Multatuli.online

Volledige Werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879

Voorwoord

Verantwoording

Het jaar 1878

Brieven en dokumenten

[1 januari 1878 Oprichting Tandem]

[1 januari 1878 Artikel in Het Schoolblad]

[januari 1878 Afrekening G.L. Funke]

[januari 1878 Rekening-courant in Memoriaal]

[januari 1878 Aantekeningen in Memoriaal]

[7 januari 1878 Briefkaart van Multatuli aan H. de Raaf]

[10 januari 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[14 januari 1878 Brief van A.H. Claasen aan P.A. Tiele]

[27 januari 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[28 januari 1878 Briefkaart van A. Merens aan J. Waltman Jr.]

[29 januari 1878 Briefkaart van Multatuli aan V. Bruinsma]

[31 januari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[1 februari 1878 Bericht in Amersfoortsche Courant]

[1 februari 1878 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[1 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[3 februari 1878 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]

[3 februari 1878 Brief van A. Admiraal aan A.S. Kok]

[3 februari 1878 Brief van Nonnie aan Multatuli]

[3 februari 1878 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]

[3 februari 1878 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan Mimi]

[3 februari 1878 Advertentie voordracht Delft (I)]

[4 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[4 februari 1878 Advertentie inzake enkele voordrachten]

[5 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[6 februari 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi]

[6 februari 1878 Telegram uit Monster]

[6 februari 1878 Voordracht te Delft]

[6 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[6 februari 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi]

[7 februari 1878 Advertentie voordracht Rotterdam (I)]

[7 februari 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi.]

[8 februari 1878 Advertentie voordracht Utrecht]

[8 februari 1878 Brief van D. van Verschuer aan Multatuli]

[8 februari 1878 Verslag voordracht Delft in Het Vaderland]

[8 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[9 februari 1878 Brief van Mimi aan G.C. de Haas-Hanau]

[9 februari 1878 Advertentie voordracht Amsterdam (I)]

[9 februari 1878 Artikel P. Westra in De Wekker]

[9 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[10 februari 1878 Brief van Multatuli aan H.J.J. Bos]

[10 februari 1878 Brief van Multatuli aan H.J.J. Bos]

[10 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[10 februari 1878 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

[11 februari 1878 Voordracht te Rotterdam]

[11 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[11 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 februari 1878 Advertentie in Wiesbadener Tageblat]

[12 februari 1878 Brief van A. Admiraal aan A.S. Kok]

[12 februari 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[12 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 februari 1878 Brief van Multatuli aan A.C. Loffelt]

[12 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[13 februari 1878 Herinneringen van J. Versluys]

[13 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[13 februari 1878 Verslag voordracht Rotterdam in de NRC]

[13 februari 1878 Verslag voordracht Rotterdam in Het Vaderland]

[13 februari 1878 Verslag voordracht Delft in Minerva]

[13 februari 1878 Brief van V. Bruinsma aan B.]

[13 februari 1878 Voordracht te Utrecht]

[13 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[13 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[13 februari 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[14 februari 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[14 februari 1878 Verslag voordracht Delft in Vox Studiosorum]

[14 februari 1878 Verslag voordracht Utrecht in Utrechtsch Dagblad]

[15 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[15 februari 1878 Visite-kaartje K. van Dam]

[15 februari 1878 Voordracht te Amsterdam]

[15 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[15 februari 1878 Verslag voordracht Amsterdam]

[15 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[16 februari 1878 Herinneringen van Joan A. Nieuwenhuis]

[16 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[16 februari 1878 Brief van G.L. Funke aan Mimi]

[februari 1878 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]

[16 februari 1878 Brief van K. van Dam aan Multatuli]

[17 februari 1878 Verslag voordracht Amsterdam in Amsterdamsche Crt.]

[17 februari 1878 Brief van Mimi aan G.L. Funke]

[17 februari 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi met koncept-antwoord]

[17 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[18 februari 1878 Verslag voordracht Amsterdam in Het Nieuws van den Dag]

[18 februari 1878 Brief van J.M. Haspels aan Multatuli]

[18 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[februari 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[18 februari 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[18 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[februari 1878 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

[19 februari 1878 Advertentie voordracht Leiden]

[19 februari 1878 Advertentie voordracht 's-Gravenhage]

[20 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[20 februari 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[20 februari 1878 Verslag voordracht Utrecht in Minerva]

[20 februari 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[20 februari 1878 Ontmoeting Mimi en mevr. Von Gugel]

[20 februari 1878 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]

[20 februari 1878 Advertentie voordracht Amsterdam (II)]

[21 februari 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[21 februari 1878 Voordracht te Leiden]

[21 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[21 februari 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi]

[22 februari 1878 Brief van Multatuli van Mimi]

[22 februari 1878 Brief aan C. Vosmaer]

[22 februari 1878 Brief van Mimi aan G.L. Funke]

[22 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[23 februari 1878 Mimi bezoekt dr. E. Brück]

[23 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[23 februari 1878 Brief van E.L. Mulock Houwer-Syriër aan Multatuli]

[23 februari 1878 Brief van Mimi aan E. Bernhold]

[23 februari 1878 Brief van Mimi aan E. Bernhold]

[23 februari 1878 Voordracht te 's-Gravenhage]

[24 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[24 februari 1878 Advertentie voordracht Dordrecht]

[25 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[25 februari 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[25 februari 1878 Voordracht te Amsterdam]

[25 februari 1878 Aantekeningen voordracht]

[25 februari 1878 Brief van G.L. Funke aan Mimi]

[26 februari 1878 Advertentie voordracht Middelburg]

[26 februari 1878 Dankbriefje uit Monster]

[26 februari 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[26 februari 1878 Verslag voordracht 's-Gravenhage in Het Vaderland]

[26 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[februari 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[26 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[27 februari 1878 Verslag voordracht Amsterdam in Amsterdamsche Courant]

[27 februari 1878 Artikel in Oostergo]

[27 februari 1878 Verslag voordracht Utrecht in Minerva]

[27 februari 1878 Verslag voordracht Amsterdam in Het Nieuws van den Dag]

[27 februari 1878 Verslag voordracht Leiden in Minerva]

[27 februari 1878 Brief van Multatuli aan A. Merens]

[27 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[27 februari 1878 Voordracht te Dordrecht]

[27 februari 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[28 februari 1878 Brief van C. van Helden aan Mimi]

[28 februari 1878 Verslag voordracht Leiden in Vox Studiosorum]

[1 maart 1878 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]

[1 maart 1878 Voordracht te Middelburg]

[1 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[maart 1878 Ingezonden Brief T. v.d. Tuuk in De Tolk van den Vooruitgang]

[2 maart 1878 Advertentie voordracht Goes]

[2 maart 1878 Artikel van C. Vosmaer in De Nederlandsche Spectator]

[2 maart 1878 Herinnering van V. Bruinsma]

[2 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 maart 1878 Voordracht te Goes]

[3 maart 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[4 maart 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi]

[4 maart 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[4 maart 1878 Advertentie voordracht Groningen]

[4 maart 1878 Verslag voordracht Middelburg in de Middelburgsche Crt.]

[5 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[5 maart 1878 Verslag voordracht Middelburg (vervolg)]

[5 maart 1878 Verslag voordracht Goes in Goesche Courant]

[6 maart 1878 Advertentie voordracht Delft (II)]

[6 maart 1878 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]

[6 maart 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi met koncept-antwoord]

[6 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[6 maart 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[6 maart 1878 Verslag voordracht Amsterdam in Minerva]

[6 maart 1878 Voordracht te Delft]

[6 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[7 maart 1878 Telegram C. Wolf aan Mimi]

[7 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[8 maart 1878 Verslag voordracht Delft in Het Vaderland]

[8 maart 1878 Wouter wordt bij Mimi gebracht]

[8 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[8 maart 1878 Brief van Multatuli aan H.J.J. Bos]

[9 maart 1878 Advertentie voordracht Sneek]

[9 maart 1878 Brief van Multatuli aan H.J.J. Bos]

[9 maart 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[9 maart 1878 Ingezonden Stuk in Oostergo]

[10 maart 1878 Advertentie voordrancht Leeuwarden]

[10 maart 1878 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]

[10 maart 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[10 maart 1878 Ingezonden Stuk in de Delftsche Courant]

[10 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[11 maart 1878 Brief van M. Bruinsma aan T. Bokma]

[11 maart 1878 Voordracht te Groningen]

[12 maart 1878 Lidmaatschapskaart Tandem van D.J. Korteweg]

[12 maart 1878 Brief van P.J. Claasen aan Multatuli]

[12 maart 1878 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]

[12 maart 1878 Advertentie voordracht Arnhem]

[12 maart 1878 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]

[13 maart 1878 Verslag voordracht Groningen in de Groninger Courant]

[13 maart 1878 Advertentie voordracht Rotterdam (II)]

[13 maart 1878 Multatuli logeert bij V. Bruinsma]

[13 maart 1878 Voordracht te Leeuwarden]

[13 maart 1878 Herinnering van P. Westra]

[13 maart 1878 Advertentie voordracht Zierikzee]

[13 maart 1878 Telegram van Multatuli aan Mimi]

[14 maart 1878 Verslag voordracht Delft in Vox Studiosorum]

[14 maart 1878 Brief van A.K. von Gugel-Bermann aan Mimi]

[14 maart 1878 Brief van Multatuli aan T. Bokma]

[15 maart 1878 Brief van A. Admiraal aan C. Vosmaer]

[15 maart 1878 Voordracht te Sneek]

[15 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[16 maart 1878 Brief van J. Versluys aan Mimi]

[16 maart 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi met het antwoord]

[16 maart 1878 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[16 maart 1878 Brief van Multatuli aan T. Bokma]

[17 maart 1878 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]

[17 maart 1878 Verslag voordracht Leeuwarden in Leeuwarder Courant]

[17 maart 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[18 maart 1878 Brief van J.M. Haspels aan Mimi]

[18 maart 1878 Voordracht te Arnhem]

[18 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[19 maart 1878 Telegram van Multatuli aan Mimi]

[19 maart 1878 Verslag voordracht Sneek in De Friesche Zuidwesthoek]

[19 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[19 maart 1878 Brief van B.P. Korteweg aan Multatuli]

[20 maart 1878 Telegram van Multatuli aan Mimi]

[20 maart 1878 Verslag voordracht Delft in Minerva]

[20 maart 1878 Advertentie voordracht Utrecht (II)]

[20 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[20 maart 1878 Verslag voordracht Sneek in de Sneeker Courant]

[20 maart 1878 Verslag voordracht Arnhem in de Arnhemsche Courant]

[20 maart 1878 Voordracht te Rotterdam]

[20 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[21 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[21 maart 1878 Voordracht te Utrecht]

[22 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[22 maart 1878 Verslag voordracht Utrecht in Utrechtsch Dagblad]

[22 maart 1878 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[22 maart 1878 Brief van Multatuli aan C. Bremer]

[23 maart 1878 Advertentie voordracht Haarlem]

[23 maart 1878 Voordracht te Haarlem]

[23 maart 1878 Aantekeningen voordracht]

[24 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[26 maart 1878 Verslag voordracht Haarlem in Opregte Haarlemsche Crt.]

[26 maart 1878 Voordracht te Zierikzee]

[maart 1878 Herinneringen bezoek Zierikzee]

[27 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[27 maart 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[27 maart 1878 Verslag voordracht Utrecht in Minerva]

[28 maart 1878 Verslag voordracht Utrecht in Vox Studiosorum]

[28 maart 1878 Advertentie voordracht Breda]

[28 maart 1878 Bericht in de Bredasche Courant]

[28 maart 1878 Advertentie voordracht 's-Hertogenbosch]

[28 maart 1878 Advertentie voordracht Bergen op Zoom]

[28 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[28 maart 1878 Verslag voordracht Zierikzee in de Zierikzeesche Nieuwsbode]

[28 maart 1878 Voordracht te Bergen op Zoom]

[29 maart 1878 Verslag voordracht Zierikzee in de Middelburgsche Crt.]

[29 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[30 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[30 maart 1878 Verslag voordracht Zierikzee in de Zierikzeesche Nieuwsbode]

[30 maart 1878 Verslag voordracht Zierikzee in de Zierikzeesche Crt.]

[30 maart 1878 Voordracht te Breda]

[31 maart 1878 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]

[31 maart 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[31 maart 1878 Advertentie voordracht Schoonhoven]

[31 maart 1878 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[maart 1878 Namenlijst van Multatuli]

[1 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[1 april 1878 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]

[1 april 1878 Voordracht te 's-Hertogenbosch]

[1 april 1878 Aantekeningen voordracht]

[2 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[3 april 1878 Brief van V. Bruinsma aan T. Bokma]

[3 april 1878 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[3 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[4 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[4 april 1878 Verslag voordracht Breda]

[5 april 1878 Voordracht te Schoonhoven]

[5 april 1878 Brief van Mimi aan E. Bernhold]

[6 april 1878 Advertentie voordracht Meppel]

[6 april 1878 Advertentie voordracht Zwolle]

[6 april 1878 Artikel in het Rotterdamsch Zondagsblad]

[6 april 1878 Advertentie voordracht Zutphen]

[6 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[7 april 1878 Brief van Multatuli aan A. Merens]

[7 april 1878 Verslag voordracht Schoonhoven in de Schoonhovensche Crt.]

[7 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[7 april 1878 Ingezonden Brief van Multatuli in de Bredasche Crt.]

[7 april 1878 Advertentie voordracht Kampen]

[7 april 1878 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[8 april 1878 Bericht over uitstel voordracht Zwolle]

[8 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[9 april 1878 Voordracht te Kampen]

[9 april 1878 Aantekeningen voordracht]

[9 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[10 april 1878 Brief van H.C. de Wolff aan mevr G.C. de Haas-Hanau]

[10 april 1878 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[11 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[11 april 1878 Ingezonden Stuk in de Bredasche Courant]

[11 april 1878 Verslag voordracht Kampen in Kamper Courant]

[11 april 1878 Voordracht te Zutphen]

[11 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 april 1878 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[12 april 1878 Advertentie voordracht Deventer]

[12 april 1878 Artikel in Oost en West]

[12 april 1878 Advertentie voordracht Zwolle]

[12 april 1878 Voordracht te Zwolle]

[12 april 1878 Aantekeningen voordracht]

[13 april 1878 Verslag voordracht Zutphen in de Zutphensche Crt.]

[13 april 1878 Voordracht te Meppel]

[13 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[15 april 1878 Verslag voordracht Zwolle in de Prov. Over. en Zwolsche Crt.]

[15 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[15 april 1878 Voordracht te Deventer]

[17 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[17 april 1878 Verslag voordracht Meppel in Meppeler Courant]

[18 april 1878 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]

[19 april 1878 Verslag voordracht Deventer in de Deventer Courant]

[20 april 1878 Ingezonden Stuk in de Meppeler Courant]

[20 april 1878 Ingezonden Stuk in het Rotterdamsch Zondagsblad]

[22 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[22 april 1878 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]

[22 april 1878 Brief van Multatuli aan A. en C. Merens]

[24 april 1878 Drie ingezonden stukken in de Meppeler Courant]

[25 april 1878 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[25 april 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[26 april 1878 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan C. Vosmaer]

[27 april 1878 Ingezonden Stuk in de Meppeler Courant]

[27 april 1878 Ingezonden Stuk in het Rotterdamsch Zondagsblad]

[27 april 1878 Briefkaart van Multatuli aan Mimi]

[29 april 1878 Brief van Multatuli aan H. Schaepman]

[29 april 1878 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

[april 1878 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

[29 april 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[29 april 1878 Brief van Multatuli aan P. Bais]

[30 april 1878 Brief van Multatuli aan Mimi]

[mei 1878 Artikel van H.L.F. Pisuisse in Het Leeskabinet]

[1 mei 1878 Brief van E. Bredius-Cost van Doorninck aan Multatuli]

[mei 1878 Brochure van J. Janssen Schollmann]

[9 mei 1878 Artikel in Vox Studiosorum]

[15 mei 1878 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]

[22 mei 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[25 mei 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[1 juni 1878 Nonni wordt 21 jaar]

[juni 1878 Artikel J.A. Bientjes in De Levensbode]

[2 juni 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[2 juni 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[3 juni 1878 Brief van H.J.J. Bos aan J.H. de Haas]

[4 juni 1878 Brief van Mimi aan E. Bernhold]

[5 juni 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[8 juni 1878 Advertentie van Multatuli in het Algemeen Handelsblad]

[juni 1878 Herinneringen van E. de Chateleux]

[8 juni 1878 Bezoek van J.M. Haspels en echtgenote]

[9 juni 1878 Artikel van C. Stoffel in Eigen Haard]

[16 juni 1878 Artikel van C. Stoffel in Eigen Haard (vervolg)]

[18 juni 1878 Albert Hamminck Schepel logeert te Wiesbaden]

[20 juni 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[22 juni 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[juni 1878 Aantekeningen in het Memoriaal]

[11 juli 1878 Brief van C. Vosmaer aan G.C. de Haas-Hanau]

[20 juli 1878 Brief van J.A. Roessingh van Iterson aan A.S. Kok]

[20 juli 1878 Briefkaart van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[21 juli 1878 Briefkaart van Mimi aan T. v.d. Tuuk]

[30 juli 1878 Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]

[31 juli 1878 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]

[1 augustus 1878 Brief van E. Bernhold aan Multatuli]

[12 augustus 1878 Brief van C. Wolf aan E. Bernhold]

[22 augustus 1878 Brief van E. Bernhold aan Multatuli]

[september 1878 Aanbiedingscirculaire Ideën, 5e dr]

[26 september 1878 Brief van Mimi en Multatuli aan E. Bernhold]

[oktober 1878 Aantekeningen inzake Tandem van C. Vosmaer]

[oktober 1878 Aanbiedingscirculaire Ideën, 6e bundel]

[1 oktober 1878 Briefkaart van A. Admiraal aan V. Bruinsma]

[5 oktober 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[8 oktober 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[10 oktober 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[22 oktober 1878 Verschijning 2e druk Millioenen-studiën]

[23 oktober 1878 Brief van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

[24 oktober 1878 Rekening van E. Brück voor Mimi]

[28 oktober 1878 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[29 oktober 1878 Brief van Multatuli aan A.H.E. Douwes Dekker]

[30 oktober 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[31 oktober 1878 Briefkaart van Multatuli aan Fa. Woest & Co.]

[31 oktober 1878 Briefkaart van M. Lamberts aan V. Bruinsma]

[1 november 1878 Brief van M. Lamberts aan V. Bruinsma]

[1 november 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[2 november 1878 Brief van Mimi aan V. en H. Bruinsma]

[14 november 1878 Brief van E. Bernhold aan Multatuli]

[19 november 1878 Brief van Mimi aan M.M. Admiraal-Dupain]

[19 november 1878 Verschijning 2e herz. druk van Ideën VI]

[24 november 1878 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[2 december 1878 Brief van Mimi en Multatuli aan E. Bernhold]

[5 december 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[8 december 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[13 december 1878 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[16 december 1878 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[16 december 1878 Brief van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

Overzicht van de in 1878 door Multatuli gehouden voordrachten

Het jaar 1879 (tot het eind der 2e voordrachtentoernee)

[Brieven en dokumenten]

[januari 1879 Portretfoto Wouter]

[2 januari 1879 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[4 januari 1879 Brief van Multatuli aan D.R. Mansholt]

[5 januari 1879 Brief van Multatuli aan een onbekende]

[januari 1879 Brief van Multatuli aan een onbekende]

[januari 1879 Aantekening inzake Tandem van C. Vosmaer]

[5 januari 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[6 januari 1879 Brief van Multatuli aan C. Vosmaer]

[9 januari 1879 Brief van Multatuli aan P.H. Saaymans Vader]

[10 januari 1879 Brief van Multatuli aan P.H. Saaymans Vader]

[10 januari 1879 Brief van E.J.T. van Dissel aan Multatuli]

[13 januari 1879 Brief van Multatuli aan J.A. Roessingh van Iterson]

[16 januari 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[16 januari 1879 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]

[17 januari 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[17 januari 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[21 januari 1879 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf.]

[21 januari 1879 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

[januari 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[23 januari 1879 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

[7 februari 1879 Brief van Multatuli aan J.C. de Haas en echtgenote]

[9 februari 1879 Advertentie voordracht Delft]

[9 februari 1879 Artikel in Delftsche Courant]

[10 februari 1879 Advertentie voordracht Leiden]

[10 februari 1879 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]

[11 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 februari 1879 Advertentie voordracht Amsterdam (I)]

[12 februari 1879 Voordracht te Delft]

[12 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 februari 1879 Briefkaart van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]

[13 februari 1879 Advertentie voordracht Haarlem]

[13 februari 1879 Voordracht te Leiden]

[13 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[14 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[14 februari 1879 Voordracht te Amsterdam]

[14 februari 1879 Aantekeningen voordracht]

[14 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[16 februari 1879 Verslag voordracht Amsterdam in Algemeen Handelsblad]

[16 februari 1879 Rekening-courant van G.L. Funke en Multatuli]

[16 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[17 februari 1879 Advertentie voordracht Dordrecht]

[17 februari 1879 Voordracht te Dordrecht]

[18 februari 1879 Advertentie voordracht 's-Gravenhage]

[18 februari 1879 Voordracht te Haarlem]

[18 februari 1879 Aantekeningen voordracht]

[19 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[19 februari 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[19 februari 1879 Verslag voordracht Delft in Minerva]

[19 februari 1879 Verslag voordracht Leiden in Minerva]

[19 februari 1879 Advertentie voordracht Utrecht]

[19 februari 1879 Voordracht te' s-Gravenhage]

[20 februari 1879 Verslagen voordrachten Delft en Leiden in Vox Studiosorum]

[20 februari 1879 Verslag voordracht Haarlem in Opregte Haarlemsen Crt.]

[20 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[21 februari 1879 Advertentie voordracht Zutphen]

[21 februari 1879 Verslag voordracht 's-Gravenhage in Het Vaderland]

[21 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[22 februari 1879 Advertentie voordracht Arnhem]

[22 februari 1879 Verslag voordracht 's-Gravenhage in De Nederlandsche Spectator]

[22 februari 1879 Brief van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

[22 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[22 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[22 februari 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[23 februari 1879 Verslagen voordracht Amsterdam in De Amsterdammer]

[23 februari 1879 Brief van Multatuli aan C. Merens-Hamminck Schepel]

[24 februari 1879 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman Jr.]

[24 februari 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[24 februari 1879 Voordracht te Utrecht]

[24 februari 1879 Aantekeningen voordracht]

[25 februari 1879 Verslag voordracht Utrecht in Utrechtsch Dagblad]

[25 februari 1879 Voordracht te Arnhem]

[26 februari 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[26 februari 1879 Voordracht te Zutphen]

[26 februari 1879 Aantekeningen voordracht]

[27 februari 1879 Verslag voordracht Arnhem in Arnhemsche Courant]

[27 februari 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[28 februari 1879 Verslag voordracht Zutphen in Zutphensche Courant]

[28 februari 1879 Advertentie voordracht Zwolle]

[28 februari 1879 Brief van Edu aan Multatuli]

[28 februari 1879 Advertentie voordracht Deventer]

[1 maart 1879 Voordracht te Zwolle]

[1 maart 1879 Aantekeningen voordracht]

[1 maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 maart 1879 Advertentie voordracht Kampen]

[2 maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 maart 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[3 maart 1879 Voordracht te Kampen]

[3 maart 1879 Aantekeningen voordracht]

[3 maart 1879 Advertentie voordracht Middelburg]

[3 maart 1879 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[3 maart 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[4 maart 1879 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[4 maart 1879 Verslag voordracht Zwolle in Prov. Overijsselsche en Zwolsche Crt.]

[4 maart 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[4 maart 1879 Exemplaar Millioenen-studiën A.S. Kok]

[4 maart 1879 Brief van Multatuli aan D.J. Korteweg]

[maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[5 maart 1879 Advertentie voordracht Zierikzee]

[5 maart 1879 Advertentie voordracht Gouda]

[5 maart 1879 Brief van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[5 maart 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[5 maart 1879 Voordracht te Deventer]

[6 maart 1879 Verslag voordracht Kampen in Kamper Courant]

[6 maart 1879 Advertentie voordracht Breda]

[8 maart 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[9 maart 1879 Advertentie voordracht Bergen op Zoom]

[10 maart 1879 Voordracht te Zierikzee]

[11 maart 1879 Advertentie voordracht 's-Hertogenbosch]

[11 maart 1879 Voordracht te Middelburg]

[11 maart 1879 Aantekeningen voordracht]

[11 maart 1879 Herinneringen M. Wibaut-Berdenis van Berlekom]

[11 maart 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[12 maart 1879 Advertentie inzake Vorstenschool-opvoering]

[12 maart 1879 Verslag voordracht Zierikzee in de Zierikzeesche Courant]

[12 maart 1879 Brief van Multatuli aan J. de Witt Hamer]

[12 maart 1879 Voordracht te Bergen op Zoom]

[13 maart 1879 Exemplaar Millioenen-studiën J. de Witt Hamer]

[13 maart 1879 Verslag voordracht Middelburg in Middelburgsche Crt]

[14 maart 1879 Advertentie voordracht Harlingen]

[14 maart 1879 Advertentie voordracht Groningen]

[14 maart 1879 Voordracht te 's-Hertogenbosch]

[15 maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[15 maart 1879 Voordracht te Breda]

[16 maart 1879 Advertentie voordracht Amsterdam (II)]

[16 maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[16 maart 1879 Verslag opvoering Vorstenschool in N.R.C.]

[16 maart 1879 Advertentie voordracht Rotterdam (I)]

[17 maart 1879 Brief van E. Bredius-Cost van Doorninck aan Mimi]

[17 maart 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[17 maart 1879 Voordracht te Rotterdam]

[17 maart 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[18 maart 1879 Verslag voordracht Rotterdam in de Nieuwe Rotterdamsche Crt]

[18 maart 1879 Advertentie voordracht Amersfoort]

[18 maart 1879 Voordracht te Gouda]

[18 maart 1879 Aantekeningen voordracht]

[19 maart 1879 Advertentie voordracht Hoorn]

[19 maart 1879 Voordracht te Amsterdam]

[20 maart 1879 Redaktioneel kommentaar in De Maasbode]

[20 maart 1879 Voordracht te Amersfoort]

[21 maart 1879 Verslag voordracht Gouda in Goudsche Courant]

[22 maart 1879 Advertentie voordracht Sneek]

[22 maart 1879 Telegram van Multatuli aan T. v.d. Tuuk]

[22 maart 1879 Verslag voordracht Rotterdam in het Rotterdamsch Zondagsblad]

[23 maart 1879 Verslag voordracht Breda in de Bredasche Courant]

[23 maart 1879 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]

[24 maart 1879 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]

[24 maart 1879 Brief van J.M. Haspels aan G.C. de Haas-Hanau]

[24 maart 1879 Voordracht te Veendam]

[25 maart 1879 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]

[25 maart 1879 Ingezonden Stuk in de Amersfoortsche Courant]

[25 maart 1879 Verslag voordracht Amersfoort in de Amersfoortsche Courant]

[25 maart 1879 Voordracht Groningen]

[25 maart 1879 Aantekeningen voordracht]

[26 maart 1879 Brief van G.C. de Haas-Hanau aan J.M. Haspels]

[26 maart 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[26 maart 1879 Bericht in het Dagblad van Z-H en 's-Gravenhage]

[26 maart 1879 Bericht in de Harlinger Courant]

[26 maart 1879 Voordracht te Harlingen]

[27 maart 1879 Advertentie voordracht Leeuwarden]

[27 maart 1879 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]

[27 maart 1879 Verslag voordracht Groningen in de Nieuwe Gron. Crt]

[27 maart 1879 Verslag voordracht Groningen in Prov. Gron. Crt]

[27 maart 1879 Voordracht te Leeuwarden]

[28 maart 1879 Verslag voordracht Harlingen in de Harlinger Crt]

[28 maart 1879 Ingezonden Stukken en Redakt. komment. in de Amersfoortsche Crt]

[28 maart 1879 Brief van Mimi aan G.L. Funke]

[28 maart 1879 Voordracht te Sneek]

[30 maart 1879 Brief van E. Bernhold aan Mimi]

[30 maart 1879 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]

[30 maart 1879 Twee Ingezonden Stukken in de Nieuwe Gron. Crt]

[30 maart 1879 Ingezonden Stuk met antwoord in de Bredasche Courant]

[30 maart 1879 Advertentie voordracht Alkmaar]

[31 maart 1879 Verslag voordracht Leeuwarden in de Friesche Courant]

[maart 1879 Brochure van H.v.d. G. Jr]

[1 april 1879 Berichten in de Amersfoortsche Courant]

[1 april 1879 Advertentie voordracht Nijmegen]

[1 april 1879 Ingezonden Stuk in de Prov. Gron. Crt.]

[1 april 1879 Ingezonden Stuk van D.R. Mansholt in de Nieuwe Gron. Crt]

[1 april 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[april 1879 Open brief van den Duivel aan J. Leopold Hz]

[1 april 1879 Voordracht te Hoorn]

[2 april 1879 Verslag voordracht Sneek in de Sneeker Crt.]

[2 april 1879 Advertentie voordracht Krommenie]

[2 april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[2 april 1879 Voordracht te Alkmaar]

[2 april 1879 Aantekeningen voordracht]

[3 april 1879 Verslag voordracht Groningen in Vox Studiosorum]

[3 april 1879 Advertentie voordracht Rotterdam (II)]

[4 april 1879 Verslag voordracht Rotterdam in Oost en West]

[4 april 1879 Ingezonden Stukken in de Amersfoortsche Courant]

[4 april 1879 Advertentie voordracht Tiel]

[4 april 1879 Bericht in de Prov. Geldersche en Nijmeegsche Crt]

[4 april 1879 Voordracht te Krommenie]

[5 april 1879 Open brief in de Prov. Groninger Courant]

[5 april 1879 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[6 april 1879 Verslag voordracht Krommenie in De Zaanstreek]

[6 april 1879 Verslag voordracht Hoorn in de Hoornsche Courant]

[6 april 1879 Verslag voordracht Alkmaar in de Alkmaarsche Courant]

[6 april 1879 Ingezonden Stuk in de Alkmaarsche Courant]

[6 april 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[7 april 1879 Letterkundige brieven in de Provinciale Gron. Crt]

[7 april 1879 Voordracht te Rotterdam]

[8 april 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[8 april 1879 Ingezonden Stuk in de Amersfoortsche Courant]

[8 april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[8 april 1879 Telegram van Multatuli aan A.J. le Gras]

[8 april 1879 Bericht in de Nijmeegsche Nieuwsbode]

[8 april 1879 Voordracht te Nijmegen]

[9 april 1879 Advertentie voordracht Gorinchem]

[9 april 1879 Verslag voordracht Rotterdam in het Rotterdamsch Nieuwsblad]

[9 april 1879 Voordracht te Gorinchem]

[10 april 1879 Voordracht te Tiel]

[11 april 1879 Verslag voordracht Nijmegen in de Nijmeegsche Nieuwsbode]

[11 april 1879 Brief van Multatuli aan C. Merens-Hamminck Schepel]

[11 april 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[12 april 1879 Verslag voordracht Tiel in de Nieuwe Tielsche Courant]

[12 april 1879 Brief van Multatuli aan C. Merens-Hamminck Schepel]

[12 april 1879 Rectificatie in de Zaanlandsche Courant]

[12 april 1879 Advertentie voordracht Zaandam]

[12 april 1879 Verslag voordracht Gorinchem in de Nieuwe Gorinchemsche Crt.]

[12 april 1879 Advertentie voordracht Koog aan de Zaan]

[12 april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[13 april 1879 Ingezonden Stukken in De Zaanstreek]

[13 april 1879 Advertentie voordracht Purmerend]

[13 april 1879 Bericht in de Alkmaarsche Courant]

[13 april 1879 Verslag voordracht Nijmegen in de Prov. Geldersche en Nijm. Crt.]

[15 april 1879 Voordracht te Zaandam]

[15 april 1879 Aantekeningen voordracht]

[16 april 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[16 april 1879 Voordracht te Koog-Zaandijk]

[17 april 1879 Voordracht te Purmerend]

[18 april 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[19 april 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[19 april 1879 Brief van Multatuli aan A. en C. Merens]

[19 april 1879 Verslag voordracht Zaandam in de Zaanlandsche Crt.]

[20 april 1879 Verslag voordracht Purmerend in de Purmerender Courant]

[20 april 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[20 april 1879 Verslag voordracht Zaandam in De Zaanstreek]

[20 april 1879 Ingezonden Stuk met naschrift in de Alkmaarsche Courant]

[21 april 1879 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[21 april 1879 Brief van Multatuli aan R.J.A. Kallenberg v.d. Bosch]

[22 april 1879 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[22 april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[22 april 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[23 april 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[24 april 1879 Verslag voordracht Purmerend in de Nieuwe Purmerendse Crt.]

[april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[26 april 1879 Artikel in De Vrijheid]

[26 april 1879 Artikel van C. Vosmaer in De Nederlandsche Spectator]

[27 april 1879 Advertentie voordracht Brielle]

[27 april 1879 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

[27 april 1879 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[27 april 1879 Ingezonden Stuk en Redakt. komment. in de Alkmaarsche Crt.]

[29 april 1879 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]

[30 april 1879 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]

[30 april 1879 Voordracht te Brielle]

[mei 1879 Lidmaatschapskaart Tandem van J. de Witt Hamer]

[2 mei 1879 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]

[3 mei 1879 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

[3 mei 1879 Brief van Multatuli aan M.C. Meijer]

[3 mei 1879 Brief van Multatuli aan Mimi]

[3 mei 1879 Advertentie voor kamer Edu in N.R.C.]

[3 mei 1879 Artikel in De Vrijheid]

[4 mei 1879 Verslag voordracht Zaandam in De Zaanstreek (vervolg)]

[4 mei 1879 Verslag voordracht Zaandam in De Zaanstreek (vervolg)]

[4 mei 1879 Verslag voordracht Brielle in de Nieuwe Brielsche Courant]

[4 mei 1879 Ingezonden Stuk in De Zaanstreek]

[5 mei 1879 Brief van Multatuli aan J.H. de Haas]

Overzicht van de in 1879 door Multatuli gehouden voordrachten

Biografische Aantekeningen


[9 maart 1878
Ingezonden Stuk in Oostergo]

9 maart 1878

Ingezonden Stuk in Oostergo, met redaktioneel kommentaar. (Provinciale bibliotheek van Friesland, Leeuwarden; fotokopie M.M.)

Ingezonden.

Mijnheer de Redacteur

In het no. van 17 Febr. [1.] 17 Febr.: bedoeld is 27 februari. van uw geacht blad komt een bericht voor dat ten zeerste mijn aandacht trok. 't Hield niets meer of minder in dan een lezing door den heer Douwes Dekker gehouden in de residentie.

‘Multatuli’ - zoo luidde de aanhef van uw bericht - ‘heeft in den Haag een lezing gehouden over... Jezus' verzoeking in de woestijn en over de zaligsprekingen der bergrede. Hij heeft dat gedaan niet om 't geen daar gezegd wordt te bestrijden; integendeel, om daaruit nuttige wenken te trekken voor het leven.’ En verder luidt het: ‘Multatuli prediker der beginselen van Jezus' godsdienst... Multatuli buigt ook neer voor den machtigen geest van den Nazarener enz. enz'.’

Ik weet nauwelijks wat ik van die woorden denken moet. Misschien is 't UED. bekend, dat er in de Levensbode van Nov. [2.] Zie bij Medio november 1877. jl. een uitvoerig stuk is opgenomen van mijne hand, waarin o.a. werd aangetoond, dat de hr. Douwes Dekker een zeer bijzondere reden had om Jezus bij gelegenheid te verdedigen; maar tevens wees ik op enkele zinsneden uit zijn werken die aantoonden dat hij zichzelf méér dan Jezus acht. In zijn Ideën is de hr. Douwes Dekker somwijlen zeer gematigd tegenover den verheven stichter van 't christendom... ja, soms zou men zich willen diets maken dat hij er de beste, de oprechtste, de gemoedelijkste vertegenwoordiger van is.

Doch... wie zich al te onnoozel door dien eersten indruk om den tuin laat leiden, toont daarin zijn... onnoozelheid. De hr. Douwes Dekker verklaart ergens dat hij geen enkel historisch persoon zoozeer bemint als Jezus; maar toch weet hij dien Jezus op 't grievendst aan te vallen en door zijn snerpende - 't zij oppervlakkige - kritiek te brandmerken.

Op bladz. 60 van de Levensbode haalde ik daarvan een staaltje aan, dat duidelijk genoeg spreekt; maar dat ik hier fatsoenshalve waarlijk niet durf herhalen. En, ik had meer dergelijke voorbeelden kunnen aanhalen, als ik er lust toe had gehad, doch dat ééne rekende ik voldoende.

Onder 't lezen en herlezen van uw bericht weifelde ik een bepaald denkbeeld aan uwe woorden vast te knoopen. Meent u werkelijk dat de hr. Douwes Dekker ‘zich buigt voor den Nazarener’ m.a.w. dat hij een christen is en 't christendom voortaan zal aan-prijzen en verdedigen? [*] Die bekeering zou dan wat laat komen. De hr. Dekker is geboren den 2 Maart 1820 en viert dus heden zijn acht-en-vijftigsten verjaardag. Dan rekent u geloof ik buiten den waard... dat is: buiten Mult. zelf. Voor eenige jaren is 't gebeurd dat dezelfde hr. Douwes Dekker herhaaldelijk zijn spijt te kennen gaf, dat hij de moderne predikanten - en 't bijzonder ds. Zaalberg - zoo hevig had aangevallen. Kort daarna verscheen een nieuwe druk van zijn Ideën, vermeerderd met aanteekeningen van den schrijver. Die nieuwe uitgaaf en die aanteekeningen zullen - zoo zou men denken - blijk geven van Multatuli's berouw over zijn te ver gedreven bitterheid? Die aanteekeningen zullen, naar uw stellige verwachting - de kleur dragen dier veranderde gezindheid? Dit is geenszins het geval. In plaats van zijn oordeel te verzachten, spant Multatuli juist alle krachten in om het zooveel mogelijk te verscherpen. Wat hij hier en daar gezegd had van zijne sympathie voor de moderne predikanten was hem glad door 't hoofd gegaan en in den herdruk zijner Ideën werd het eens geslagen vonnis tot het uiterste verscherpt.

't Zou me te ver leiden hier aan te toonen waarom de heer D.D. aldus handelt; men zie daaromtrent mijn studie in de Levensbode; bepaaldelijk het derde en vierde hoofdstuk. Genoeg; naar mijne meening, doet u zeer onvoorzichtig met voor te stellen alsof de ‘Multatuli’ van heden anders zou zijn dan die van gisteren; of, indien dit uw bedoeling niet was, tot die voorstelling aanleiding te geven. De waarheid is, dat de hr. D.D. zich zelf steeds gelijk zal blijven; dit wil zeggen steeds zal hij zijn de man die laag neerziet op het christendom, en op de gansche christenheid; steeds zal hij al zijn krachten inspannen om aan te toonen dat hij zelf eigenlijk de ware Messias is en dat zijn tijdgenooten, hem miskennende, hem niet begrijpende, noodwendig veel lager staan dan hij, Multatuli! Hij zelf, hooger staande dan 't christendom (Ideën 443; zie Levensbode bladz. 62) zal steeds - althans in zijn geschriften - trachten aan te toonen dat onze tijd klein, ons volk bedorven is, en dat het slechts één groot man bezat, den genialen, genereusen, talentvollen, deugdzamen Multatuli! Wat hij hier en daar, in lezingen zegt... och, 't gesproken woord vergaat. Wat daarentegen in zijn Ideën geschreven staat, staat geschreven en blijft geschreven en zal, naar Multatuli's onverholen meening, ‘Nederland maken tot een walg der volken.’ Qui vivra verra [3.] Qui vivra verra: wie tijd van leven heeft, zal het zien [gebeuren] (fr.), maar dit is zeker; dat de hr. Douwes Dekker, hoe bekwaam hij ook wezen mag, niet zonder arrière pensée [4.] arrière-pensée: bijgedachte (fr.) optreedt als kampioen van 't christendom, of zelfs van 't christelijk ideaal.

Met aan 't bovenstaande een plaatsje te verkenen in Oostergo zult Ge zeer verplichten,

Mijnheer de Redakteur,

UEd. Dw. Dnr.

Ferwerd, 2 Mrt. 1878.

P. Westra.

Hoewel we niet begrijpen, waarom ons referaat zulk een kritiek noodig maakte, geven we gaarne plaats aan 't bovenstaande, maar moeten den schrijver aanstonds beter omtrent onze bedoelingen inlichten - 't Was geenszins ons streven op te treden als kampioenen voor Multatuli. Wij hebben nog maar altijd geen plaats kunnen innemen onder zijn aanbidders, al waardeeren wij ten hoogste 's mans veelzijdige talenten, al weten we dat ook hij niet altijd begrepen wordt. Wij maakten melding van de door hem gehouden lezing als een merkwaardig bewijs hoe ook hij, de aangebedene van Jan Rap c.s., eerbied toont te hebben voor de beginselen van 't christendom en dat bedoelde luitjes dus voortaan goed zullen doen niet meer zoo diep neêr te buigen voor hun afgod bij wiens naam ze zweren en met wiens naam ze hun z.g. wijsheid dekken. Wat Multatuli vroeger schreef of sprak komt hier nu niet te pas; hij heeft nu gezegd wat wij meêdeelden; daarop wezen we; we wezen alleen op één op zich zelf staand feit, maar een feit van eenige beteekenis, dit: de held van 't z.g. ongeloof spreekt zóó over Jezus; laten zijn blinde volgelingen en aanbidders nu niet meer zoo luide in zijn naam hun wijsheid uitbazuinen; dit wilden we zeggen en anders niet.