Amsterdammer]
[2 april 1882 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[april 1882 Herinnering van V. Bruinsma]
[3 april 1882 Briefkaart van J. Buist aan V. Bruinsma]
[3 april 1882 Briefkaart van G.P. Rouffaer aan V. Bruinsma]
[3 april 1882 Brief van J. Nieuwenhuis aan F. van der Goes]
[3 april 1882 Brief van H.C. de Wolff aan F. van der Goes]
[april 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[4 april 1882 Brief van E. Douwes Dekker Pzn. aan F. van der Goes]
[4 april 1882 Briefkaart van M.J. de Witt Hamer aan F. van der Goes]
[4 april 1882 Brief van Haagse sub-comité aan hoofdcomité Huldeblijk]
[4 april 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[4 april 1882 Brief van Multatuli aan W.A. Paap]
[4 april 1882 Brief van A.A. van Elk aan V. Bruinsma]
[5 april 1882 Ingezonden Stuk van J. Versluys in het Algemeen Handelsblad]
[5 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Tijd]
[6 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Maasbode]
[6 april 1882 Brief van J. de Meester aan F. van der Goes]
[6 april 1882 Brief van M. Lamberts aan V. Bruinsma]
[6 april 1882 Advertentie huldeblijk in het Algemeen Handelsblad]
[6 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Stichtsche Crt.]
[6 april 1882 Briefkaart van Multatuli aan W.A. Paap]
[7 april 1882 Briefkaart van L. aan V. Bruinsma]
[7 april 1882 Brief van J. Manuel Engelbrecht aan V. Bruinsma]
[7 april 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[7 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in het Rotterdamsch Nieuwsblad]
[7 april 1882 Koncept-brief van A.D. de Vries aan J.P. Amersfoort]
[8 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Portefeuille]
[8 april 1882 Brief van C. van Deventer aan F. van der Goes]
[8 april 1882 Brief van H.C. de Wolff aan F. van der Goes]
[8 april 1882 Brief van J.P. Amersfoort aan A.D. de Vries]
[8 april 1882 Brief van A.C. Kruseman aan A.D. de Vries]
[8 april 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[8 april 1882 Artikel in Uilenspiegel]
[9 april 1882 Briefkaart van D.J. Korteweg aan A.S. Kok]
[9 april 1882 Artikel in De Amsterdammer]
[9 april 1882 Briefkaart van E. Douwes Dekker Pzn. aan F. van der Goes]
[9 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Delftsche Crt.]
[9 april 1882 Ingezonden Brief P.F. Abell in De Amsterdammer]
[9 april 1882 Ingezonden Brief De Bree in De Amsterdammer]
[10 april 1882 Briefkaart van A.S. Kok aan D.J. Korteweg]
[11 april 1882 Briefkaart van G.L. Funke aan F. van der Goes]
[11 april 1882 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[12 april 1882 Vertrouwelijke circulaire aan ondertekenaars]
[Bijlage: Gedrukt inschrijvingsbiljet]
[12 april 1882 Brief van Multatuli en Mimi aan G.L. Funke]
[13 april 1882 Brief van J.M. Haspels aan J. Versluys]
[14 april 1882 Briefkaart van J.M. Haspels aan F. van der Goes]
[14 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Prov. en Utrechtsche Crt.]
[14 april 1882 Artikel in de Soerabaya Crt.]
[15 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Kerkelijke Crt.]
[15 april 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[15 april 1882 Brief van P.F. Abell aan F. van der Goes]
[april 1882 Brief van T. Bokma aan V. Bruinsma]
[16 april 1882 Ingezonden Stuk J.A. van den Broek en redaktioneel kommentaar in de Delftsche Crt.]
[17 april 1882 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[17 april 1882 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[18 april 1882 Brief van L. van Hulst aan F. van der Goes]
[18 april 1882 Briefkaart van D.J. Korteweg aan P.A. Tiele]
[18 april 1882 Brief van J.J. de Vries aan V. Bruinsma]
[18 april 1882 Briefkaart van J.W. van Wijhe aan V. Bruinsma]
[19 april 1882 Brief van G.L. Funke aan Mimi]
[20 april 1882 Brief van A.J. Duymaer van Twist aan W.B. Bergsma]
[20 april 1882 Briefkaart van C.A. Lobry de Bruijn aan V. Bruinsma]
[20 april 1882 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[22 april 1882 Briefkaart van H.C. de Wolff aan F. van der Goes]
[22 april 1882 Artikel van P.A. Daum inzake huldeblijk in De Locomotief]
[22 april 1882 Brief van J.J. de Vries aan V. Bruinsma]
[22 april 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[22 april 1882 Ingezonden Stuk J. de Meester in De Portefeuille]
[23 april 1882 Ingezonden Brief van H.C. de Wolff in De Amsterdammer]
[23 april 1882 Brief van F.S. Vening aan V. Bruinsma]
[24 april 1882 Artikel inzake huldeblijk in de Soerabaya Crt.]
[25 april 1882 Brief van A.W. Tresling aan V. Bruinsma]
[26 april 1882 Brief van N.P. van den Berg aan D.J. Korteweg]
[26 april 1882 Ingezonden Stuk en berichten in de Soerabaya Crt.]
[27 april 1882 Briefkaart van W.A. Paap aan F. van der Goes]
[27 april 1882 Brief van Mimi aan W.A. Paap]
[28 april 1882 Brief van P. van der Zee aan D.J. Korteweg]
[29 april 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[29 april 1882 Briefkaart van Mimi aan J. Waltman Jr.]
[30 april 1882 Brief van R.J.A. Kallenberg van den Bosch aan A.S. Kok]
[1 mei 1882 Brief van P. van der Zee aan D.J. Korteweg]
[mei 1882 Brief van H. Oosterling aan V. Bruinsma]
[1 mei 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[6 mei 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[6 mei 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[7 mei 1882 Briefkaart van S.J. Bouberg Wilson aan G.H. van Soest]
[7 mei 1882 Briefkaart van W. Paap aan F. van der Goes]
[7 mei 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[7 mei 1882 Briefkaart van W.A. Paap aan A.S. Kok]
[8 mei 1882 Artikel in de Soerabaya Crt.]
[9 mei 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma (?)]
[9 mei 1882 Verschijning 2e dr. Nog eens vrye arbeid]
[9 mei 1882 Brief van J.M. Rosskopf aan D.J. Korteweg]
[11 mei 1882 Brief van Germania aan D.J. Korteweg]
[12 mei 1882 Artikel van P. Brooshooft in de Soerabaya Crt.]
[12 mei 1882 Brief van D.J. Korteweg aan P.A. Tiele]
[Bijlage: Voorbedrukte kwitantie]
[12 mei 1882 Ingevulde kwitanties]
[13 mei 1882 Brief van J. Versluys aan P.A. Tiele(?)]
[13 mei 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[14 mei 1882 Brief van P. Brooshooft aan D.J. Korteweg]
[14 mei 1882 Koncept-brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[15 mei 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Locomotief]
[16 mei 1882 Artikel inzake huldeblijk in De Locomotief]
[16 mei 1882 Brief van M. Lamberts aan V. Bruinsma]
[17 mei 1882 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan een intekenares huldeblijk]
[18 mei 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[20 mei 1882 Bericht in De Locomotief]
[20 mei 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[20 mei 1882 Artikel van T.H. de Beer in De Portefeuille]
[mei 1882 Berekening P.A. Tiele huldeblijk-gelden]
[mei 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[23 mei 1882 Briefkaart van D.J. Korteweg aan P.A. Tiele]
[24 mei 1882 Brief van D. de Lange aan D.J. Korteweg]
[26 mei 1882 Brief van S. de Jager aan P.A. Tiele]
[26 mei 1882 Ingevulde kwitantie]
[31 mei 1882 Brief van J. Versluys aan J.A. Roessingh van Iterson]
[31 mei 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[juni 1882 Bespreking 5e dr. Max Havelaar in Het Leeskabinet]
[2 juni 1882 Ingezonden Stuk met antwoord in de Soerabaya Crt.]
[4 juni 1882 Intekenlijst uit Suriname inzake huldeblijk]
[5 juni 1882 Brief van G.A.G.P. Diest Lorgion-van Hoëvell en dochter aan Multatuli]
[7 juni 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[8 juni 1882 Twee reçubewijzen overboeking P.A. Tiele]
[8 juni 1882 Brief van P. Brooshooft aan D.J. Korteweg]
[15 juni 1882 Briefkaart van Multatuli aan J.M. Haspels]
[16 juni 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[18 juni 1882 Brief van H.C. Muller aan V. Bruinsma]
[20 juni 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[20 juni 1882 Brief van D.J. Korteweg aan F. van der Goes]
[22 juni 1882 Polis op het leven van Multatuli]
[24 juni 1882 Brief van Multatuli aan J. Versluys]
[27 juni 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[juni 1882 Brief van H. Oosterling aan V. Bruinsma]
[1 juli 1882 Brief Germania aan D.J. Korteweg en J. Versluys]
[2 juli 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[3 juli 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[4 juli 1882 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]
[7 juli 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[9 juli 1882 Uittreksel notulen De Dageraad]
[14 juli 1882 Polis op het leven van Mimi]
[juli 1882 Brief van H. Oosterling aan V. Bruinsma]
[18 juli 1882 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[18 juli 1882 Brief Germania aan D.J. Korteweg en J. Versluys]
[19 juli 1882 Brief van D.J. Korteweg aan P. Brooshooft]
[juli 1882 Brief van Mimi aan Marie Anderson]
[21 juli 1882 Brief met bijlage van G. Luttenberg aan D.J. Korteweg en J. Versluys]
[22 juli 1882 Ingekomen gelden huldeblijk in Recht voor allen]
[juli 1882 Brief van J. en M. Versluys aan V. en H. Bruinsma]
[24 juli 1882 Brief van H. Oosterling aan V. Bruinsma]
[24 juli 1882 Bericht opbrengst huldeblijk in het Algemeen Handelsblad]
[24 juli 1882 Brief van P.F. Abell aan V. Bruinsma]
[25 juli 1882 Brief van Multatuli aan een neef]
[28 juli 1882 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[juli 1882 Artikel van J.G. ten Bokkel in De Dageraad]
[juli 1882 Bijzondere bepalingen inzake polissen]
[5 augustus 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[13 augustus 1882 Briefkaart van Multatuli aan E. Douwes Dekker]
[17 augustus 1882 Brief van Mimi en Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[20 augustus 1882 Briefkaart van A.C. Wertheim aan F. van der Goes]
[augustus 1882 Brief van Multatuli aan A.C. Wertheim]
[27 augustus 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[augustus 1882 Beschouwing over Minnebrieven in De Dageraad]
[2 september 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[4 september 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[september 1882 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[8 september 1882 Brief van J.C. de Vos aan D.J. Korteweg]
[8 september 1882 Telegram van W.A. Paap aan comité-Huldeblijk]
[9 september 1882 Brief van D.J. Korteweg aan J.C. de Vos]
[12 september 1882 Briefkaart van J. Versluys aan F. van der Goes]
[20 september 1882 Brief van J.A. Roessingh van Iterson aan D.J. Korteweg]
[21 september 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[september 1882 Brief van Multatuli aan H.C. de Wolff]
[24 september 1882 Brief van J.K. Anschütz aan V. Bruinsma]
[24 september 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[24 september 1882 Briefkaart van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[24 september 1882 Briefkaart van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[september 1882 Aantekeningen D.J. Korteweg]
[26 september 1882 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[27 september 1882 Brief van D.J. Korteweg aan F. van der Goes]
[27 september 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[27 september 1882 Kladbrief van D.J. Korteweg aan Multatuli]
[27 september 1882 Verslag van D.J. Korteweg]
[29 september 1882 (Koncept-)brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[29 september 1882 Brief van J.C. de Vos aan D.J. Korteweg]
[29 september 1882 Briefkaart van G.L. Funke aan Multatuli]
[30 september 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[30 september 1882 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[30 september 1882 Brief van J. Versluys aan D.J. Korteweg]
[1 oktober 1882 Kladbrief van D.J. Korteweg aan J.C. de Vos]
[1 oktober 1882 Kladbrief van D.J. Korteweg aan Multatuli]
[6 oktober 1882 Kwitantie voor D.J. Korteweg]
[6 oktober 1882 Briefkaart van Multatuli aan V. Bruinsma]
[7 oktober 1882 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[7 oktober 1882 Brief van D.J. Korteweg aan Multatuli]
[8 oktober 1882 Briefkaart van Multatuli aan J.H. de Haas]
[8 oktober 1882 Gedrukte mededeling H.C. Muller]
[9 oktober 1882 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[9 oktober 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[9 oktober 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[10 oktober 1882 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[11 oktober 1882 Brief van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[12 oktober 1882 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[12 oktober 1882 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[12 oktober 1882 Overlijdensadvertentie Jan Singer]
[14 oktober 1882 Brief van Multatuli aan N. Braunius Oeberius]
[16 oktober 1882 Brief van J. Versluys aan V. Bruinsma]
[oktober 1882 Gedicht van Multatuli in poëzie-album Lientje de Haas]
[18 oktober 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[19 oktober 1882 Brief van N. Braunius Oeberius aan V. en H. Bruinsma]
[20 oktober 1882 Twee kwitanties inzake polissen]
[21 oktober 1882 Brief van V. Bruinsma aan N. Braunius Oeberius]
[21 oktober 1882 Brief van Multatuli aan Lina de Haas]
[21 oktober 1882 Brief van J.W.E. Duitz aan V. Bruinsma]
[21 oktober 1882 Briefkaart van Multatuli aan J.J.A. Goeverneur]
[22 oktober 1882 Beschikking D.J. Korteweg en J. Versluys inzake polissen]
[23 oktober 1882 Brief van Multatuli aan J.F. Snelleman]
[23 oktober 1882 Brief van Mimi aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[23 oktober 1882 M.J. de Witt Hamer betaalt Tandem-bijdrage]
[25 oktober 1882 Briefkaart van G. Heymans aan V. Bruinsma]
[25 oktober 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[27 oktober 1882 Brief van Multatuli aan M.J. de Witt Hamer]
[27 oktober 1882 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[27 oktober 1882 Briefkaart van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[29 oktober 1882 Brief van N. Braunius Oeberius aan V. Bruinsma]
[8 november 1882 Brief van G. Heymans van V. Bruinsma]
[8 november 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[8 november 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[9 november 1882 Brief van Multatuli aan G.J.P. de la Valette]
[11 november 1882 Brief van J.F. Snelleman aan Multatuli]
[12 november 1882 Ingezonden Brief met reaktie F. v.d. Goes in De Amsterdammer]
[14 november 1882 Brief van J. Eekhof aan F. van der Goes]
[15 november 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[25 november 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[26 november 1882 Koncept-brief van D.J. Korteweg aan Multatuli]
[26 november 1882 Album deelnemers huldeblijk]
[26 november 1882 Brief van Mimi aan Wouter]
[27 november 1882 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenbergh van den Bosch]
[28 november 1882 Verslag voordracht H.C. Muller in Het Nieuws van den Dag]
[29 november 1882 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[30 november 1882 Briefkaart van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[4 december 1882 Brief van Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[13 december 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[16 december 1882 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[december 1882 Aantekeningen in het Memoriaal]
[17 december 1882 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[19 december 1882 Koncept-brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[21 december 1882 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[21 december 1882 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[23 december 1882 Artikel over voordracht H.C. Muller in De Vrijheid]
[23 december 1882 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]
[24 december 1882 Brief van Multatuli aan H. Hemkes Kz.]
[december 1882 Brochure van H.C. Muller verschijnt]
[28 december 1882 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan H.C. Muller]
[31 december 1882 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]
[11 januari 1883 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[12 januari 1883 Briefkaart van Multatuli van V. Bruinsma]
[12 januari 1883 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[januari 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[16 januari 1883 Brief van G.J.P. de la Valette aan Multatuli]
[22 januari 1883 Brief van J.H. Anschütz aan V. Bruinsma]
[30 januari 1883 A.K. von Gugel overlijdt]
[januari 1883 Artikel van J. Hobbel in De Dageraad]
[januari 1883 Notitie van P. Westra]
[1 februari 1883 Brief van A. Arnould aan Mimi]
[3 februari 1883 Brief van Multatuli aan E. Bernhold]
[4 februari 1883 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[5 februari 1883 Brief van E. Bernhold aan Multatuli]
[februari 1883 Artikel van P. Westra in De Dageraad]
[februari 1883 Antwoord van H.C. Muller in De Dageraad]
[februari 1883 Dupliek van P. Westra in De Dageraad]
[12 februari 1883 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[19 februari 1883 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[19 februari 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[19 februari 1883 Briefkaart van Multatuli aan J.H. de Haas]
[23 februari 1883 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[26 februari 1883 Briefkaart van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau.]
[maart 1883 Artikel van C.B. Spruyt in De Tijdspiegel]
[2 maart 1883 Verjaarsgroet uit Rotterdam]
[8 maart 1883 Briefkaart van Multatuli aan D.R. Mansholt]
[11 maart 1883 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]
[11 maart 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[13 maart 1883 Brief van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]
[17 maart 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[4 april 1883 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[6 april 1883 Briefkaart van Multatuli aan J.M. Haspels]
[8 april 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[11 april 1883 Brief van G.P. Rouffaer aan Multatuli]
[14 april 1883 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[22 april 1883 Dagboekaantekeningen mevr. A.C.C.G. Vosmaer]
[22 april 1883 Dagboekaantekeningen C. Vosmaer]
[23 april 1883 C. Vosmaer tekent Mimi en Wouter]
[april 1883 Koncept-brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[25 april 1883 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[29 april 1883 Briefkaart van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[april 1883 Redaktioneel kommentaar in De Dageraad]
[1 mei 1883 Brief van Multatuli aan T.H. de Beer]
[3 mei 1883 Ingezonden tekst van Multatuli t.b.v. J.L. Wertheim]
[mei 1883 Twee fragmenten uit brieven van Multatuli aan een of meer onbekenden]
[6 mei 1883 Brief van Multatuli aan N. Braunius Oeberius]
[6 mei 1883 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[8 mei 1883 Brief van Mimi aan W.A. Paap]
[12 mei 1883 Brief van Multatuli aan A. Merens]
[mei 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[20 mei 1883 Briefkaart van Multatuli aan H. de Vries]
[23 mei 1883 Brief van T.H. de Beer aan Multatuli]
[29 mei 1883 Verschijning Een onkruidzaaier van H.M. van Andel]
[10 juni 1883 Artikel over Een onkruidzaaier in De Amsterdammer]
[31 mei 1883 Brief van Multatuli aan N. Braunius Oeberius]
[juni 1883 Redaktioneel kommentaar in De Dageraad]
[2 juni 1883 Brief van G.P. Rouffaer aan Multatuli]
[juni 1883 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[12 juni 1883 Briefkaart van Multatuli aan T.H. de Beer]
[18 juni 1883 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[19 juni 1883 Brief van Multatuli aan H. de Vries]
[21 juni 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[22 juni 1883 Brief van Multatuli en Wouter aan G.C. de Haas-Hanau]
[8 juli 1883 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[10 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[12 juli 1883 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[13 juli 1883 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[15 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[18 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[19 juli 1883 Brief van Multatuli en Mimi aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[19 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[20 juli 1883 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg van den Bosch]
[20 juli 1883 Briefkaart van Multatuli aan J.H. de Haas]
[22 juli 1883 Brief van G.P. Rouffaer aan Multatuli]
[22 juli 1883 Briefkaart van Multatuli aan J.H. de Haas]
[23 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[25 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer Snelleman]
[26 juli 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[30 juli 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[juli 1883 Aantekeningen in het Memoriaal]
[6 augustus 1883 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[6 augustus 1883 Brief van Mimi aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[7 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
[7 augustus 1883 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[7 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.B.H. Bremer en C. Bremer-Snelleman]
[8 augustus 1883 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[11 augustus 1883 Brief van Multatuli aan A.D. Baron van Verschuer]
[11 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[11 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.F. Snelleman en J.H. Dupont]
[12 augustus 1883 Bespreking van Een onkruidzaaier in De Amsterdammer]
[12 augustus 1883 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[14 augustus 1883 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[16 augustus 1883 Brief van A. van Daehne van Varick aan Multatuli]
[18 augustus 1883 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[19 augustus 1883 Brief van C.H. de Jong aan Multatuli]
[21 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.G. Robbers]
[22 augustus 1883 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[24 augustus 1883 Brief van C.H. de Jong aan Multatuli]
[25 augustus 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[26 augustus 1883 Advertentie Multatuliana in het Algemeen Handelsblad]
[26 augustus 1883 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]
[26 augustus 1883 Bericht Multatuliana in de Nieuwe Rotterdamsche Crt.]
[27 augustus 1883 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[28 augustus 1883 Briefkaart van A. van Daehne van Varick aan Multatuli]
[30 augustus 1883 Advertentie Multatuliana in het Algemeen Handelsblad]
[30 augustus 1883 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]
[30 augustus 1883 Brief van Multatuli aan A.J.F. Clant van der Myll-Piepers]
[1 september 1883 Brief van P.A. Tiele aan Multatuli]
[11 september 1883 Brief van A. van Daehne van Varick aan Multatuli]
[11 september 1883 Brief van Mimi aan mevr. C. Bremer-Snelleman]
[13 september 1883 Briefkaart van A. van Daehne van Varick aan Multatuli]
[13 september 1883 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]
[18 september 1883 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]
[18 september 1883 Brief van Multatuli aan H.C. Muller]
[21 september 1883 Briefkaart aan J.H. de Haas]
[22 september 1883 Uitgave van Kraketau]
[24 september 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[28 september 1883 Brief van Multatuli aan A. Douwes Dekker]
[30 september 1883 Brief van A. van Daehne van Varick aan Multatuli]
[26 oktober 1883 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[28 oktober 1883 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[30 oktober 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[13 november 1883 Briefkaart van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[16 november 1883 Brief van Multatuli aan J. Zürcher]
[24 november 1883 Artikel van F. Domela Nieuwenhuis in Recht voor allen]
[25 november 1883 Brief van Mimi aan C. Bremer-Snelleman]
[11 december 1883 Verzending van een boek naar Multatuli]
[11 december 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[16 december 1883 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]
[20 december 1883 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[10 juli 1883
Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau]
10 juli 1883
Brief van Multatuli aan J.H. de Haas en G.C. de Haas-Hanau. Drie dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. De brief is op 12 juli voltooid. (M.M.)
als je 't druk hebt, behoef je dezen niet te lezen. alleen: zendt my den N. Rotterdammer niet meer. Hartelyk dank voor je vriendelykheid maar ik wil niet meer zoveel lezen [1.] Deze regels staan in paars potlood boven de aanhef geschreven.
N. Ingelheim 10 Juli 83.
beste De Haas & lieve Lina! Een der hoofdredenen van myn schryven is U te verzoeken, onder zeer hartelyken dank voor 't genotene, my niet verder de Rott. Couranten te zenden! Op de twee laatste pakjes na heb ik ze altyd gelezen - o van begin tot eind, want de advertentien dienden my niet minder dan de hoofdartikels tot staalkaarten van Mr Publiek - maar, maar... ik geloof dat het niet goed voor me is! Al dat nieuws, die nieuwtjes, al die wysheid der hoofdartikelen, al 't gepolemizeer in ‘ingezonden stukken’ kyk, 't maakt 'nmensch z'n hoofd tot 'n mallemolen. En, behalve dag- en weeknieuws lees ik toch al veel, misschien te veel. Lezen maakt lui. Men raakt allengs gewoon z'n gedachten aan den leiband te laten loopen.
12 Juli
Eergister bleef dit begonnen briefje liggen. Waarschynlyk ligt het aan my maar 't is zonderling zooveel dingen en dingetjes my gedurig komen agiteeren. ‘Dat komt omdat je je alles te veel aantrekt’ zal men zeggen. Wel mogelyk. Maar wat zou daaraan te doen zyn? Doch ook dáárom alweer is 't goed, my te onthouden van krantenlectuur, althans zooveel mogelyk. Want geheel en al kan ik ze niet missen. Gy, deHaas, zyt, in weerwil van al de moeielykheden en ergernis die uw zware taak u veroorzaakt, toch 'n gelukkig mensch, omdat er overeenstemming is tusschen uw gaven en uw lust. Juist dàt ontbreekt my, en daaruit vloeit m'n wrevel voort. Ik lees de indische couranten en moet wel treurig gestemd zyn over den achteruitgang die zich daar ginds openbaart. Als ik daarover myn opinie publiceer kan de toon niet anders zyn dan onbehagelyk. Ieder zal aan myn opvatting, aan myn zwartgalligheid toeschryven wat inderdaad een natuurlyk gevolg is van den indruk die de feiten maken op 'n welmeenende. Hoe zou uw stemming zyn als men uw oogziekenhuis - na uzelf gedwongen te hebben het te verlaten - verwaarloosde, in den grond bedierf en vernietigde? Holland raakt Insulinde kwyt. Dit is 'n feit van weinig tientallen jaren. Of er, na den misdadigen onwil die overal heerscht, thans nog iets aan te doen wezen zou - zie, dit weet ik niet! Gewis niet met de middelen die onze staatsinrichting aan de hand geeft. De menschen die seuren over ‘liberaal’ en ‘behoudend’ geven blyk niet te weten wat er dreigt. Ze doen denken aan geneesheeren die er over kibbelen of de poeders die zy 'n kankerlyder toedienen, met riet- of beetwortelsuiker moeten bereid worden. Die 's Jacob blykt 'n prul te zyn, 'tgeen... er volstrekt niet op aankomt! Zóó erg is de toestand, dat de bespottelyke benoeming van dien man er niets aan bedorven heeft [2.] bedorven heeft: oorspr. stond er bederft.. De kwaal zit in de verrotting van de cliques die ons landje opvreten, en die - hoe ook schynbaar verdeeld door partyschap - één lyn trekken om beurtelings op 't kussen te komen. Kent gy de uitdrukking: ‘korrespondentie’ [3.] ‘contracten van correspondentie’ was de naam van overeenkomsten, waarmee regenten in de 18e eeuw ambten onderling verdeelden. die in de oude-republiekstyd gebruikt werd voor de onderlinge protektie-kontrakten der ‘regenten’ zooals ze zich noemden? Dáárvan zyn menigvuldige autenthieke stukken bewaard gebleven. Zal men over 100 jaar de knoeikontrakten te lezen krygen waarmee de 2, 300 menschen die thans den buit deelen, elkander beloven alleen de vrindjes toetelaten, en elken dwarskyker er buiten te houden? 't Is te betwyfelen of de ‘Ring’ [4.] Ring: kongsi, samenzweerderskring. onzer dagen zulke schriftstukken in de wereld stuurt - vooral omdat de redaktie zeer moeielyk wezen zou - maar dat er feitelyk zoo'n camorra [5.] Camorra: geheim genootschap, ± Mafia. bestaat, is zeker. ‘Men’ weet het niet, omdat men niet lezen kan.-
Ik heb u wel eens gezegd (en ook schreef ik 't ergens in m'n Ideen) dat ik altyd bezig was met 'n probleem. Meestal is dit van wiskunstigen aard omdat ik daarin 't meeste baat meen te vinden tegen verstomping van denkvermogen en moedeloosheid. Maar soms dringen zich andere zaken op den voorgrond. (Het ontbreekt niet aan ingewikkelde en pikante vraagstukken!) Zoo ben ik den laatsten tyd nogal bezig met de kurieuze zaak van Kaspar Hauser [6.] Kaspar Hauser: beroemde duitse vondeling 1812(?)-1833, aangetroffen in Heidelberg op 26 mei 1828; volgens de legende zou hij door wilde dieren opgevoed zijn., waarop ik 'n byzondere betrekking heb omdat ik me - als waar't van gister! - herinner welken indruk de eerste mededeeling daarvan op my maakte. 't Zal in '29 geweest zyn toen ik er 't eerst van hoorde, en nooit verloor ik die zonderlinge geschiedenis geheel uit het oog. Een onlangs verschenen brochure bracht haar weer ter tafel, en naar aanleiding dáárvan heb ik my een en ander aangeschaft dat er over handelt. Nog altyd zyn er twee partyen. Eenigszins in afwyking van m'n vroegeren indruk, hel ik nu over tot de meening dat de (beroemde!) Feuerbach [7.] Feuerbach: P.J. Anselm, ritter von Feuerbach (1775-1833), duits criminoloog, schreef ter verdediging van Kasper Hausers integriteit: ‘Ein Beispiel des Verbrechens am Seelenleben’ (1832). (Een voorbeeld van een misdrijf jegens het geestelijk leven.) zich vergiste, dat het Badensche hof onschuldig is aan de zaak en dat onze Kaspar Hauser ('t ‘kind van Europa’) een bedrieger was. Maar 'n bedrieger van allerinteressantste soort. Als onderwerp van menschkundige studie is die historie ongeevenaard, vooral door nategaan hoe de bedrogenen (d.i. half Europa, voorgegaan door celebriteiten in scherpzinnigheid) zelf oorzaak waren van 't gelukken der misleiding, en den delinquent als 't ware vóórzeiden hoe hy zich gedragen moest om hen om den tuin te leiden. Maar... volkomen zeker-heid heb ik nog niet. In allen geval vind ik veel raadselachtigs in 't gedrag van Lord Stanhope. Ook komt het vreemd voor dat Feuerbach zich zoo uilig zou hebben laten foppen door 'n boerenjongen. Maar wèl zeker is 't dat noch Feuerbach (de beroemde ‘kriminalist’ de ‘inquirent’ [9.] inquirent: rechtskundig onderzoeker. van beroep, en in dat beroep zoo hoog aangeschreven!) noch prof. Daumer [8.] Daumer: Georg F. Daumer (1800-1875), duits schrijver en hoogleraar in de godgeleerdheid en wijsbegeerte. Hij gaf ‘mededelingen over Kaspar Hauser’ uit., noch de andere beschermers van den vondeling, den rechten weg insloegen om tot waarheid te komen. Vreemder nog dat dit ook niet handig geschiedde door de tegenstanders, door hen die Kaspar niet hielden voor 'n hongaarschen magnaat of erfprins van Baden! De onbekwaamheid van al die heeren is komiek, en - àls K.H. 'n bedrieger was, moet hy meermalen in z'n vuistje gelachen hebben! Men liet overal zoeken naar 'n verdwenen kind, terwyl men had moeten nasporen waar ergens 'n boerenjongen van 16, 17 jaar werd vermist. De te onderzoeken streek was zoo groot niet, daar Kaspar's dialekt vry nauwkeurig den weg wees. (En hoe kwam hy aan: dialect, hy die beweerde maar zeer zelden 'n menschelyke stem gehoord te hebben? Deze vraag schynt niemand gedaan te hebben. Ook wordt nergens de vraag geopperd of hy in '28 eelt op z'n billen had? Zoo zyn er meer zonderlinge gapingen.)
Vraag je me waarom ik me zoo bemoei met die Kaspar Hauser-zaak? Wel, in de eerste plaats heeft zy de aantrekkelykheid van een optelossen mysterie. Maar bovendien levert zy veel stof tot opmerkingen van algemeenen aard, die den moed geven om aftewyken van akademisch-geykte meeningen. Als ik laag neerzie op 't nieuwe Wb. van Strafrecht, en men my tegenwerpt dat die m'nheer Modderman 't toch wel weten zal, komt het goed te-pas op de vergissingen van Feuerbach te wyzen by wien men toch dien Modderman niet zal durven vergelyken. (Niet omdat ik Feuerbach zoo hoog stel, maar omdat hy als ‘kriminalist’ zoo'n grooten naam heeft. De luî van dat vak zweren by hem.) De specialisten maken het den leek die zich toelegt op algemeen over- en inzicht zeer moeilyk, niet pedant of waanwys te schynen. Dergelyke opmerking werd me dezer dagen opgedrongen door 'n zevental artikels in de ‘Geneeskundige Courant.’ Daarin wordt zoogenaamd behandeld: ‘de klinische en forensische [10.] forensisch: strafrechtelijk. beteekenis der tegennatuurlyke geslachtsdrift.’ De schryver (of vertaler?) volgt in z'n opmerkingen daarover, zekeren duitschen geleerde ('n professor, geloof ik, te Freiburg.) Ik kan niet uitmaken op welk gebied die stukken 't meest zondigen tegen alles wat men van artikelschryvende voorgangers te eischen heeft. De uitdrukking: ‘schooljongenswerk’ is er te goedig voor. De quintessens van die opstellen komt neer op de nogal banale waarheid dat er dikwyls of soms verligtende omstandigheden bestaan, en dat de rechter, by 't behandelen van zulke scabreuze zaken daarop behoort te letten. (Faktisch: dat-i byv. inplaats van 10 maanden gevangenis, maar 8 of 7 maanden straf moet opleggen.) Wel verbazend! Van wezenlyke ziel- en menschkunde heel weinig! [11.] heel weinig: oorspr. stond er geen sprake. Van onderzoek naar de oorzaken der bedoelde afdwaling, ook niet veel, en in allen geval niets degelyks. Van stipte determinatie der verkeerdheid uit 'n moreel oogpunt, geen spoor. ‘Dat alles is nu maar jou opinie’ moogt ge zeggen. Ik neem aan, de gegrondheid dier opinie te bewyzen, o ja. Maar zou 't de moeite loonen? Er blykt nu eenmaal dat de ‘geleerde’ redakteuren van die ‘geleerde’ courant zùlke stukken te lezen geven aan ‘geleerde’ lezers. Waar vind ik 'n Publiek tot aanhoren van 't betoog dat al die ‘geleerden’ niet op de hoogte zyn. De mannen van 't vak verschuilen hun onbeduidendheid achter 'n minachtend schouder ophalen. Dat's de makkelykste manier om zich staande te houden als 'n leek hen op de vingers tikt. En 't gewone, niet-‘geleerde’ publiek kan ook niet verdragen dat men 't wyst op de schandelyke onkunde zyner voorgangers. Misschien hebt gy die artikels niet - of niet aandachtig - gelezen. Het lust me niet, ze uittekleeden. Afgescheiden van de poverheid waarmee de zaak-zelf behandeld wordt, blykt er in elke tien regels minstens eenmaal dat de schryver (of vertaler) de beteekenis der woorden die hy gebruikt, niet begrypt. En dit zoowel in uitdrukkingen die akademisch-technisch klinken, als in't gewoon hollandsch. (herhaaldelyk - dus geen drukfout! - paediastrie in p. van: paederastie [12.] paederastie: knapenliefde.. ‘grysaards met witte haren’ &c &c) Telkens komt hy na veel slingerslag van betoogklank, tot konklusien die niet anders zyn dan de gestelde praemisse. Gedurig stuiten wy op uitdrukkingen in [13.] uitdrukkingen in: oorspr. stond er redeneering als. den trant van: ‘m'n tante is zeer ziek en zelfs dood.’ Dr Donkersloot [14.] Dr. Donkersloot: Nicolaas B. Donkersloot (1813-1890), nederlands geneeskundige, twintig jaar direkteur van een gesticht in Deventer. moest zich schamen. Dat er menschen zyn die aan zekere afdwalingen lyden is verdrietig, maar hun verkeerdheid - ziekte dan of ondeugd, of van allebei wat - hun ellendige hebbelykheid levert den waren menschen-vriend niet zooveel reden tot droefheid en ergernis, dan de opmerking hoe slecht het geschapen staat met de intellektueele, wetenschappelyke en dus ook: moreele ontwikkeling van de voorgangers des Volks. Of is 't niet immoreel zulke praatjes uitteventen voor wysheid? Zegt gy misschien: ‘wèl, toon dat dan aan, bewys het, schud het Volk wakker!’ Heel graag, als ik maar weet, voor welk Forum ik 't woord te voeren heb? Ik ben moê van waarschuwen zonder baat. Men kan niet lezen, en ik weet niet tot wien ik eigenlyk 't woord richt. Zyzelf ten wier behoeve ik wys op eenige verkeerdheid, doen met de door my aangevallenen mee om my te smoren, van de baan te dringen. Altyd de oude historie van Don Quichot die gesteenigd werd door de galeislaven die hy de vryheid wou bezorgen!-
Kaspar Hauser, Feuerbach, die ‘Geneeskundige Courant’ [15.] Geneeskundige Courant: van dit tijdschrift was N.B. Donkersloot redakteur.... meen toch alsjeblieft niet dat die of zulke zaken my voornamelyk bezig houden. Ik haalde ze maar aan als bydragen tot de oorzaken van m'n ergernis en onmacht. Zoudt gy kans zien uw kennis, uw begrippen, uw wetenschap en kunde meetedeelen aan lieden die blyk geven uw taal niet te verstaan? Immers neen! 't Is om te stikken!-
Mimi is wel, en arbeidzaam als altyd. Ze heeft veel aardbeien, en ook wat frambozen ingemaakt. En van tyd tot tyd verkoopt zy eenige kippetjes. De thans als volbracht te beschouwen proef is goed afgeloopen, en toch kan ik maar niet besluiten tot het doorzetten van die zaak op grooter (of groote) schaal. Een industrieele onderneming die winst afwerpt vind ik op zichzelf zeer schoon en nader aan ware poëzie dan irrationeele wolkerigheid. Dit dacht ook de heer Snelleman, maar... 't mislukte in de uitvoering! De vraag is of hy finantieel zou geslaagd zyn als z'n kippetjes in leven waren gebleven. Zoo neen, dan is 't een geluk voor hem dat hy dóór dat gedurig sterven bewaard bleef voor grooter verlies. Dit kan ik niet beoordeelen, maar ik twyfel. Mimi heeft al haar uitgaven nauwkeurig opgeschreven, maar dit levert geen maatstaf voor iets op groote schaal. Dan toch moeten er gebouwtjes worden opgericht, en vooral zou er behoefte wezen aan nogal groote uitgestrektheid grond die dan voor niets dan de kippen te gebruiken is. En zònder die ruimte leggen ze niet voldoende. Maar al kon men berekenen dat de zaak in 't groot winst afwierp in norma-le omstandigheden, welke bate staat er tegenover ongelukken of tegenspoed. Onlangs zyn er 25 kuikens doodgeregend (of gehageld.) Dit kan weer gebeuren. Dan zyn ziekten onder 't pluimvee volstrekt niet zeldzaam. By zoo'n gelegenheid zou in een week de winst van 'n heel jaar te gronde kunnen gaan. Het spyt me wel dat ik niet gunstiger over de zaak mag denken. 't Zou my 'n ware rust zyn als Mimi zoo'n zaak had om zich en 't kind staande te houden na m'n dood.
En die dood - meer of min aanstaande - maakt my bekommerd over haar lot. Wat te doen als men haar met 'n volmacht uit Italie uit huis en boêl komt zetten? Of althans onder opzicht van de z.g.n. legitieme erfgenamen. Volgens de wet is zy bezitster van de helft, en volgens testament erfgename van 't beschikbare, nu ja. Maar dan kan men haar dwingen 't legitiem verschuldigde uittekeeren. Volgens welke taxatie? In zekeren zin hoort my dat huis niet eens. Maar al ware dit anders (in allen geval staat er nog hypotheek op) als ik likwideeren moest en kon, zou ik beneden nul zyn. D.i. wanneer ik - och, zoo'n gemaal! Kyk, toen ik verleden jaar 't voorstel van dat Huldeblyk aannam, deed ik dit voornamelyk in de meening dat men my in-staat stellen zou schoon schip te maken om straks rustig 't hoofd te kunnen neerleggen. - Hoe zyt gy tevreden over de vorderingen uwer kinderen? Dat opvoeden is 'n moeielyk werk. Dagelyks stuit ik op zwarigheden. Dat er aan 't ‘schoolgaan’ nadeelen verbonden zyn is zeker. Maar... ook aan 't niet schoolgaan. Wouter krygt nu en dan kameraadjes by zich. Dat moet dan dienen als voorbehoedmiddel tegen eenzelvigheid, of hoe heet dat? Maar spelen schynen die kinderen niet te kunnen. Of dit gebrek duitsch is, of eind-19e eeuwsch, dit weet ik niet. De kinderen hier knikkeren niet, tollen niet, spelen geen enkel balspel, niets! Ook Wouter kan ik er niet toe brengen. Wat dit is, begryp ik niet.
We hebben hier groote hitte gehad, en nu regen. Zoo zal't by u ook wel zyn.
Is er kans dat Lina ons met een paar uwer jongens (of meisjes) komt bezoeken? Voor kinderen is de ruimte hier heerlyk. Zou dàt ook de oorzaak wezen van dat gebrek aan spelen? Ze doen eigenlyk nooit iets anders dan heen-en-weer loopen. Nu, als Lina met 'npaar uwer spruiten hier komt, zal ik er eens op letten of de stadskinderen Wouter aan den gang kunnen brengen. My is 't niet gelukt. Als ik 'n vlieger oplaat moet ik hem er by roepen, en zoodra mogelyk zoekt hy 'n pretext om wegteloopen. Ook heeft hy geen aandrift om iets te maken, iets te plakken, te kleuren, te knippen, te vouwen. En dit is evenzeer t geval by de mannetjes die hem bezoeken. Aan't niet schoolgaan van Wouter ligt het hem dus nièt.-
Als de Hollanders meenen dat ze door Engelands weigering om Nieuw guinee officieel te annexeeren, dat eiland behouden, hebben zy 't glad mis. Juist nu er van onze zyde geen protest is gedaan - waarover Gladstone zelf z'n verwondering betuigde - ligt dat schoone groote land voor elken avonturier open, en weldra zullen er tal van settlers zyn. Wy kunnen het als zelfkant onzer Indische bezittingen niet missen. Maar ook Borneo heeft men laten entameeren! [16.] entameeren: aantasten, van entamer (fr.) aansnijden, licht beschadigen. Waar zal 't einde zyn? Een minister van Kol. heeft door 't kamergeklets wel wat ànders te doen dan de wezenlyke zaken te behartigen. Het kibbelen met 'n ‘geacht lid’ uit Ilpendam of van't Heike... parlez moi de ça! [17.] parlez-moi de ça: daar hoef je me niets over te vertellen. (fr.) Wat kan 't overigens hèm schelen? Hy krygt immers tòch z'n pensioen. In de geschiedenis van Volken en Regeeringen is't ongehoord dat men zich geheele landstreken laat afnemen zonder zelfs blyk te geven dat men er acht op slaat, laat staan te protesteeren!
Och, wat 'n langen br. aan iemand die 't zoo druk heeft! Je hoeft niet te antwoorden. Weest allebei hartelyk gegroet.
Dek