Volledige Werken. Deel 11. Brieven en dokumenten uit de jaren 1862-1866
[22 februari 1861 Brief van Multatuli aan Jansen]
[4 mei 1861 Advertentie in de Ned. Spectator]
[14 mei 1861 Bespreking van Multatuli's brochure]
[16 mei 1861 Verslag van de rechtszitting]
[7 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[9 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[10 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[13 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[14 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[14 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Kallenberg van den Bosch]
[16 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[17 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[21 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[23 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[24 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[25 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[26 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[27 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[28 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[31 januari 1862 Kennisgeving van Multatuli]
[februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[1 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[3 maart 1862 Multatuli reist met Mina Deiss naar Den Haag]
[5 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[13 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[17 maart 1862 Brief van d'Ablaing aan Braunius Oeberius]
[18 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[18 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[20 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[1 april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 april 1862 Advertentie inzake Ideen]
[10 april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[Bijlage Bijzondere druk van Mattheus XIX]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[17 april 1862 Advertentie inzake de voordrachten]
[april 1862 Mededeling van Multatuli aan d'Ablaing]
[juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[14 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Engelse uitgever]
[15 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Nijgh]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[19 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Mulder]
[21 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Günst]
[21 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[24 juli 1862 Advertentie inzake de Ideen]
[25 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Stokhuijzen]
[28 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Uitgever Europa]
[28 juli 1862 Brief van d'Ablaing aan Braunius Oeberius]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[4 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Brouwer]
[21 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Nijhoff]
[22 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Köster]
[23 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Nijhoff]
[8 september 1862 Brief van Multatuli aan Mathilde Lesprit]
[26 september 1862 Brief van Multatuli aan Gay]
[10 oktober 1862 Geboorte van Oscar Felix Deiss]
[10 oktober 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[1 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[3 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[4 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[6 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[9 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[13 november 1862 Advertentie inzake de Ideen]
[november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[17 november 1862 Brief van d'Ablaing aan Noman]
[22 november 1862 Brief van d'Ablaing aan Van Gelder]
[8 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[8 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Gaasbeek]
[8 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Noman]
[12 december 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[december 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[december 1862 Brief van Multatuli aan Laan]
[december 1862 Brief van Multatuli aan Charlotte de Graaff]
[december 1862 Brief van Multatuli aan Laan]
[1 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan Kallenberg van den Bosch
[3 januari 1863 Brief van Multatuli aan Cramer]
[januari 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[8 januari 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 januari 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 januari 1863 Brief van Charlotte de Graaff aan d'Ablaing]
[12 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[15 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan Charlotte de Graaff]
[16 januari 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[januari 1863 Brief van Mr. Feisser aan Multatuli]
[24 januari 1863 Multatuli in Amsterdam]
[25 januari 1863 Brief van De Lespinasse aan d'Ablaing]
[27 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan De Lespinasse]
[28 januari 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[29 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[31 januari 1863 Brief van d'Ablaing aan Günst]
[2 februari 1863 Brief van Multatuli aan Philips]
[3 februari 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[3 februari 1863 Multatuli ziet ‘Die Schule des Lebens’]
[6 februari 1863 Multatuli publiceert De School des Levens]
[7 februari 1863 Tweede opvoering van ‘Die Schule des Lebens’]
[9 februari 1863 Kritiek inzake de opvoering]
[10 februari 1863 Multatuli richt zich tot koningin Sophie]
[12 februari 1863 Annonce laatste voorstelling ‘Die Schule’]
[12 februari 1863 Programma laatste uitvoering]
[18 februari 1863 Multatuli ontvangt portret van Laura Ernst]
[18 februari 1863] Brief van d'Ablaing van aan Multatuli
[27 februari 1863 Brief van d'Ablaing aan Kallenberg van den Bosch]
[maart 1863 Multatuli in Den Haag]
[9 maart 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[9 maart 1863 Brief van Kallenberg van den Bosch aan d'Ablaing]
[9 maart 1863 Brief van d'Ablaing aan Altmann]
[10 maart 1863 Brief van Multatuli aan Hotz]
[16 maart 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[16 maart 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[20 maart 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[26 maart 1863 Brief van Edu aan Albert Hotz]
[27 maart 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[27 maart 1863 Telegram van Multatuli aan Huisman]
[27 maart 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[30 maart 1863 Brief van Multatuli aan Stéphanie]
[3 april 1863 Brief van d'Ablaing aan Belinfante]
[Bijlage Multatuli en zijn vriendjes]
[21 april 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[22 april 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[25 april 1863 Brief van Multatuli aan Hotz]
[28 april 1863 Brief van Braunius Oeberius aan d'Ablaing]
[5 mei 1863 Brief van d'Ablaing aan Braunius Oeberius]
[7 mei 1863 Geboorte van Hugo Charles, zoon van Jan DD]
[14 mei 1863 Brief van Multatuli aan Hotz]
[17 mei 1863 Brief van Multatuli aan Hotz]
[23 mei 1863 Brief van d'Ablaing aan Van der Maas]
[29 mei 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[30 mei 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[2 juni 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[4 juni 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[6 juni 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[9 juni 1863 Overlijden van Mimi's moeder]
[16 juni 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[16 juni 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[18 juni 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[24 juni 1863 Besluit van Mimi]
[26 juni 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[15 juli 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[16 juli 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[17 juli 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[18 juli 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[19 juli 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[27 juli 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[29 juli 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[30 juli 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[30 juli 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[1 augustus 1863 Multatuli in Amsterdam]
[3 augustus 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[5 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[7 augustus 1863 Brief van d'Ablaing aan Michiels]
[7 augustus 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[8 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[8 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[9 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[16 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[16 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[17 augustus 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[22 augustus 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[augustus 1863 Brief van Multatuli aan Kok]
[1 september 1863 Aantekening van Multatuli]
[7 september 1863 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[september 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[september 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[september 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[14 september 1863 Multatuli koopt een boek]
[19 september 1863 Multatuli koopt een boek]
[27 september 1863 Brief van Multatuli aan Mimi]
[29 september 1863 Brief van Salvador aan Multatuli]
[1 oktober 1863 Brief van Multatuli aan Kramer]
[1 oktober 1863 Brief van Multatuli aan J. van Lennep]
[2 oktober 1863 Brief van J. van Lennep aan Multatuli]
[3 oktober 1863 Brief van Multatuli aan J. van Lennep]
[3 oktober 1863 Brief van Multatuli aan J. van Lennep]
[3 oktober 1863 Brief van J. van Lennep aan Multatuli]
[3 oktober 1863 Rekening-courant]
[3 oktober 1863 Brief van Mr.J.G.A. Faber aan Multatuli]
[oktober 1863 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[6 oktober 1863 Advertentie tweede bundel Ideen]
[14 oktober 1863 Multatuli in Brussel]
[17 oktober 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[29 oktober 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[9 november 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[13 november 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[21 november 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[november 1863 Multatuli terug naar Nederland]
[26 november 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[7 december 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[17 december 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[31 december 1863 Brief van Tine aan Stéphanie]
[13 januari 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[13 januari 1864 Brief van d'Ablaing aan Tine]
[16 januari 1864 Brief van d'Ablaing aan Günst]
[16 januari 1864 Brief van d'Ablaing aan Günst aan Multatuli]
[19 januari 1864 Brief van Multatuli aan Hotz]
[22 januari 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[3 februari 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[27 februari 1864 Brief van Tine en Multatuli aan Stéphanie]
[8 maart 1864] Brief van Tine en Multatuli aan Stéphanie]
[23 maart 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[31 maart 1864 Brief van Braunius Oeberius aan d'Ablaing]
[8 april 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[13 april 1864 Brief van d'Ablaing aan Braunius Oeberius]
[23 april 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[4 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[7 mei 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[8 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[13 mei 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[13 mei 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[13 mei 1864 Brief van d'Ablaing aan Tine]
[15 mei 1864 Brief van Tine aan d'Ablaing]
[15 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[18 mei 1864 Brief van d'Ablaing aan Tine]
[19 mei 1864 Brief van Tine aan d'Ablaing]
[20 mei 1864 Multatuli reist naar Zwolle]
[22 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[23 mei 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[23 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[25 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[27 mei 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[29 mei 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[30 mei 1864 Brief van Multatuli aan een onbekende]
[31 mei 1864 Aankondiging van een voordracht in Deventer]
[1 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[2 juni 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[2 juni 1864 Brief van d'Ablaing aan Bunck]
[3 juni 1864 Multatuli schrijft notities in Minnebrieven]
[3 juni 1864 Aankondiging tweede voordracht te Deventer]
[3 juni 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[4 juni 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[4 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[5 juni 1864 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[6 juni 1864 Aantekeningen van Multatuli]
[7 juni 1864 Brief van Tine aan Van Vloten]
[8 juni 1864 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[9 juni 1864 Rekening van Multatuli in Bijbel-hotel]
[9 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[13 juni 1864 Brief van J. van Vloten aan Multatuli]
[15 juni 1864 Circulaire inzake lezing van Multatuli]
[16 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[19 juni 1864 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[23 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[28 juni 1864 Brief van J. van Lennep aan d'Ablaing]
[28 juni 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[juni 1864 Multatuli verhuist naar de ‘zolder’]
[Bijlage Mededeling van Mimi over de verhuizing]
[30 juni 1864 Rekening van Multatuli in Bijbel-hotel]
[2 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[3 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[5 juli 1864 Brief van Hardenberg aan d'Ablaing]
[6 juli 1864 Brief van d'Ablaing aan Hardenberg]
[6 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[8 juli 1864 Advertentie inzake voordracht van Multatuli]
[13 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[13 juli 1864 Voordracht van Multatuli te Amsterdam]
[14 juli 1864 Kwitantie van Hardenberg]
[juli 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[16 juli 1864 Advertentie inzake tweede voordracht]
[18 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[19 juli 1864 Tweede voordracht van Multatuli]
[20 juli 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[20 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[22 juli 1864 Advertentie inzake derde voordracht]
[26 juli 1864 Advertentie inzake derde voordracht]
[26 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[30 juli 1864 Brief van Ter Haar aan Multatuli]
[30 juli 1864 Brief van d'Ablaing aan Ter Haar]
[31 juli 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[3 augustus 1864 Brief van d'Ablaing aan Jhr. Salvador]
[9 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[13 augustus 1864 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[13 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[14 augustus 1864 Vergadering van De Dageraad]
[15 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[20 augustus 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[21 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[21 augustus 1864 Vergadering van De Dageraad]
[23 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[24 augustus 1864 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[25 augustus 1864 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[27 augustus 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[28 augustus 1864 Sietske Abrahamsz wordt lid van De Dageraad]
[31 augustus 1864 Brief van d'Ablaing aan Van Vloten]
[1 september 1864 Advertentie inzake tweede bundel Ideen]
[1 september 1864 Advertentie inzake tweede bundel Ideen]
[2 september 1864 Brief van d'Ablaing aan Wijnandts]
[september 1864 Brief van J. Van Vloten aan Multatuli]
[4 september 1864 Vergadering van De Dageraad]
[6 september 1864 Brief van Von Roesgen von Floss aan d'Ablaing]
[7 september 1864 Brief van d'Ablaing aan Luttenberg]
[7 september 1864 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[8 september 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[9 september 1864 Brief van Multatuli aan Mimi]
[11 september 1864 Vergadering van De Dageraad]
[11 september 1864 Jan Douwes Dekker overlijdt te Grissee]
[15 september 1864 Brief van Multatuli aan Mini]
[15 september 1864 Brief van Multatuli aan Mr. A.H. Hartogh]
[september 1864 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[23 september 1864 Brief van Busken Huet aan Multatuli]
[25 september 1864 Brief van Jhr. Salvador aan d'Ablaing]
[25 september 1864 Brief van d'Ablaing aan Jhr. Salvador]
[27 september 1864 Brief van Multatuli aan Hotz]
[30 september 1864 Verslag Internationaal Congres]
[1 oktober 1864 Toespraak van Multatuli op het Internationaal Congres]
[1 oktober 1864 Repliek aan Multatuli door Van Alphen]
[Bijlage Aantekeningen inzake Internationaal Congres]
[2 oktober 1864 Sietske Abrahamsz spreekt voor De Dageraad]
[8 oktober 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[8 oktober 1864 Acceptatie voor 500 francs]
[9 oktober 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[10 oktober 1864 Telegram van Multatuli aan d'Ablaing]
[10 oktober 1864 Brief van d'Ablaing aan Berend]
[11 oktober 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[11 oktober 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[11 oktober 1864 Brief van Potvin aan d'Ablaing]
[11 oktober 1864 Brief van Tine aan d'Ablaing]
[12 oktober 1864 Brief van Cornelisse aan d'Ablaing]
[oktober 1864 Persiflage in De Indische Humorist]
[28 oktober 1864 Brief van d'Ablaing aan Potvin]
[6 november 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[8 november 1864 Missive van de Minister van Koloniën]
[8 november 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[10 november 1864 Brief van J. van Vloten aan Multatuli]
[november 1864 Persiflage in De Indische Humorist]
[23 november 1864 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[24 november 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[25 november 1864 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[27 november 1864 Brief van Sietske Abrahamsz aan d'Ablaing]
[28 november 1864 Brief van Sietske Abrahamsz aan d'Ablaing]
[1 december 1864 Bericht inzake De Bruid daarboven]
[3 december 1864 Brief van Houtkamp aan d'Ablaing]
[4 december 1864 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[5 december 1864 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[8 december 1864 Brief van J. van Vloten aan d'Ablaing]
[9 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[9 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Ruijsch van Dugteren]
[12 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Houtkamp]
[december 1864 Multatuli laat zijn portret vervaardigen]
[14 december 1864 Brief van Des Amorie van der Hoeven aan Multatuli]
[15 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[december 1864 Persiflage in De Indische Humorist]
[16 december 1864 Brief van Stadsschouwburg aan d'Ablaing]
[17 december 1864 Multatuli terug in Amsterdam]
[18 december 1864 Vergadering van De Dageraad]
[19 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Stadsschouwburg]
[20 december 1864 Nota voor gekochte boeken]
[21 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Van Vloten]
[29 december 1864 Brief van Tine aan Stéphanie]
[30 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Koning]
[31 december 1864 Brief van d'Ablaing aan Knipscheer]
[1 januari 1865 Brief van Koning aan d'Ablaing]
[7 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Van Vloten]
[10 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Weiss]
[10 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Brester]
[10 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Wijnandts]
[10 januari 1865 Aankondiging van De Bruid daarboven]
[13 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Credietvereeniging]
[16 januari 1865 Aankondiging van De Bruid daarboven]
[17 januari 1865 Première van De Bruid daarboven]
[18 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Guimond]
[18 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Koorn]
[18 januari 1865 Aankondiging van De Bruid daarboven]
[19 januari 1865 Recensie van De Bruid daarboven]
[19 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Koning]
[20 januari 1865 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[21 januari 1865 Ingezonden stuk van Multatuli]
[22 januari 1865 Brief van Koning aan d'Ablaing]
[23 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Lacroix-Verboeckhoven]
[23 januari 1865 Opvoering van De Bruid daarboven te Utrecht]
[24 januari 1865 Utrechtse studenten brengen serenade]
[24 januari 1865 Programma van De Bruid daarboven]
[24 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Rochussen]
[24 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Credietvereeniging]
[24 januari 1865 Kostenberekening]
[26 januari 1865 Bericht over serenade te Utrecht]
[26 januari 1865 Brief van Rochussen aan d'Ablaing]
[31 januari 1865 Brief van d'Ablaing aan Poolman]
[1 februari 1865 Promesse van Multatuli]
[1 februari 1865 Circulaire inzake portret]
[1 februari 1865 Bestelbiljet inzake portret]
[2 februari 1865 Brief van d'Ablaing aan Brak]
[4 februari 1865 Brief van d'Ablaing aan Weiss]
[4 februari 1865 Brest van Kempen overlijdt te Utrecht]
[5 februari 1865 Brief van Multatuli aan Huet]
[5 februari 1865 Vergadering van De Dageraad]
[6 februari 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[9 februari 1865 Brief van Multatuli aan Hotz]
[9 februari 1865 Brief van d'Ablaing aan Credietvereeniging]
[9 februari 1865 Bericht inzake portret]
[11 februari 1865 Brief van Huet aan Multatuli]
[12 februari 1865 Vergadering van De Dageraad]
[15 februari 1865 Brief van Bruining & Wijt aan d'Ablaing]
[16 februari 1865 Multatuli draagt zijn rechten over aan d'Ablaing]
[16 februari 1865 Spotstuk in Asmodée]
[18 februari 1865 Brief van Multatuli aan Tine en aan Mimi]
[22 februari 1865 Brief van Multatuli aan Tine en aan De Geyter]
[25 februari 1865 Advertenties inzake De Bruid daarboven]
[26 februari 1865 Vergadering van De Dageraad]
[27 februari 1865 Nota voor verzending portret]
[27 februari 1865 Brief van d'Ablaing aan Credietvereeniging]
[27 februari 1865 Aantekeningen van d'Ablaing]
[28 februari 1865 Aantekeningen van d'Ablaing]
[28 februari 1865 Advertenties inzake De Bruid daarboven]
[1 maart 1865 Aantekeningen van d'Ablaing]
[1 maart 1865 Opvoering De Bruid daarboven]
[1 maart 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[2 maart 1865 Aantekeningen van d'Ablaing]
[2 maart 1865 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[3 maart 1865 Aantekeningen van d'Ablaing]
[3 maart 1865 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[4 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[5 maart 1865 Vergadering van De Dageraad]
[6 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[9 maart 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[10 maart 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli voor opvoering]
[10 maart 1865 Notifies van d'Ablaing]
[12 maart 1865 Vergadering van De Dageraad]
[13 maart 1865 Advertentie inzake De Bruid daarboven]
[16 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[19 maart 1865 Vergadering van De Dageraad]
[20 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[23 maart 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[23 maart 1865 Bericht in Asmodée]
[24 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[26 maart 1865 Vergadering van De Dageraad]
[26 maart 1865 Notities van d'Ablaing
[29 maart 1865 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[30 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[30 maart 1865 Artikel in Asmodée]
[31 maart 1865 Notities van d'Ablaing]
[2 april 1865 Vergadering van De Dageraad]
[3 april 1865 Programma van Die Braut von Oben]
[8 april 1865 Kritiek door M. Lindo]
[9 april 1865 Vergadering van De Dageraad]
[23 april 1865 Vergadering van De Dageraad]
[28 april 1865 Deurwaardersexploit]
[30 april 1865 Vergadering van De Dageraad]
[4 mei 1865 Brief van d'Ablaing aan Potvin]
[7 mei 1865 Vergadering van De Dageraad]
[14 mei 1865 Vergadering van De Dageraad]
[18 mei 1865 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[20 mei 1865 Brief van Des Amorie van der Hoeven aan d'Ablaing]
[27 mei 1865 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[29 mei 1865 Brief van Bruining en Wijt aan d'Ablaing]
[29 mei 1865 Brief van Tine aan Multatuli]
[30 mei 1865 Brief van Tine aan Multatuli]
[juni 1865 Brief van Tine aan Multatuli]
[4 juni 1865 Brief van Tine aan Stéphanie]
[juni 1865 Multatuli schrijft De zegen Gods door Waterloo]
[17 juni 1865 Brief van Thieme aan d'Ablaing]
[18 juni 1865 Vergadering van De Dageraad]
[18 juni 1865 Brief van Koning aan d'Ablaing]
[22 juni 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[6 juli 1865 Aankondiging Advertentie inzake werken van Multatuli]
[juli 1865 Brief van J. van Lennep aan Multatuli]
[3 augustus 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[10 augustus 1865 Aankondiging Advertentie inzake werken van Multatuli]
[21 augustus 1865 Brief van d'Ablaing aan Van Gelder Zonen]
[31 augustus 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[31 augustus 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[4 september 1865 Brief van d'Ablaing aan Gobius]
[12 september 1865 Brief van Kok aan d'Ablaing]
[14 september 1865 Brief van d'Ablaing aan Wijnandts]
[14 september 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[25 september 1865 Brief van Multatuli aan Tine]
[28 september 1865 Aankondiging van werken van Multatuli]
[1 oktober 1865 Brief van Tine aan Stéphanie]
[3 oktober 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[9 oktober 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[Bijlage Mededelingen van Mimi inzake Bloemlezing]
[10 oktober 1865 Boekbeschouwing in De Omnibus]
[oktober 1865 Open brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[29 oktober 1865 Vergadering van De Dageraad]
[31 oktober 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[1 november 1865 Brief van Multatuli aan Huet]
[Bijlage Aantekeningen van Mimi]
[november 1865 Opdracht van Multatuli aan Versnaeyen]
[5 november 1865 Vergadering van De Dageraad]
[9 november 1865 Brief van Multatuli aan een onbekende]
[12 november 1865 Vergadering van De Dageraad]
[15 november 1865 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[15 november 1865 De Geyter over de Bloemlezing]
[16 november 1865 Advertentie inzake werken van Multatuli]
[16 november 1865 Brief van Tine aan Stéphanie]
[19 november 1865 Vergadering van De Dageraad]
[19 november 1865 Brief van Van der Valk aan Van Vloten]
[20 november 1865 Brief van d'Ablaing aan Broens]
[21 november 1865 Advertentie in De Omnibus]
[24 november 1865 Advertentie in het Handelsblad]
[26 november 1865 Vergadering van De Dageraad]
[29 november 1865 Ingezonden stuk betreffende Multatuli]
[30 november 1865 Advertentie inzake de Bloemlezing]
[1 december 1865 Multatuli bezoekt de Salon van Duport: de klap]
[5 december 1865 Advertentie inzake de klap]
[5 december 1865 Proces-verbaal inzake de klap]
[11 december 1865 Brief van Multatuli aan Tine]
[16 december 1865 Brief van Multatuli aan Tine]
[29 december 1865 Brief van Multatuli aan Tine]
[7 januari 1866 Vergadering van De Dageraad]
[9 januari 1866 Brief van Van der Valk aan Van Vloten]
[januari 1866 Advertentie in De Omnibus]
[14 januari 1866 Vergadering van De Dageraad]
[17 januari 1866 Multatuli verlaat Amsterdam]
[17 januari 1866 Proces-verbaal van de rechtszitting]
[18 januari 1866 Bericht in de Amsterdamsche Courant
[18 januari 1866 Vonnis inzake de klap]
[18 januari 1866 Vonnis inzake de klap]
[19 januari 1866 Bericht in de Amsterdamsche Courant
[19 januari 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[januari 1866 Artikel in De Omnibus]
[28 januari 1866 Vergadering van De Dageraad]
[7 februari 1866 Brief van Braunius Oeberius aan d'Ablaing]
[10 februari 1866 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[19 februari 1866 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[februari 1866 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[Bijlage Mededeling van Mimi inzake de speelbank]
[maart 1866 Advertentie in De Omnibus]
[maart 1866 Artikel van De Geyter]
[17 maart 1866 Deurwaardersexploot inzake vonnis]
[20 maart 1866 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[22 maart 1866 Brief van De Geyter aan d'Ablaing]
[28 maart 1866 Brief van d'Ablaing aan De Geyter]
[29 maart 1866 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]
[29 maart 1866 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[30 maart 1866 Tine verlaat Brussel]
[1 april 1866 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[april 1866 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[4 april 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[4 april 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[4 april 1866 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[4 april 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[5 april 1866 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[7 april 1866 Brief van De Geyter aan d'Ablaing]
[7 april 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[8 april 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[april 1866 Artikel in De Vlaamsche School]
[17 april 1866 Brief van d'Ablaing aan Rogghé]
[23 april 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[24 april 1866 Brief van d'Ablaing aan Scheefhals]
[2 mei 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[11 mei 1866 Brief van Kallenberg van den Bosch aan Van Vloten]
[15 mei 1866 Brief van Tine aan Kallenberg van den Bosch]
[15 mei 1866 Brief van Tine aan Van Vloten]
[16 mei 1866 Brief van Kallenberg van den Bosch aan Van Vloten]
[19 mei 1866 Brief van d'Ablaing aan Jhr. Salvador]
[20 mei 1866 Brief van Van der Valk aan Van Vloten]
[mei 1866 Circulaire ten behoeve van Tine]
[31 mei 1866 Brief van d'Ablaing aan Van der Tuuk]
[4 juni 1866 Brief van Tine aan Van Vloten]
[6 juni 1866 Brief van Kallenberg van den Bosch aan Van Vloten]
[16 juni 1866 Oorlog Oostenrijk-Pruisen]
[juni 1866 Multatuli en Mimi verlaten Frankfort]
[17 juni 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[19 juni 1866 Brief van Tine aan Van Vloten]
[juni 1866 Brief van d'Ablaing aan Mosselman]
[26 juni 1866 Brief van Tine aan Van Vloten]
[26 juni 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[27 juni 1866 Brief van Tine aan Stéphanie]
[29 juni 1866 Brief van Tine aan Van Vloten]
[29 juni 1866 Brief van d'Ablaing aan Raedt van Oldenbarnevelt]
[juni 1866 Honorarium van f 125 niet uitbetaald]
[1 juli 1866 Tine verlaat Amsterdam]
[2 juli 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[2 juli 1866 Brief van d'Ablaing aan mej Schepel]
[3 juli 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[4 juli 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[5 juli 1866 Brief van d'Ablaing aan Sietske Abrahamsz]
[6 juli 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[6 juli 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[9 juli 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[10 juli 1866 Van den Rijn (I)]
[12 juli 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[juli 1866 Brief van d'Ablaing aan Van Scherpenberg]
[15 juli 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[17 juli 1866 Van den Rijn (II)]
[19 juli 1866 Van den Rijn (III)]
[20 juli 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[20 juli 1866 Van den Rijn (IV)]
[22 juli 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[24 juli 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[24 juli 1866 Brief van d'Ablaing aan Feringa]
[27 juli 1866 Van den Rijn (V)]
[29 juli 1866 Brief van Tine aan Potgieter]
[30 juli 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[5 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[6 augustus 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[9 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[11 augustus 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[14 augustus 1866 Brief van Willème aan Multatuli]
[15 augustus 1866 Brief van Huet aan Potgieter]
[15 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[17 augustus 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[19 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[21 augustus 1866 Brief van d'Ablaing aan Smith]
[22 augustus 1866 Brief van d'Ablaing aan Broens]
[23 augustus 1866 Oostenrijk en Pruisen beëindigen hun oorlog]
[24 augustus 1866 Van den Rijn (VI)]
[26 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[26 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[26 augustus 1866 Vergadering van De Dageraad]
[29 augustus 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[29 augustus 1866 Van den Rijn (VII)]
[30 augustus 1866 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[4 september 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[4 september 1866 Brief van Multatuli aan Kallenberg van den Bosch]
[11 september 1866 Van den Rijn (VIII)]
[12 september 1866 Brief van Multatuli aan Tine]
[13 september 1866 Brief van d'Ablaing aan Erven Loosjes]
[14 september 1866 Van den Rijn (IX)]
[16 september 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[18 september 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[19 september 1866 Brief van Multatuli aan Mr. P. Mijer]
[24 september 1866 Bericht in de Opregte Haarl. Courant
[24 september 1866 Van den Rijn (X)]
[26 september 1866 Brief van Braunius Oeberius aan d'Ablaing]
[29 september 1866 Van den Rijn (XI)]
[3 oktober 1866 Brief van d'Ablaing aan Van Gelder Zonen]
[3 oktober 1866 Van den Rijn (XII)]
[4 oktober 1866 Van den Rijn (XIII)]
[4 oktober 1866 Manifest van De Dageraad]
[8 oktober 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[9 oktober 1866 Van den Rijn (XIV)]
[12 oktober 1866 Brief van d'Ablaing aan Akkeringa]
[13 oktober 1866 Van den Rijn (XV)]
[16 oktober 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[18 oktober 1866 Brief van d'Ablaing aan Toussaint Bokma]
[19 oktober 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[20 oktober 1866 Van den Rijn (XVI)]
[23 oktober 1866 Van den Rijn (XVII)]
[24 oktober 1866 Van den Rijn (XVIII)
[29 oktober 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[30 oktober 1866 Van den Rijn (XIX)
[31 oktober 1866 Brief van Bruining & Wijt aan d'Ablaing
[2 november 1866 Van den Rijn (XX)
[3 november 1866 Van den Rijn (XXI)]
[8 november 1866 Brief van Tine aan Potgieter]
[8 november 1866 Van den Rijn (XXII)
[12 november 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[14 november 1866 Brief van d'Ablaing aan Braunius Oeberius]
[14 november 1866 Van den Rijn (XXIII)]
[15 november 1866 Brief van Tine aan De Geyter]
[18 november 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[19 november 1866 Van den Rijn (XXIV)]
[22 november 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[Bijlage Aantekening van Mimi]
[22 november 1866 Brief van d'Ablaing aan Lacroix-Verboeckhoven]
[23 november 1866 Van den Rijn (XXV)]
[24 november 1866 Brief van Huet aan Multatuli]
[24 november 1866 Van den Rijn (XXVI)]
[27 november 1866 Brief van d'Ablaing aan Couvée]
[29 november 1866 Van den Rijn (XXVII)]
[4 december 1866 Van den Rijn (XXVIII)]
[11 december 1866 Van den Rijn (XXIX)]
[14 december 1866 Van den Rijn (XXX)]
[december 1866 Brief van Multatuli aan Huet]
[19 december 1866 Van den Rijn (XXXI)]
[21 december 1866 Brief van d'Ablaing aan Kiehl]
[24 december 1866 Van den Rijn (XXXII)]
[26 december 1866 Van den Rijn (XXXIII)]
[28 december 1866 Brief van d'Ablaing aan Van Loon]
[28 december 1866 Van den Rijn (XXXIV)]
Het jaar 1865
De overspannen verwachtingen van internationale roem en macht tijdens en na het Congres te Amsterdam waren omgeslagen in de meest vernederende ontreddering in Parijs. Nauwelijks terug in Brussel, waar hij bij Tine na vele maanden ook Mimi weerzag, verwezenlijkte Multatuli een al eerder gevormd plan om uit de steeds dreigender geldnood te komen. Hij liet een fraai fotografisch portret maken in een bescheiden aantal en een lithografische weergave daarvan in een grotere oplaag. Met een citaat in handschrift daaronder, zouden de exemplaren door zijn bewonderaars worden gekocht tegen vijftig gulden voor de foto, tien voor de litho. Zo kon een klein kapitaal worden bijeengebracht voor een eigen krant; het leek immers wel zeker dat het gehate dagbladzegel ook in Nederland spoedig zou worden afgeschaft.
Er waren nog andere omstandigheden waardoor Multatuli de parijse ontgoocheling vrij gauw te boven kwam. Onwillig had hij uit geldnood zijn padangse toneelstuk De Eerlooze aan zijn uitgever afgestaan. Het was bestemd geweest om eens in de Ideen te worden opgenomen als jeugdwerk van Woutertje Pieterse. Reeds vroeger herdoopt in De Hemelbruid, verscheen het nu, wedergedoopt als De Bruid daarboven, in druk. En plotseling waren er twee toneelgezelschappen die het in studie namen. Hij voelde zich bevestigd in zijn overtuiging een gróot auteur te zijn. Maar geld, het eerst nodige, leverde dit alles niet op.
Weer op de zolderkamer boven d'Ablaing, zag hij als enige uitweg, al zijn auteursrechten te verkopen en een regeling te treffen voor contante betaling van nieuw werk. Onmiskenbaar heeft d'Ablaing hierin een unieke kans gezien om af te komen van de bezwarende samenwerking met een onpraktisch en veeleisend genie en om een commerciële transactie te doen zonder enig risico. Maar hijzelf was een klein ondernemertje met radicale ideeën, en om Multatuli contant te kunnen betalen zou hij de koopsom moeten lenen. Hij pro-beerde dit officieel en officieus, bij banken en bij vrienden, en deed dezelfde sombere mensenkennis op als Multatuli: ook de luidste sympathiebetuiging is een ongedekte cheque. Inmiddels had men Multatuli bij de rotterdamse première van de Bruid een ovatie gebracht, en een week daarna eerden utrechtse studenten hem met een souper en een serenade. Het scheen dat het hem stimuleerde in zijn verdere werk. Een betere sfeer bovendien voor de verkoop van de portretten leek nauwelijks denkbaar. Maar tien gulden was tweemaal het weekloon van een arbeider, vijftig gulden het maandsalaris van een beambte of schoolmeester. En in de betere standen waar zulke bedragen geen rol speelden maar Thorbecke en Duymaer van Twist des te meer, kon men zich met een foto van Multatuli alleen maar compromitteren. Half februari was ook de luchtspiegeling van de portretten voorbij; het enig reële was een enorme schuld bij de brusselse firma, en deze was niet van plan die ongeïnd te laten. Juist toen waagde d'Ablaing de gok, om toch maar geld aan zijn buitenlandse boekhandel te onttrekken ten einde Multatuli voor zijn uitgeverijtje te behouden. Gedwongen door de nood waarin Tine verkeerde, deed Multatuli op 16 februari afstand van al zijn rechten op bestaand werk. De bitterheid van déze verkoop, extra bitter na wat hem vijf jaar terug met de Max Havelaar was overkomen, werd verzoet doordat hij althans enig geld in handen had. Hij kon zich opnieuw gedragen als de grand seigneur die hij was. Terwille van de opvoering in Amsterdam op 1 maart, de vooravond van zijn vijfenveertigste verjaardag, kwam Tine met de kinderen uit Brussel over, en ook haar intieme vriendin Stéphanie Etzerodt, een in Londen geboren franstalige Brusselse van duitse afkomst, die op het punt stond te trouwen met een italiaanse leraar. Zij was het die de reis had betaald, naar Multatuli in een brief van 1 april 1865 meedeelt. Het werd een avond in romantische stijl met na de ovaties van het publiek nog een speciaal eerbetoon door leden van d'Ablaings radicale vereniging De Dageraad, defilerend langs de loge waar de familie Douwes Dekker de hulde in ontvangst nam. Toen Tine enkele dagen daarna weer met alle anderen naar Brussel was teruggekeerd, kwam op haar beurt Mimi vandaar over om ook met Multatuli samen de Bruid te gaan zien. Haar aanwezigheid emotioneerde hem in hoge mate en bleek na verloop van tijd hem te hinderen bij het verder werken aan de nog altijd onvoltooide tweede bundel Ideen. In plaats van voorgoed bij hem te blijven, zoals haar bedoeling was geweest, besloot zij een betrekking te zoeken; zij vond die in Arnhem.
Na de ononderbroken reeks zenuwslopende tegenstellingen sinds september '64, werd de zomer van '65 éen vermoeide inzinking zonder creativiteit, met als uitzondering de flitsende persiflage op de retorische Waterloo-waanzin in juni 1865. Wie in het Algemeen Handelsblad uit die dagen het oog laat vallen op de kolom vol aangekondigde gelegenheidsuitgaven, krijgt begrip voor de felheid van Multatuli's reactie. Maar intussen betekende het achterwege blijven van de kopij om de tweede bundel Ideen definitief te voltooien, voor d'Ablaing een aanzienlijke, nauwelijks te dragen schade. De uitgave van de laatste aflevering was n.b. al op 23 maart en opnieuw op 3 augustus geadverteerd. De in benarde omstandigheden zich hard inspannende kleine boekhandelaar zag hoe de geniale auteur dag aan dag in nog benarder omstandigheden z'n tijd - en ook zijn tijd - verspilde. Zo kreeg de nog altijd vriendschappelijke verhouding tussen de beide geestverwanten een onherstelbare deuk. Wel maakte Multatuli in het vroege najaar een bloemlezing uit zijn werk gereed, die in fraaie vorm werd uitgegeven; maar van honorarium was geen sprake daar d'Ablaing het auteursrecht bezat. De royaal verspreide present-exemplaren werden ten laste van de auteur geboekt.
De toenemende noodsituatie bij Tine maakte enkele tijdelijke maatregelen onvermijdelijk. Eén daarvan was, de tienjarige Edu voor onbepaalde tijd te laten logeren in het gezin van de musicus Koning te Amsterdam, waar Sietske Abrahamsz een betrekking had als gouvernante. In november kwam Tine een paar dagen over om met haar man te overleggen wat er moest worden gedaan; zó immers ging het niet langer. Maar het was hem een erezaak dat hijzelf in staat zou zijn voor zijn gezin te zorgen. Hij wilde beslist niet dat Tine een betrekking zocht, hij wilde nog minder dat zij terug zou keren naar Java. Er werd overwogen, of het niet beter zou zijn dat Multatuli in Brussel ging wonen, Tine met de kinderen in Amsterdam. Maar tot een besluit kwamen zij niet. En koortsachtiger dan in lange tijd rekende hij erop, de wiskundig zékere methode te vinden om aan de speelbank te winnen.
Een incident bracht de beslissing. Terwijl Multatuli, zoals wel vaker des avonds, op 1 december verstrooiing zocht in een variété in de Nes, ergerde hem het onbeschaamd optreden van enkele laatkomers vlak achter hem. Toen de hatelijkheden jegens de hoofdrolspeelster hem te bar werden, stond hij op, gaf de luidruchtigste gast een klap in het gezicht, en daarna ook diens te hulp schietende vriend. Het kostte de directeur de grootste moeite de twistenden te scheiden en het tumult te doen bedaren. De ‘klap’ leek Multatuli een verantwoorde vorm van direkte rechtspleging, beter dan alle schrijverij en in deze zin voltooide hij dan ook eindelijk de tweede bundel Ideen; de aldus geraakten dachten er anders over en moeiden de politie erin. Maar dit was bijzaak in vergelijking met de geldnood. Overtuigd dat hij nu een bruikbaar systeem had gevonden, reisde hij eind december met Mimi naar Homburg en ditmaal was hij inderdaad in staat vandaar enig geld naar Brussel te zenden. Mogelijk is Mimi in Duitsland gebleven toen Multatuli terugkeerde naar Amsterdam. Daar had de ‘klap’ een volgend stadium bereikt: op 8 januari 1866 werd de dagvaarding uitgebracht, op 17 januari was de rechtszitting - maar toen het die dag wat lang duurde vóor zijn zaak aan de orde was, verliet Multatuli de wachtkamer en tevens Amsterdam. De reis was blijkbaar goed voorbereid. Die avond trof hij in Keulen Mimi met enig geld. De ‘ballingschap’ nam een aanvang.
G.S.