Multatuli.online

Volledige Werken. Deel 10. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862

Voorbericht

Nota

Dekker: van ambtenaar tot kunstenaar

[Januari 1858 Rekest van Dekker aan de G.-G. in ruste]

[Bijlage Fragment van een brief van Leonard Willems]

[15 april 1858 Jan Douwes Dekker in Delft]

[Bijlage Ontlening aan een brief van Duymaer van Twist]

[1 oktober 1858 Dekker in Kassel]

[Bijlage I Geboorte- en doopakte van Ottilie Coss]

[Bijlage II Ontlening Hof- und Staats-Handbuch]

[Bijlage III Ontlening Casselsches Adress-Buch]

[Bijlage IV Verhaal uit ‘Vom alten Kassel’]

[Januari 1859 Dekker schrijft ‘Mein Kind, da schlägt’]

[27 juni 1859 Jan Douwes Dekker verhuist naar Brummen]

[3 juli 1859 Fragment uit een brief van C.H. Kerkhoven]

[17 augustus 1859 Dekker in Visé]

[27 augustus 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[29 augustus 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[30 augustus 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[1 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[3 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[8 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[13 september 1859 Brief van Dekker aan de vrijmetselaars te Amsterdam]

[16 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[22 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[22 september 1859 Brief van Van Hasselt aan Dekker]

[24 september 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[28 september 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[30 september 1859 Brief van Van Lennep aan Van Hasselt]

[1 oktober 1859 Van Hasselt zendt Van Lennep ‘De Bruid’]

[9 oktober 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[13 oktober 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[19 oktober 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[19 oktober 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[27 oktober 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[29 oktober 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[29 oktober 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[30 oktober 1859 Bezoek van J. Ed. de Vries]

[2 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[5 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[11 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[11 november 1859 Brief van Van Hasselt aan Rochussen]

[11 november 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[13 november 1859 Brief van Jan Douwes Dekker aan Van Hasselt]

[Aantekeningen door Van Hasselt]

[14 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[14 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[15 november 1859 Van Hasselt bij Van Lennep]

[15 november 1859 Jan Douwes Dekker te Amsterdam]

[18 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[18 november 1859 Brief van Van Lennep aan Van Hasselt]

[18 november 1859 Brief van Van Lennep aan Van Hasselt]

[19 november 1859 Brief van Van Hasselt aan Van Lennep]

[19 november 1859 Brief van Van Lennep aan Van Hasselt]

[19 november 1859 Jan Douwes Dekker bij Van Hasselt]

[20 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[20 november 1859 Brief van Dekker aan Jan Douwes Dekker]

[20 november 1859 Brief van Jan Douwes Dekker aan Dekker]

[21 november 1859 Jan Douwes Dekker bij Van Hasselt]

[21 november 1859 Jan Douwes Dekker telegrafeert]

[21 november 1859 Telegram van Dekker aan Tine]

[21 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[21 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[21 november 1859 Brief van Jan Douwes Dekker aan Dekker]

[21 november 1859 Brief van Rochussen aan Van Hasselt]

[21 november 1859 Brief van Rochussen aan Van Lennep]

[22 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[22 november 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[22 november 1859 Brief van Van Lennep aan Van Hasselt]

[22 november 1859 Brief van Van Hasselt aan Van Lennep]

[23 november 1859 Jan Douwes Dekker bij Van Hasselt]

[23 november 1859 Brief van Rochussen aan Van Lennep]

[23 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[24 november 1859 Dekker bij Van Lennep]

[24 november 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[24 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[25 november 1859 Dekker bij Van Hasselt]

[25 november 1859 Ontmoeting van Dekker en Van der Hucht]

[26 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[26 november 1859 Jan Douwes Dekker bij Van Hasselt]

[28 november 1859 Jan Douwes Dekker bij Rochussen]

[29 november 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[2 december 1859 Brief van Tydeman aan Van Lennep]

[5 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[6 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[7 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[7 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[7 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[8 december 1859 Brief van Van Lennep aan Rochussen]

[8 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[9 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[9 december 1859 Brief van Rochussen aan Van Lennep]

[9 december 1859 Artikel van Dekker]

[10 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[10 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[10 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[10 december 1859 Brief van De Bull aan Dekker]

[10 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[10 december 1859 Artikel van Dekker]

[11 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[11 december 1859 Brief van Van Lennep aan Rochussen]

[11 december 1859 Jan Douwes Dekker in Amsterdam]

[11 december 1859 Brief van Dekker aan Tine]

[13 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[14 december 1859 Advertentie]

[14 december 1859 Brochure van Dekker]

[19 december 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[21 december 1859 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[22 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[22 december 1859 Brief van Hartsen aan Van Lennep]

[25 december 1859 Brief van Tine aan Dekker]

[28 december 1859 Brief van Dekker aan Van Lennep]

Het beslissende jaar

[7 januari 1860 Brief van Dekker aan Tine]

[8 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[10 januari 1860 Brief van Van Lennep aan Dekker]

[10 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[11 januari 1860 Bezoek van Dekker aan Van Lennep]

[11 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[11 januari 1860 Brief van Dekker aan Tine]

[11 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[12 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[13 januari 1860 Dekker vertrekt uit Amsterdam]

[15 januari 1860 Het gezin Dekker in ‘Au Prince Beige’]

[18 januari 1860 Rekest van Dekker aan Willem III]

[19 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[19 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[21 januari 1860 Het gezin Dekker aan de Chaussée d'Anvers]

[23 januari 1860 Brief van Van Hasselt aan Dekker]

[23 januari 1860 Brief van Van Hasselt aan Dekker]

[25 januari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[25 januari 1860 Akte inzake de overdracht van kopijrecht]

[31 januari - 1 februari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[4 februari 1860 Contract tussen Van Lennep en J. de Ruyter]

[8 februari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[15 februari 1860 Kwitantie voor f 200.-]

[22 februari 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[7 maart 1860 Proclamatie ‘Asmodée’]

[15 maart 1860 Kwitantie voor f 200.-]

[22-23 maart 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[7 april 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[15 april 1860 Kwitantie voor f 200. -]

[24 april 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[27 april 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[27 april 1860 Brief van Dekker aan Van Hasselt]

[5 mei 1860 Brief van Dekker aan Van Lennep]

[5 mei 1860 Brief van Dekker aan de Koning]

[14 mei 1860 De ‘Max Havelaar’ in de handel]

[15 mei 1860 Kwitantie voor f 200.-]

[15 mei 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[15 mei 1860 Brief van Multatuli aan De Ruyter]

[16 mei 1860 Brief van Van Hasselt aan Multatuli]

[23 mei 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[1 juni 1860 Brief van Lennep aan Multatuli]

[3 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[3 juni 1860 Bespreking in de N.R.C.]

[3 juni 1860 Bespreking in de Amst. Crt.]

[6 juni 1860 Brief van Van Lennep aan Multatuli]

[7 juni 1860 Kwitantie voor f 200.-]

[8 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[8 juni 1860 Beoordeling in het Alg. Handelsblad]

[13 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[15 juni 1860 Briefje van Multatuli aan Tine]

[15 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[16 juni 1860 Brief van Poolman aan Multatuli]

[16 juni 1860 Multatuli bezoekt met Jan Douwes Dekker te Rotterdam]

[17 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[17 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[18 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[18 juni 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[19 juni 1860 Advertentie in de N.R.C.]

[20 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[22 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[25 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[25 juni 1860 Missive van Rochussen aan de G.-G.]

[29 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[30 juni 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 juli 1860 Bespreking in De Gids door Prof. Veth]

[2 juli 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[3 juli 1860 Brief van Multatuli aan Van Hasselt]

[9 juli 1860 Bezoek van Pieter Douwes Dekker]

[10 juli 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[11 juli 1860 Telegram van Multatuli aan Tine]

[14 juli 1860 Multatuli naar Spa]

[15 juli 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 juli 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[20 juli 1860 Multatuli naar Amsterdam]

[22 juli 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[27 juli 1860 Missive van de Algemene Rekenkamer]

[1 augustus 1860 Bespreking in De Gids door Prof. Veth]

[3 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[12 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 augustus 1860 Brief van Jan Douwes Dekker aan Tine]

[16 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 augustus 1860 Brief van Multatuli aan De Ruyter]

[17 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Rijsterborgh]

[18 augustus 1860 Telegram van Multatuli aan Tine]

[18 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[19 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[20 augustus 1860 Missive van de G.-G. aan Rochussen]

[21 augustus 1860 Missive van de Directeur der Financiën]

[23 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[26 augustus 1860 Brief van H. Nijgh aan Multatuli]

[26 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[27 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[28 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 augustus 1860 Multatuli huurt een kamer]

[29 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[31 augustus 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[3 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[7 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[7 september 1860 Missive van de G.-G. aan Rochussen]

[september 1860 Brief van Multatuli aan Anna Abrahamsz]

[september 1860 Brief van Multatuli aan Anna Abrahamsz]

[september 1860 Multatuli bezoekt de kermis]

[17 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[17 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[Bijlage Mededelingen door Mimi]

[25 september 1860 Beraadslagingen in de Tweede Kamer]

[26 september 1860 Telegram van Thieme aan Multatuli]

[28 september 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 oktober 1860 Advertentie in de Arnhemsche Crt.]

[1 oktober 1860 Brief aan den G.-G. in ruste in De Tijdspiegel]

[1 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[3 oktober 1860 Bericht in de Arnhemsche Crt.]

[oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[7 oktober 1860 Aan de stemgerechtigden in Tiel]

[12 oktober 1860 Brief van Van Lennep aan Multatuli]

[12 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[12 oktober 1860 Telegram van Multatuli aan Tine]

[12 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 oktober 1860 Brief van Prof. Veth aan Van Lennep]

[17 oktober 1860 Brief van Van Lennep aan Prof. Veth]

[17 oktober 1860 Uitslag van de verkiezingen in Tiel]

[20 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[23 oktober 1860 Artikel in de Arnhemsche Crt.]

[24 oktober 1860 De minister van Koloniën aan de G.-G.]

[25 oktober 1860 Mededeling van Multatuli in de Arnh. Crt.]

[25 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[27 oktober 1860 Bericht inzake verkiezingen te Leeuwarden]

[27 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[28 oktober 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 oktober 1860 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[29 oktober 1860 Brief van Thieme]

[29 oktober 1860 Het Bataviaasch Handelsblad over Multatuli]

[30 oktober 1860 Advertentie in de Leeuwarder Courant]

[30 oktober 1860 Ingezonden artikel van Multatuli]

[31 oktober 1860 Ingezonden artikel van Multatuli]

[31 oktober 1860 Artikel van H.J. Lion in het Bat. Handelsblad]

[1 november 1860 Uitslag van de verkiezingen te Leeuwarden]

[1 november 1860 ‘Max Havelaar aan Multatuli’ in De Tijdspiegel]

[3 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[6 november 1860 Brief van Mr. Faber aan Van Lennep]

[13 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 november 1860 Brief van d'Ablaing betreffende Multatuli]

[14 november 1860 Bataviaasch Handelsblad over Multatuli]

[15 november 1860 Brief van Tine aan Mevrouw van Straten]

[17 november 1860 Deurwaardersexploit aan Van Lennep]

[17 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[november 1860 De tweede druk van ‘Max Havelaar’]

[21 november 1860 Brest van Kempen rich zich to de G.-G.]

[28 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 november 1860 Brief van Van Straten aan Multatuli]

[30 november 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 december 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[5 december 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[5 december 1860 Gouvernementsbesluit t.a.v Brest van Kempen]

[6 december 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[8 december 1860 Brief van Multatuli aan Tine]

[10 december 1860 Multatuli naar Brussel]

[14 december 1860 Dagvaarding van Multatuli-Van Lennep]

[29 december 1860 Verklaring van Van Lenneps procureur]

Het jaar van Sietske Abrahamsz

[14 januari 1861 Ingezonden stuk van H.J. Lion]

[26 januari 1861 Van Lennep laat Multatuli's brief zegelen]

[januari 1861 Aantekeningen van Jacob van Lennep]

[januari 1861 Conclusie van antwoord]

[27 januari 1861 Brief van Bleeker aan Multatuli]

[30 januari 1861 Artikel van N.N. en IJ. in de N.R.C.]

[4 februari 1861 Brief van Bleeker aan Multatuli]

[8 februari 1861 Schrijven van Cornets de Groot aan de G.-G.]

[18 februari 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[18 februari 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[19 februari 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[21 februari 1861 Ingezonden stuk van Multatuli in de N.R.C.]

[22 februari 1861 Brief van Multatuli aan Tine, met brief van Ottilie Coss]

[23 februari 1861 Brief van Multatuli aan Bovenschen]

[25 februari 1861 Brief van Multatuli aan Mr. Faber]

[februari 1861 Conclusie van repliek]

[25 februari 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[26 februari 1861 Multatuli schrijft Het Gebed van den Onwetende]

[3 maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[Bijlage Mededeling van Mr. C.W.A. Baron van Haersolte]

[15 maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[Bijlage inzake een onderhoud tussen Multatuli en Loudon]

[Bijlage inzake een onderhoud tussen Multatuli en Loudon]

[27 maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[30 maart 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[13 april 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 april 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[17 april 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[28 april 1861 Brief van H. Nijgh aan Multatuli]

[30 april 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 mei 1861 Missive inzake Dekkers schuld]

[2 mei 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[5 mei 1861 Bericht van J. Douwes Dekker inzake verhuizing]

[6 mei 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[7 mei 1861 Missive van de Minister aan de G.-G.]

[15 mei 1861 Pleidooien in de zaak Multatuli-Van Lennep]

[16 mei 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[20 mei 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 mei 1861 Vonnis in de zaak Multatuli-Van Lennep]

[31 mei 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[1 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 juni 1861 Overlijden van Pieter Douwes Dekker]

[Bijlage Advertentie]

[7 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[9 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[Bijlage Mededeling van Mimi]

[10 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[10 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[12 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[Bijlage Mededeling van Mimi omtrent biologeren]

[14 juni 1861 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[16 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[20 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[22 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[23 juni 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[25 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[25 juni 1861 Brief van Multatuli aan Minister Loudon]

[27 juni 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 juli 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 juli 1801 Brief van Multatuli aan Günst]

[13 juli 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[16 juli 1861 Brief van J. Douwes Dekker aan Günst]

[juli 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[17 juli 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[27 juli 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[30 juli 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[juli 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[2 augustus 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 augustus 1861 Bericht in de N.R.C.]

[4 augustus 1861 Brief van Multatuli aan Günst]

[10 augustus 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[12 augustus 1861 Advertentie in de N.R.C.]

[18 augustus 1861 Advertentie in de N.R.C.]

[augustus 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[augustus 1861 Brief van Sietske Abrahamsz aan d'Ablaing]

[4 september 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[11 september 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[september 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[25 september 1861 Brief van Multatuli aan Kruseman]

[25 september 1861 Brief van Kruseman aan Multatuli]

[27 september 1861 Multatuli ontvangt afschrift van het vonnis]

[8 oktober 1861 Multatuli zendt Ottilie Coss de ‘Minnebrieven’]

[oktober 1861 Brief van Multatuli aan Tine]

[2 november 1861 Brochure van Hagiosimandre (Broens)]

[5 november 1861 Multatuli naar Brussel]

[5 november 1861 Brief van d'Ablaing aan Van Straten]

[6 november 1861 Brief van Multatuli aan Broens]

[8 november 1861 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[19 november 1861 Brief van Kallenberg van den Bosch aan d'Ablaing]

[25 november 1861 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[27 november 1861 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[28 november 1861 Exploit aan Van Lennep]

[6 december 1861 Mededeeling van Hagiosimandre]

[7 december 1861 Verklaring van Mr. Luber]

[12 december 1861 Memorie van Grieven]

[23 december 1861 Missive van de Directeur van Financiën]

[24 december 1861 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[26 december 1861 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[28 december 1861 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[28 december 1861 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[30 december 1861 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[31 december 1861 Missive van de Algemene Rekenkamer]

Het jaar van Mimi

[1 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[3 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[4 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[5 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[9 januari 1852 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[10 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[11 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[13 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[13 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[14 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[14 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[16 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[16 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[16 januari 1862 Brief van d' Ablaing aan Multatuli]

[17 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[17 januari 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[18 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[18 januari 1862 Advertentie inzake Multatuli's Vrije Arbeid]

[19 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[20 januari 1862 Briefje van Multatuli aan Tine]

[20 januari 1862 Brief van Tine aan d'Ablaing]

[25 januari 1862 Multatuli voltooit ‘Over Vrijen Arbeid’]

[27 januari 1862 Brochure van Mr. J. van Lennep: Brief etc.]

[28 januari 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[29 januari 1862 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[29 januari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[29 januari 1862 Circulaire inzake Multatuli's Ideën]

[31 januari 1862 Circulaire inzake Multatuli's Ideën]

[31 januari 1862 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[31 januari 1862 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[1 februari 1862 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[1 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[3 februari 1862 Brief van Lennep aan Multatuli]

[3 februari 1862 Brief van Multatuli aan Günst]

[4 februari 1862 Advertentie van Multatuli]

[5 februari 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[5 februari 1862 Brief van Multatuli aan Günst]

[5 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[6 februari 1862 Brief van Multatuli aan Günst]

[6 februari 1862 Brief van Multatuli aan Höveker]

[7 februari 1862 Advertentie van Multatuli]

[8 februari 1862 Brief van Multatuli aan Günst]

[10 februari 1862 Brief van Multatuli aan Van Lennep]

[10 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[12 februari 1862 Briefje van Multatuli aan d'Ablaing]

[12 februari 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[14 februari 1862 Advertentie inzake voordrachten]

[februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[15 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[17 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[17 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[19 februari 1862 Advertentie inzake de eerste voordracht]

[20 februari 1862 Programma van de eerste voordracht]

[20 februari 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[24 februari 1862 Advertentie inzake de tweede voordracht]

[25 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[25 februari 1862 Advertentie inzake de tweede voordracht]

[27 februari 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[3 maart 1862 Advertentie inzake de tweede voordracht]

[3 maart 1862 Mina Deiss vestigt zich in 's-Gravenhage]

[6 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[6 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[6 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[6 maart 1862 Programma voor de tweede voordracht]

[7 maart 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[9 maart 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[10 maart 1862 Advertentie inzake de derde voordracht]

[11 maart 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[12 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[13 maart 1862 Advertentie inzake de derde voordracht]

[13 maart 1862 Brief van Multatuli aan Charlotte de Graaff]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[17 maart 1862 Brief van d'Ablaing aan N. Braunius Oeberius]

[20 maart 1862 Missive van de Directeur van Financiën]

[20 maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[21 maart 1862 Brief van d'Ablaing aan Knottenbelt]

[22 maart 1862 Brief van Multatuli aan N. Braunius Oeberius]

[24 maart 1862 Advertentie inzake de derde voordracht]

[maart 1862 Multatuli publiceert de eerste aflevering Ideën]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[maart 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[27 maart 1862 Programma van de derde voordracht]

[28 maart 1862 Brief van d'Ablaing aan F. Günst]

[3 april 1862 Advertentie inzake de vierde voordracht]

[3 april 1862 Besluit van de G.-G.]

[3 april 1862 Missive van de G.-G. aan de Minister]

[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[4 april 1862 Advertentie inzake de voordracht te Leiden]

[7 april 1862 Bericht inzake de voordracht te Leiden]

[7 april 1862 Advertentie inzake de vijfde voordracht]

[7 april 1862 Telegram van Multatuli aan Tine]

[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[9 april 1862 Advertentie inzake de Ideën]

[10 april 1862 Brief van d'Ablaing aan Tine]

[11 april 1862 Brief van Knottenbelt aan Multatuli]

[14 april 1862 Advertentie inzake de zesde voordracht]

[15 april 1862 Brief van de Erven Ketjen aan Multatuli]

[16 april 1862 Brief van d'Ablaing aan de Erven Ketjen]

[april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[19 april 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[21 april 1862 Advertentie inzake de Ideën]

[22 april 1862 Correspondentie op het omslag van de Ideën]

[28 april 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[2 mei 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[4 mei 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[mei 1862 Brief van Mimi aan Multatuli]

[mei 1862 Brief van Multatuli aan Mathilde X]

[20 mei 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[20 mei 1862 Brief van d'Ablaing aan Mr. Schook]

[22 mei 1862 De zaak Multatuli-Van Lennep in hoger beroep]

[22 mei 1862 Uitspraak van het Gerechtshof]

[24 mei 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[mei 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[mei 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[2 juni 1862 Multatuli ontmoet Mimi]

[4 juni 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[6 juni 1862 Open brief ‘Aan het volk van Nederland’]

[6 juni 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[10 juni 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[10 juni 1862 Advertentie inzake de Tweede Kamer]

[12 juni 1862 Bericht omtrent de verkiezing in Amsterdam]

[16 juni 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[16 juni 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[16 juni 1862 Multatuli ontvangt afschrift van de uitspraak]

[23 juni 1862 Multatuli publiceert zijn Japanse Gesprekken]

[1 juli 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan G. Broens Jr.]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[12 juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[14 juli 1862 Advertentie inzake de Ideën]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[15 juli 1862 Circulaire inzake de tweede bundel Ideën]

[19 juli 1862 Advertentie inzake Ideën, vel 18-20]

[juli 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[4 augustus 1862 Advertentie inzake de Ideën, vel 21-23]

[19 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[23 augustus 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[30 augustus 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[30 augustus 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[4 september 1862 Brief van d'Ablaing aan G. Brouwer]

[4 september 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[7 september 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[10 september 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[10 september 1862 Brief van Multatuli aan Mimi]

[september 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[september 1862 Brief van Multatuli aan Tine]

[23 september 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[september 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[30 september 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[oktober 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[oktober 1862 Brief van Multatuii aan Tine]

[12 oktober 1862 Telegram van Multatuli aan Tine]

[12 oktober 1862 Multatuli reist naar Brussel]

[17 oktober 1862 Brief van Jan Douwes Dekker aan d'Ablaing]

[17 oktober 1862 Kwitantie van d'Ablaing voor f 1000.-.]

[17 oktober 1862 Brief van d'Ablaing aan Jan Douwes Dekker]

[18 oktober 1862 Schuldbekentenis van d'Ablaing voor f 1000.-]

[22 oktober 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[2 november 1862 Brief van d'Ablaing aan Jan Douwes Dekker]

[8 november 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[8 november 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[13 november 1862 Advertentie inzake de eerste bundel Ideën]

[1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[5 en 6 december 1862 Brief van Multatuli aan Mr. W. Wintgens]

[11 december 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[12 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[12 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[13 december 1862 Brief van Charlotte de Graaff aan R.C. d'Ablaing]

[16 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Charlotte de Graaff]

[18 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Charlotte de Graaff]

[20 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Charlotte de Graaff]

[25 december 1862 Brief van Multatuli aan d'Ablaing]

[27 december 1862 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]

[31 december 1862 Rekening courant van Multatuli en de firma Meijer]

Toevoegingen

Publikaties van Multatuli in de jaren 1859-1862

Beoordelingen en reacties betreffende Multatuli en zijn werk in de jaren 1860-1862

Biografische aantekeningen


[20 mei 1861
Brief van Multatuli aan Tine]

* Waarschijnlijk 20 mei 1861

Brief van Multatuli aan Tine. (Brieven V, blz. 7 en IV, blz. 212 en 215; Brieven WB V, blz. 57 en IV, blz. 162-164.)

De Saidjah-elegie werd gecomponeerd door Richard Hol.

Mijnhardt: de eigenaar van het ‘Poolsche koffiehuis’.

Maandag morgen.

Mijn beste Tine. Ik heb niet dadelijk geantwoord op uw brief van eergister omdat ik weer wacht. Dat wachten! En schrijven is zoo omslagtig en vervelend juist omdat ik telkens wat meen te bereiken en telkens weer uitstel of afstel.

De taktiek mijner tegenstanders is: laster! Je kunt het precies lezen in den Max Havelaar. Ik had het voorzien. ‘Voor zulk een dichter zou men het hoofd buigen, maar... hij slaat zijne vrouw! En dan gebruiken wij de blaauwe plekken van die vrouw om 't hoofd omhoog te houden!’ Lees die heele passage, 't Is precies. Ze vertellen dat ik drink, dat ik u mishandel, dat ik in een woord een slecht mensch ben. Je hebt er geen begrip van!

Ook in 't proces met v. L. loopt de hoofdzaak van 't pleidooi niet over den eigendom van den M.H. maar over mijne persoon. De adv. van v. L. tracht mij zwart te maken, en wat het ergste is mijn advokaat is te lam en te beroerd geweest om er goed op te antwoorden. Ik heb daaronder veel geleden en zal hoogstwaarschijnlijk zelf eene memorie schrijven vóór de zaak in appel komt. Een anderen advokaat nemen? Ik was met dezen bevriend, en hij had aangenomen mij niet om geld te vragen. Ziedaar weer de zaak!

De adv. van v. L. heeft mij uitgescholden naar hartelust... ik zal u de bijzonderheden sparen. Welnu, ik zal en kan flink antwoorden, maar één ding bezwaart mij weer: die vervloekte tantes! Die zaak (en dat ik u zoo mishandel) schijnt door Henriette en van Heeckeren op groote schaal geexploiteerd te worden. Overal staat me dat in de weg.

Als ge nagaat dat de adv. van v. L. de laagheid heeft gehad mij de zaak van Natal (die van '42 dagteekent, en bovendien - geheel onschuldig is. - NB.: ik zelf vertel die historie!) te verwijten dan begrijp je wel dat hij niet zal terug treden voor iets wat zooveel naderbij ligt en veel meer geschikt is om mij te discre-diteeren. De zaak is dus zoo. Ik zelf en niet mijn advokaat zal antwoorden, ik zal dat flink en scherp doen ('t kan best!) maar ik wou eerst gedekt zijn voor de wageningsche zaak. Daartoe wacht ik op 't geld’... enz.

Pieter aan den Helder is ernstig ongesteld. Ik vrees voor gevaar. Dat doet me toch aan. Ik zou er heen willen gaan maar ik kan niet.

Hoor eens, ik neem alles aan wat je schrijft over Siet, en dat je niet dan gedwongen hartelijk kunt wezen. Ik begrijp dit, en zijzelve begrijpt dit ook. Maar dit is zeker dat zij met u dweept. Ik spreek nu niet van een phrase, maar 't is zoo. Zij is een edel kind en Theodoor ook. Het is touchant om te zien hoe hij van haar houdt. Hij is een Hef kind en trouw als goud. Gister was hij weggeloopen uit de kerk om mij een briefje van Siet te brengen. Dat briefje was vrij hartelijk zoodat ik zeker ben dat zij niet gaarne zou willen dat Theodoor het las. Welnu, het was open. Ik vraagde hem: Is dat briefje open omdat Siet wilde dat je 't las, of omdat ze wist dat je 't niet zoudt lezen? Hij zei heel eenvoudig: ‘Siet heeft me gezegd dat ik het niet lezen mogt’ zonder meer, als sprak het van zelf dat hij 't dan ook niet doen zou.

Dat kind en de meisjes ook souffreren eigenlijk onder die stiefmoeder (die toch veel goeds heeft, dat de meisjes ook erkennen) maar zij is heerschzuchtig en lomp. Ze kommandeert als een pruissische korporaal. Die moeder geeft zelden een behoorlijk, nooit een beleefd of Hef woord. Je hebt er geen begrip van, en ik bewonder 't geduld van die kinderen. De meisjes en Theo schikken zich. Zij allen zeggen dat die vrouw volstrekt niet kwaad is, en schrijven het alleen toe aan haar toon.

Dit alles belet niet dat zij allen verlangen 't huis te verlaten. Siet en Theodoor hopen op ons. Bij ons te wezen is hun droom. Toch is er iets liefs in, bij onze gedrukte positie, dat ons huis een troost, een beloofd land is! Ik vertel hun veel van u, van Edu en Nonnie, van onze gemakkelijke wijze van zijn; en de dwang waarin zij verkeeren doet hen hijgen naar zooveel vrijheid.

Denk je dat de meisjes - Catharina is nu 25 jaar, Siet 19 - 't regt hebben om te gaan wandelen als ze daarin lust hebben? Denk je dat ze durven schaken buiten den Zondag, of dat Siet die nu toch leert voor een examen, vrijheid heeft om te lezen, te schrij-ven, te studeeren zooveel zij wil? O neen, 't huishouden(!) gaat voor en domineert alles! Is dat niet erg? En Siet is waarachtig de moeite waard om ontwikkeld te worden. Zij heeft stijl, en ik ken niemand die dat heeft. Dat zegt nog al iets. Is 't nu niet te bejammeren dat zoo iets moet verdrongen worden?

Ik houd dol veel van Siet, maar geheel afgescheiden daarvan is 't toch hard dit te moeten aanzien. Als zij zich een paar jaar kon toeleggen op studie zou zij zekerlijk knap genoeg wezen om onafhankelijk te zijn. Is 't nu geen zedelijke moord haar daarin te hinderen?

Ik word bij de familie (vader, moeder, oom Koo, grootvader enz. enz.) geduld, maar de omgang met de meisjes wordt als hoogst verderfelijk aangezien. Siet is nu in oorlog met Ds. van der Goot, over 't geloof. Dat is de schuld van mij, nu daarin hebben ze geen ongelijk. V. d. G. heeft op de katechisatie gezegd dat zij even hoogmoedig was als haar oom. En daar had zij veel pret over. De hoogmoed bestond in 't niet aannemen van deze of gene bijbelsche nonsense. Zij moet nu gedoopt worden, maar dat hapert omdat zij hare belijdenis niet wil doen naar den zin des Heeren. 't Is curieus. Die belijdenis is op schrift. Nu moet je weten dat Ds. van der Goot daarin veranderingen gebragt heeft, en Siet heeft zich geopponeerd - heel billijk! Hoe kan Ds. van der Goot schrijven wat ik belijd? vraagt ze.

Maar zij hecht zeer aan u. Je moet weten dat ik zooveel van haar houd dat ik hevig op haar knor. Je weet nu eens, bij ondervinding! hoe onpleizierig ik ben in mijne bewijzen van liefde. Neen, zonder gekheid, als ik op jou zoo aanga komt dit altijd voort uit de meening dat je flaauw bent. Nu ik houd zooveel van haar dat ik tegen haar ook zoo aanga. Dit deed ik onlangs. Ik had haar verweten dat zij flaauw was.

(Begrijp dat goed. Ik word gelasterd door hare omgeving; men schimpt op mijne armoede. Met mij mag zij niet wandelen, maar wel met Jan. Bij ons mag zij niet logeren, maar wel bij hem. Nu zal je begrijpen dat ik prikkelbaar ben op dat punt, en misschien onrechtvaardig. Maar het is begrijpelijk. Nu, als zij dan in plaats van ruiterlijk en flink mijne partij te kiezen toegeeft, dan word ik kwaad, en 't thema is: je zegt dat je zoo aan mij hecht, en als 't er op aankomt ga je mee met anderen die mij lasteren, etc.... Je begrijpt dit wel. Maar 't is ook moeijelijk voor haar want bij openlijk partij trekken, zou men den aard onzer betrekking, die veel te intiem is voor gewone begrippen, gaan vatten en dat mag niet. De slotsom is dat ikzelf haar aanraad voorzigtig te wezen, en toch niet verdragen kan dat ze voorzigtig is).

Ik had haar onlangs daarover erg aangevallen, en ten slotte gezegd dat ik haar loopen liet. Er was in mijne redeneering veel wat ik nu nog vasthoud. Die geheele verhouding is lief en edel als 't heel heel hartelijk is, maar, zei ik, als je zoo flaauw bent, als je mij eerst in den waan brengt dat je dol veel van mij houdt, en mij boven alles aanhangt, en later toont dat het maar heel oppervlakkig is, dan vind ik een gemoedsbezwaar in onze verhouding. En dit is ook waar. Ik heb dit nu al dikwijls gehad, dat, hoe gek het klinkt, een meisje mij verleidde. Zij zijn aanhalend, hartelijk, ik geef toe, en later blijkt het dat het van hare zijde een grap was. Ik houd mijn principe vol dat er, ook in de uiterste verhouding geen kwaad is, ja zelfs iets liefs - maar daartoe moet innige hartelijkheid bestaan, zóó dat zij niet later zeggen kan: ‘dat deed hij’ maar ‘dat deden wij, en ik zelf wilde dat zoo!’ Welnu, Siet verklaarde dat zij mij wilde toebehooren, zoodra ik begreep dat ik voor haar zorgen kon, enz. Ik zou daarin volstrekt geen kwaad vinden. Maar als ik nu iets opmerk dat ik flaauw vind, dan schrik ik terug, want dan zie ik in dat zij, nu al flaauw zijnde, later geheel zal omslaan en mij beschuldigen misbruik te hebben gemaakt van hare jeugd. Hoe dit zij, ik had haar hevig aangevallen en gezegd dat alles uit was. ‘Als je mij inderdaad liefhad zou je dit of dat niet gedaan en dat niet geschreven hebben enz. Nu ben ik niet verantwoord, enz...’

In zeer treurige en hartstogtelijke brieven smeekt zij mij haar niet alleen te laten. Zij vraagt: ‘maak mij toch niet ongelukkig! (dit bedoelt dat ik haar niet los zal laten.) Welnu, in die brieven komt voor: ‘Ik zal mijn nood aan Everdine klagen!’ Vind je dat niet lief van haar? Er is iets treffends in, iets innig vertrouwelijks dat zij vast gelooft dat gij mij tot haar zult terug voeren, juist gij! O, vergelijk toch die verhoudingen eens met die van gewone menschen. Dat ik u ken, is nu tusschen ons aangeno-men, maar is 't niet schoon dat zij tegen mij zich op U beroept. En let wel, juist om datgene te doen wat eene gewone vrouw zou tegenwerken. Is dat vertrouwen niet edel?

Ik heb den brief opgezocht en zend u dien. Je zult begrijpen hoe ik daardoor getroffen werd. 't Is inderdaad een lief kind met een groot hart.

Ja ik zend u dien brief mijn beste Tine. Gij zult alles begrijpen. Ga toch na dat zij niets naschrijft. Romans heeft ze niet gelezen. Voel je wat er in dat hart zit? Zeg mij of ik me ditmaal bedrieg. Ik erken dat uw oordeel over zulke dingen helderder is dan 't mijne. Welnu, beoordeel Siet nu. Maar ik hecht aan alles niet zooveel als aan dat ééne woord: ‘Ik zal mijn nood aan Everdine klagen!’ Zijzelve kan niet weten wat daar in ligt. Zij wijdt er ook met over uit, en denkt er niet aan om van haar vertrouwen op u een wapen te maken, 't was alleen een indruk van haar gemoed dat in angst een hulp zoekt bij u. Lieve beste Tine, is die indruk niet verheven?

Ik beken u dat ik geschreid heb bij die brieven, en dat ik haar innig lief heb. Kan dat nu anders, zeg het mij?

Die Saïdjah-élégie is nu verschenen. De componist had het primitief gemaakt voor violoncel, maar bij de uitgave moest het wel gearrangeerd worden voor piano (een laf instrument) omdat alleen pianomuziek de kosten tant soit peu dekt. Maar 't is jammer want het verliest veel in uitdrukking. De violoncel is sprekend. Ik vind er voor piano weinig aan. Siet speelt het. Nog met haperen, zegt ze, maar over twee dagen zal ze 't ‘mooi’ spelen.

't Is komiek hoe mij alles wordt tegengewerkt. Ik had die elegie geprovoceerd bij Hol, een knappe jongen, die door en door artist is. Maar er staat nu alleen ‘Saïdjah’ en er had moeten bijstaan:


‘Ik weet niet waar ik sterven zal!’
Uit den Max Havelaar.

Dit is nu een kleinigheid, maar 't is verdrietig als alles zoo anders wordt gedaan als men 't opgeeft.

Ook die brochure W.m.d.p.w.i.g.h. is weer niet zoo uitgegeven als 't moest. Nijgh wil er namelijk niet de gewone boekverkoopers procenten op geven, en nu werken alle boekverkoopers de verspreiding tegen. Vandaag nog kreeg ik een brief van Hofstede uit Gorkum die zei dat hij 't daar niet krijgen kon. 't Is verdrietig!

En daar zit nog iets achter. Je weet dat ik met Nijgh in onderhandeling was over uitgeven. Ik eischte geld vooruit en hooge betaling. Welnu; intusschen vraagt hij mij dat ding over watersnood. Gedurende de onderhandeling over uitgeven, over verkoop van mijne ideen, verschijnt die brochure. Die wordt niet in commissie verzonden, niet verspreid. De voorwaarden zijn zóó dat er niet veel van verkocht worden kan (men moet geld vooruit zenden, etc.) Wat is het gevolg?

Dat mijn product in waarde daalt, dat ik goedkooper te krijgen ben!

Is 't niet om bitter te worden? Maar ik verkoop mij nu niet aan Nijgh. Dat doe ik nu niet!

Weer iets anders! Ik wist dat dat Gebed van den Onwetende schoon was en opgang maken zou. Ik had Hofstede die heel goed teekent opgedragen eene allegorische voorstelling daarvan te maken. Met veel moeite heb ik klaar gekregen die op steen te laten brengen, door den besten lithograaf van ons land (naar 't zeggen.) Die plaat wilde ik verspreiden. De teekening van Hofstede was mooi en treffend, en de gravure is zeer zeer middelmatig! Zoo dat ik er hard over denk de heele uitgaaf achterwege te laten. Is 't niet verdrietig? Ik zal je zoo'n plaat zenden, misschien vind jij hem redelijk, maar dat komt omdat je de oorspronkelijke teekening niet gezien hebt, die oneindig beter was. De onwetende is op de teekening een edel forsch gelaat, er is smart in maar ook moed, de treurigheid is bitter, de berusting is fier - en op de gravure is 't een huilebalk. Nog meer: op de teekening was de wraakengel een zeer schoone spookachtige gedaante (in de daad geniaal) op de gravure is 't een jufvrouw. De teekening was poetisch, de gravure is plat. 't Is jammer.

Nou kwaje meid, nou heb ik je drie velletjes vol geschreven. Houd je maar goed, er is hoop. Men heeft mij hulp toegezegd. Als 't lukt kom ik oogenblikkelijk thuis, dadelijk! Men is hier voor mij uitstekend. Het is inderdaad treffend. Mijnhardt is hartelijk en de minste knecht ook. 't Is treffend, en ieder weet dat ik geen geld heb.