Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
661.
Werkt het besef dezer hebbelykheid gunstig op de stemming des sprekers, die te goeder trouw wil verkondigen wat hy voor waarheid houdt? Dreigt niet dat aanhoudend vrezen voor opzettelyk misverstaan, de liefde te smoren, die hem kracht moet geven tot zyn taak?
- O, rikaneert men, de liefde moet alle dingen overwinnen... Gewis!
Maar dit verontschuldigt hen niet, die haar gedurig allerlei struikelblokken in den weg leggen, en tot dat herhaald overwinnen noodzaken. Er is huichelary in 't beroep op verheven grondstellingen, ter verontschuldiging van lage daden. Zy die van den voorganger 't bovenmenselyke vorderen, behoorden die duidelyke hulde aan zyn meerderheid te doen vergezeld gaan van ándere blyken van verering, dan 't nemen van proeven alleen, hoe ver hun sarren en zyn geduld gaan kan.
Het karakter van toeschouwende kruisigers is meesterlyk geschetst door een feit dat de Evangeliën vermelden. Is er laaghartiger misverstaan denkbaar, dan 't ploertig: ‘hoor, hy roept Elias!’ dat den gemartelde tegengrynst, die: Eli, Eli! zuchtte? Zo bauwt het gemeen van onze dagen... alweer de noot op 655!