Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
743.
Ik ben zo boos. Ik ken geen onverschoonlyker dievery, dan 't bedrog dat we aanhoudend zien plegen door mannen die, 't zy dan door zelfgekozen standpunt, hetzy door officiële aanwyzing, moeten beschouwd worden als voorgangers des volks. In zekeren zin is dit ieder schryver. By 't aankondigen van 'n boek, van een brochure, by 't plaatsen van hoofdartikels in 'n courant, neemt men stilzwygend de verplichting op zich, iets degelyks te leveren. Nog altyd zyn er velen die tegen de kunst van frasen maken hoog opzien, en eerbied voelen voor 't gedrukte woord. De uitdrukking: ‘het staat in een boek’ geldt nog altyd hier en daar als bevestiging van kanoniek gezag. Het misbruiken van die middeleeuwse domheid is misdadig, en elke poging om daaraan een eind te maken, plicht.
Doch - we zagen het reeds - ook zy die niet zo twaalfde-eeuws elken ‘klerk’ aanzien voor 'n geleerde, tonen zich met weinig tevreden. Al zy 't dan zonder stompzinnige aanbidding, en op anderen grond, ook zy nemen stro voor halmen aan, en styven alzo door hun trage onverschilligheid, het legio valse apostels in
*
de zonde tegen den geest... onheiliger misdaad nog voorzeker dan 't verkopen van ‘gefabriceerde’ boter of verwaterde melk.
En de gevolgen!