Multatuli.online


Max Havelaar

Geschreven te Brussel, tussen begin September en 13 October 1859. Voor de druk herschreven in October-November 1859. Gepubliceerd door bemiddeling van Mr Jacob van Lennep in begin Mei 1860: Amsterdam, J. de Ruyter, 1860.

Tweede druk, idem (November) 1860.

Derde druk: Amsterdam - K.H. Schadd, 1871.

Van deze druk bestaan exemplaren op Hollands papier en met bredere marge.

Vierde druk: Eerste door den auteur herziene uitgaaf: Amsterdam - G.L. Funke, 1875.

Vijfde druk: Tweede door den auteur herziene uitgaaf: Rotterdam, Uitgevers - Maatschappy ‘Elsevier’ 1881.

Het handschrift, in het bezit gebleven van de drukker en later van diens stiefzoon, is sedert 1910 eigendom van het Multatuli-Museum, Universiteitsbibliotheek, Amsterdam; het werd in 1949 voor het eerst diplomatisch uitgegeven.

Wegens de vele, door Van Lennep aangebrachte weglatingen en wijzigingen kunnen de eerste, tweede en derde druk, die verschenen zijn zonder dat de auteur zelf de proeven heeft gecorrigeerd, niet als authentiek worden beschouwd. Voor het vaststellen van de tekst kwamen dus enkel het handschrift en de drukken van 1875 en 1881 in aanmerking.

Ofschoon de indeling in hoofdstukken afkomstig is van Mr Van Lennep, bleef zij gehandhaafd, met dien verstande dat de doorgaande tekst van het handschrift typografisch werd gevolgd, en de hoofdstuk-aanduidingen de plaats innemen van een deel der in het handschrift aanwezige strepen.

Bij de Aantekeningen en Ophelderingen is over het algemeen de versie van 1881 gevolgd, die afgezien van enkele toevoegingen weinig van de oorspronkelijke lezing-1875 verschilt. Het jaartal 1875 achter een opheldering betekent dus wél, dat zij toen werd geschreven, echter niet, dat zij toen reeds in allen dele de definitieve vorm had.

De afgedrukte tekst is overeenkomstig de uitgave van 1875, behoudens de navolgende varianten, die óf aan het handschrift óf aan de druk van 1881 werden ontleend:

blz. 13 r. 1 Aan E.H.v.W. - volgens Hs; in 1875: Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdine Huberte Baronnesse Van Wynbergen, der trouwe gade, der heldhaftige liefdevolle moeder, der edele vrouw
13 7 receuillir - volgens Hs; in 1875: receuiller
14 1 Mynheer de rechter - volgens 1881; in 1875: Heer rechter
14 18 delikten - volgens 1881; in 1875: punten
15 31 daar blyf ik by - volgens Hs; in 1875: hier blyf ik by
16 34 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
17 14 Dat laat ik gelden - volgens Hs; in 1875: Dit laat ik gelden
17 26 Dat kan niet - volgens Hs; in 1875: Dit kan niet
18 8 En zelfs als ze - volgens Hs; in 1875: Zelfs als die toneelmensen
19 33 dat moet ook - volgens Hs; in 1875: dit moet ook
20 3 daarvoor - volgens Hs; in 1875: hiervoor
20 4 dat doen ze - volgens Hs; in 1875: dit doen ze
20 9 dat is alles - volgens Hs; in 1875: dit is alles
20 14 daarvan - volgens Hs; in 1875: hiervan
20 17 die by my even hoog als waarheidsliefde staat aangeschreven - volgens Hs; in 1875: die my even sterk als waarheidsliefde beheerst
21 35 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
23 19 dat doe ik - volgens Hs; in 1875: dit doe ik
23 24 Dat - volgens Hs; in 1875: Dit
24 2 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
24 10 dat doe ik - volgens Hs; in 1875: dit doe ik

blz. 25 r. 10 dat moet ik - volgens Hs; in 1875: dit moet ik
27 4 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
27 26 Beste - volgens 1881; in 1875: Lieve
28 18 Dat is waar - volgens Hs; in 1875: Dit is waar
28 36 dat is nodig - volgens Hs; in 1875: dit is nodig
29 1 niets - volgens Hs; in 1875: niet
29 29 van die eerste proeve - volgens 1881; in 1875: dier eerste proeve
30 36 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
31 13 behoorlyk daarop - volgens Hs; in 1875: hierop behoorlyk
31 29 dien man - volgens Hs; in 1875: den man
31 38 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
32 11 de ziel - volgens Hs; in 1875: der ziel [*] Deze lezing van 1875 is, evenals de zeven volgende, een wijziging, door Mr J. van Lennep aangebracht in de eerste druk, en later nimmer herzien.
32 12 Van het knaapje voerde en leidde - volgens Hs; in 1875: Van den knaap haar zorgen wydde
32 13 En zo trouw my - volgens Hs; in 1875: En hem liefdryk
32 14 my ophief - volgens Hs; in 1875: hem ophief
32 14 ik viel - volgens Hs; in 1875: hy viel
32 28 die toekomst - volgens Hs; in 1875: de toekomst
35 19 d' eersten tyd - volgens Hs; in 1875: de eerste jeugd
35 22 in myn sombere eenzaamheid - volgens Hs; in 1875: 't Eenzaam harte kent geen vreugd
39 14 Dat wil ik - volgens Hs; in 1875: Dit wil ik
39 21 Dat begryp ik - volgens Hs; in 1875: Dit begryp ik
39 29 Dat wil ik - volgens Hs; in 1875: Dit wil ik
42 1 Dat begryp ik - volgens Hs; in 1875: Dit begryp ik
43 1 Dat heb ik - volgens Hs; in 1875: Dit heb ik
45 6 dat is de - volgens Hs; in 1875: dit is de
45 20 dat is voor - volgens Hs; in 1875: dit is voor
46 6 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
46 24 Dat is - volgens Hs; in 1875: Zo heet
46 25 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
48 2 slagers - volgens Hs; in 1875: slachters

blz. 48 r. 6 Daaraan - volgens Hs; in 1875: Hieraan
48 8 myn zwak - volgens Hs; in 1875: myn zaak
48 26 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
48 33 wel niet - volgens Hs; in 1875: wel niet zeer
49 3 dat doe ik - volgens Hs; in 1875: dit doe ik
49 10 Dat ik nu en dan een hoofdstuk schryven zou - volgens 1881; in 1875: Dat ik het recht zou hebben, van tyd tot tyd een hoofdstuk te schryven
50 18 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
50 29 wat ik er van - volgens Hs; in 1875: wat ik van haar
51 4 Ze scheen - volgens Hs; in 1875: Het mens scheen
51 15 vroeg ik - volgens 1881; in 1875: vraagde ik
52 13 vroeg ik - volgens 1881; in 1875: vraagde ik
52 16 vroeg my - volgens 1881; in 1875: vraagde my
52 25 Dat ging - volgens Hs; in 1875: Dit ging
52 28 Ik vroeg - volgens 1881; in 1875: Ik vraagde
52 30 en wel naar Brussel - volgens 1881; in 1875: en naar Brussel
54 11 die streken - volgens Hs en 1881; in 1875: deze streken
54 19 zyden - volgens Hs; in 1875: zyde
55 5 kan worden gelyk gesteld met die op Java - volgens Hs; in 1875: kan met die op Java worden gelyk gesteld
55 21 buitenzyde - volgens 1881; in 1875: binnenzyde
55 22 binnen wielen - volgens 1881; in 1875: buiten wielen
56 8 een ideaal - volgens Hs; in 1875: een ideaal, een verzinsel, onverdragelyke grootspraak
57 11 bastaard-arabier - volgens Hs; in 1875: bastert-arabier
58 9 't adjektief Nederlands komt me enigszins onnauwkeurig voor - volgens 1881; in 1875: ik vind het gebruik adjectivialiter van het woord: nederlands, onjuist
58 20 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
60 5 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe

blz. 61 r. 3 daaruit - volgens Hs; in 1875: hieruit
61 22 die erfelykheid - volgens Hs; in 1875: deze erfelykheid
61 24 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
61 32 van den Regent - volgens 1881; in 1875: des Regents
62 30 jongeren - volgens Hs; in 1875: jonger
62 32 jongere - volgens Hs; in 1875: jonger
62 35 jongeren - volgens Hs; in 1875: jonger
63 11 moet - volgens Hs; in 1875: moest
63 22 De vraag voor hem is niet - volgens Hs; in 1875: De vraag is voor hem niet
64 21 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
65 3 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
65 11 een beloning geniet, evenredig met deze uitkomst - volgens Hs; in 1875: een met deze uitkomst evenredige beloning geniet
66 32 dan volstrekt nodig is tot het ophouden van hun rang - volgens Hs; in 1875: dan tot het ophouden van hun rang volstrekt nodig is
67 13 daarover - volgens Hs; in 1875: hierover
67 17 algemeen als een - volgens 1881; in 1875: als een algemene
67 36 die vaderlyke - volgens Hs; in 1875: deze vaderlyke
67 38 Dát is - volgens Hs; in 1875: Dit is voorzeker
69 27 van deze - volgens 1881; in 1875: dezer
69 33 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
69 33 der vrouw van Blauwbaard - volgens Hs; in 1875: der zuster van mevrouw Blauwbaard [*] Deze onjuiste lezing is door Van Lennep gemaakt, en nimmer verbeterd.
70 2 den gestampte-kleivoer - volgens Hs; in 1875: den gestampten kleivoer
70 26 terug te komen - volgens Hs; in 1875: te verwyzen
71 5 weer - volgens 1881; in 1875: weder
72 5 dichter bevolkt - volgens 1881; in 1875: beter bevolkt

blz. 72 r. 26 Houd het paard vast van mynheer den kommandant - volgens Hs; in 1875: Pegang koedahnja toewan kommendaan
72 27 buiten - volgens Hs; in 1875: die buiten zaten
72 37 zo al - volgens Hs; in 1875: al zo
73 16 daardoor - volgens Hs; in 1875: hierdoor
73 16 hetzy hy - volgens Hs; in 1875: hetzydi
73 17 hiermee - volgens 1881; in 1875: hiermede
73 25 dat komt - volgens Hs; in 1875: dit komt
73 25 niet juist iemand - volgens Hs; in 1875: iemand juist niet
73 26 m'nheer de Adipati - volgens 1881; in 1875: de heer Adipati
73 27 daarover - volgens Hs; in 1875: hierover
73 32 dat - volgens Hs; in 1875: dit
73 33 die taal - volgens Hs; in 1875: deze taal
74 etc. Van Damme - volgens Hs; in 1875: Vandamme.
74 12 jaar - volgens 1881; in 1875: jaren
74 16 niet een - volgens Hs; in 1875: geen
75 2 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
75 7 dat bevreemdt - volgens Hs; in 1875: dit bevreemdt
75 12 Daar komen ze - volgens Hs; in 1875: Ienie apa toewan-toewan datang!
76 2 er - volgens 1881; in 1875: daarin
77 1 had - volgens Hs; in 1875: vertoonde
77 3 meer zullen zien - volgens Hs; in 1875: zullen weerzien
77 12 wel getuigden - volgens Hs en 1881; in 1875: gunstig getuigden
78 18 daarom - volgens Hs; in 1875: hierom
79 5 maar - volgens Hs; in 1875: doch
79 38 is der ziel - volgens Hs; in 1875: der ziel is
80 8 een kalme - volgens Hs; in 1875: kalme
81 11 mocht - volgens Hs; in 1875: durfde
82 1 daarom - volgens Hs; in 1875: hierom
82 32 veranderingen - volgens 1881; in 1875: lotwisselingen

blz. 83 r. 3 meerder - volgens Hs; in 1875: meer
83 6 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
83 29 Jezus - volgens 1881; in 1875: Christus
83 38 armoede - volgens Hs; in 1875: armoed
84 2 vooroordelen - volgens 1881; in 1875: veroordelen
84 22 zelfs - volgens Hs; in 1875: zelf
84 34 Als ge die - volgens Hs; in 1875: Wanneer ge deze
85 15 groten - volgens Hs; in 1875: vurigen
85 29 Dat is te veel gevergd! - volgens Hs; in 1875: Dit is te veel van uzelf gevergd!
86 9 terstond - volgens Hs; in 1875: met-een terstond
86 17 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
86 21 dat begryp ik - volgens Hs; in 1875: dit begryp ik
87 15 1845 - volgens Hs; in 1875: 1855 [*] Dit foutieve jaartal is evenals het volgende veroorzaakt, doordat Van Lennep: 18.5 gedrukt had, en Multatuli in 1875 uit het hoofd invulde.
87 15 '43 - volgens Hs; in 1875: 1853
87 18 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
87 20 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
87 34 zo armoedig - volgens Hs; in 1875: zo achterlijk en armoedig
88 10 hy dacht - volgens Hs; in 1875: hy drong zich op
88 19 Kleine Max - volgens 1881; in 1875: Max
88 23 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
89 15 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
90 1 De resident had gezegd - volgens Hs; in 1875: We hoorden den resident zeggen
90 6 zy - volgens Hs; in 1875: dezulken
90 7 hoewel - volgens Hs; in 1875: hoezeer
90 15 wordt waargenomen - volgens 1881; in 1875: voorheerst
90 17 blyft bestaan - volgens 1881; in 1875: wordt gevonden
90 37 betekent - volgens 1881; in 1875: beduidt
91 1 Beiden - volgens 1881; in 1875: Beide

blz. 91 r. 1 daarin - volgens Hs; in 1875: hierin
91 24 gemakkelyk - volgens Hs; in 1875: zeer gemakkelyk
91 28 en zon of maan - volgens Hs; in 1875: of zon en maan
91 33 beleefdheid - volgens Hs; in 1875: aanspraken op beleefdheid
92 3 daarover - volgens Hs; in 1875: hierover
92 15 vele - volgens Hs; in 1875: zeer dikwyls
92 20 die arme - volgens Hs; in 1875: de arme
92 20 met een - volgens Hs; in 1875: met
92 21 kunstmatig - onbillyke - volgens 1881; in 1875: kunstmatige bestudeerde onbillyke
93 26 een zestal - volgens 1881; in 1875: een paar
94 19 nam - volgens Hs; in 1875: moest dus
94 19 tot getuige - volgens Hs; in 1875: tot getuige nemen by de belofte
94 22 zou het de moeite waard zyn geweest - volgens 1881; in 1875: ware het de moeite waard geweest
95 29 scheen ingenomen - volgens Hs; in 1875: gaf blyken van ingenomenheid
95 30 ouderen - volgens Hs; in 1875: ouder
96 5 koffer-leven - volgens Hs; in 1875: koffertjes-leven
96 7 tehuis behoorden - volgens Hs; in 1875: zouden te-huis behooren
96 9 hy had daar te stryden gehad met veel moeilykheden - volgens Hs; in 1875: waar hy met veel moeilykheden had te stryden gehad
96 12 Hy had dien geest weten te onderdrukken, met veel energie - volgens Hs; in 1875: Niet zonder veerkracht had hy dezen geest van verzet weten te onderdrukken
96 14 daarin - volgens Hs; in 1875: hierin
96 17 Men trachte - volgens Hs; in 1875: De belangstellende lezer trachte
96 17 wat daarover - volgens Hs; in 1875: wat over dit onderwerp

blz. 96 r. 27 een betere keuze - volgens Hs; in 1875: betere keuze
96 31 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
97 24 En toch had hy - volgens Hs; in 1875: En dit in weerwil der
97 25 dier te ver gedrevene - volgens Hs; in 1875: dezer door overdryving tot fout geworden
97 31 dat alles - volgens Hs; in 1875: dit alles
98 9 Dát was - volgens Hs; in 1875: Dit was
98 11 niet het tegendeel - volgens Hs; in 1875: het tegendeel niet
98 25 dan zou alles geregeld wezen in weinige jaren - volgens Hs; in 1875: dan werd alles makkelyk geregeld in weinig tyds
99 9 die familie - volgens Hs; in 1875: de familie
99 30 byna elk - volgens 1881; in 1875: elk
100 4 worden - volgens Hs; in 1875: worden van dat lieve Indië
101 12 een apanage - volgens Hs; in 1875: de apanage
101 13 veronderstellen - volgens 1881; in 1875: vooronderstellen
101 20 te weten - volgens Hs; in 1875: te gissen
101 23 zyn wyze van leven zóveel - volgens Hs; in 1875: zyn duren inborst veel
101 25 Hoe het nu zy - volgens Hs; in 1875: Hoe het nu wezen moog
102 26 opeens - volgens 1881; in 1875: op-eenmaal
102 32 grotere - volgens Hs; in 1875: groter
102 32 Dat alles - volgens Hs; in 1875: Dit alles
103 8 dat wisten - volgens Hs; in 1875: dit wisten
103 25 hetzy hy - volgens Hs; in 1875: hetzydi
103 28 hetzy hy - volgens Hs; in 1875: hetzydi
104 32 meerdere - volgens Hs; in 1875: litterarische
105 30 daarover - volgens Hs; in 1875: hierover
107 12 oorlog - volgens 1881; in 1875: kryg
107 18 oudere - volgens Hs; in 1875: ouder
107 35 zo velen - volgens 1881; in 1875: velen
107 37 zag spelen - volgens 1881; in 1875: spelen zag

blz. 109 r. 9 van 't Oude Testament - volgens 1881; in 1875: des Ouden Testaments
109 34 van 't gebergte - volgens1881; in 1875: der bergen
110 14 En daar - volgens Hs; in 1875: En hier
110 20 gezag - volgens 1881; in 1875: bestuur
110 22 Radèn Wira Koesoema - volgens 1881; in 1875: Radèn...
110 26 de Regent - volgens 1881; in 1875: de Adipati
110 34 daarover - volgens Hs; in 1875: hierover
111 5 niet wezen - volgens 1881; in 1875: niet zyn
111 22 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
111 26 Dat wensen - volgens Hs; in 1875: Dit wensen
112 30 arbeiders - volgens Hs; in 1875: arbeids [*] Drukfout in de eerste uitgave, en sindsdien bestendigd.
113 10 uw broeder - volgens Hs; in 1875: den broeder
113 18 myn kant - volgens 1881; in 1875: myne zyde
113 28 zo arm - volgens Hs; in 1875: zo verachterd en zo arm
114 6 het woonhuis - volgens 1881; in 1875: zyn woning
114 9 dát - volgens Hs; in 1875: dit
114 18 omdat mynheer - volgens 1881; in 1875: omdat gy
114 23 Mynheer, ik - volgens 1881; in 1875: Ik
114 25 goed: zy - volgens 1881; in 1875: Goed! Zy
114 27 bestemd is een kroon te dragen - volgens 1881; in 1875: een kroon dragen zal
115 3 maar dit belette hem niet - volgens Hs; in 1875: Maar er bleek dat dit hem niet belette
115 27 Hy wist het - volgens 1881; in 1875: ontbreekt
116 6 te werken - volgens 1881; in 1875: te arbeiden
116 11 Bogor - volgens Hs; in 1875: Bandoeng
116 18 dat - volgens Hs; in 1875: dit
116 19 dat - volgens Hs; in 1875: dit
116 27 van zyn - volgens 1881; in 1875: zyner
116 30 Is dat waar - volgens Hs; in 1875: Is dit waar
116 33 Is dat zo - volgens Hs; in 1875: Is dit zo
117 12 dat alles - volgens Hs; in 1875: dit alles
117 28 Je bent - volgens 1881; in 1875: Ge zyt

blz. 117 r. 28 dat weet ik - volgens Hs; in 1875: Ook dit weet ik
117 30 Gedurende twee maanden ben je - volgens 1881; in 1875: Ge zyt gedurende twee maanden
118 3 van de Regering - volgens 1881; in 1875: der Regering
118 16 dat - volgens Hs; in 1875: dit
118 17 zelfs goed opvatten - volgens 1881; in 1875: schatten
118 27 vroeg hy - volgens 1881; in 1875: vraagde hy
118 36 dat weten - volgens Hs; in 1875: dit weten
119 22 wanneer ik - volgens 1881; in 1875: als ik
120 11 als - volgens 1881; in 1875: waar
120 13 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
120 23 Je bent - volgens 1881; in 1875: Ge zyt
120 24 dat - volgens Hs; in 1875: dit
120 27 uit een blik - volgens Hs; in 1875: in blik
121 31 trad hy, gevolgd door Verbrugge - volgens 1881; in 1875: traden zy
121 29 te verwyten - volgens 1881; in 1875: voor te werpen
122 14 ge zegt - een andere vorm van welsprekendheid in den echtestaat - geeuwend - volgens 1881; in 1875: ge zegt geeuwend - dit is een andere uitdrukking der welsprekendheid in den echtenstaat
124 12 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
125 23 meisjes - volgens Hs; in 1875: jonge meisjes
125 38 hem zo eens, of - volgens Hs; in 1875: hem - zo eens uit jezelf, weetje? - of
126 4 en denk toch dat de Heer voor je gestorven is aan het kruis - volgens Hs; in 1875: ontbreekt [*] Door Van Lennep in 1860 geschrapt, en nimmer hersteld.
127 10 mededelen - volgens Hs; in 1875: meedelen
130 3 dáárom - volgens Hs; in 1875: juist hierom
130 13 een lamp is op zyn pad - volgens Hs; in 1875: een lamp op zyn pad is
130 22 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
130 33 reeds dit boek - volgens 1881; in 1875: zelfs dit boek

blz. 131 r. 7 Dat heb ik - volgens Hs; in 1875: Dit heb ik
131 33 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
132 2 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
132 2 ik hield me alsof - volgens Hs; in 1875: ik hield me heel onnozel alsof
132 4 dit was - volgens Hs; in 1875: hierin lag
132-134 Het gedicht van Heine bevat in Multatuli's tekst enkele ondergeschikte afwijkingen van het origineel; het leek ongewenst, die te bestendigen.
133 13 Broek, Berlyn - volgens 1881; in 1875: Broek, Gent, Berlyn
134 31 betekent - volgens 1881; in 1875: beduidt
134 31 Is dat - volgens Hs; in 1875: Is dit
134 35 de overtuiging - volgens 1881; in 1875: het geloof
135 1 Is dat - volgens Hs; in 1875: Is dit
135 3 over dat - volgens Hs; in 1875: over dit
135 31 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
136 19 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
136 21 Hy was - volgens Hs; in 1875: Hy zelf was
137 5 lees-kursus - volgens Hs; in 1875: leer-kursus
137 14 daar wordt veel Engels gesproken - volgens Hs; in 1875: waar zoveel Engels gesproken wordt
137 25 ik moet bekennen - volgens Hs; in 1875: ik moet het erkennen
137 28 die waarschynlyk op den toren stond - volgens Hs; in 1875: waarschynlyk in zyn verbeelding op den toren staande
138 1 by de hand te hebben - volgens 1881; in 1875: te weten
138 4 Zy zeggen - volgens Hs; in 1875: Die dingen zeggen
138 20 moet gereed - volgens 1881; in 1875: by de hand moet
139 9 Dat geldt - volgens Hs; in 1875: Dit geldt
139 18 uitbarst - volgens Hs; in 1875: uitberst
140 8 dat wil je - volgens Hs; in 1875: dit wil je
140 27 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is

blz. 141 r. 4 is dat - volgens Hs; in 1875: is dit
142 18 verloren - volgens 1881; in 1875: gelaten
142 33 dat is het - volgens Hs; in 1875: dit is het
143 8 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
143 9 verkouden - volgens Hs; in 1875: verkou wen
143 10 verkouden - volgens Hs; in 1875: verkouwen
143 24 die er te lezen was op Havelaars gelaat na dat neussnuiten - volgens Hs; in 1875: die er, na en om dat neussnuiten, op Havelaars gelaat te lezen was
144 1 Dat wilde - volgens Hs; in 1875: Dit wilde
145 13 eens bent - volgens 1881; in 1875: eens zyt
145 23 is dat - volgens Hs; in 1875: is dit
145 25 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
145 30 Dat beduidt - volgens Hs; in 1875: Dit beduidt
147 7 Die is weer te vinden - volgens 1881; in 1875: Ge zoudt die kunnen weervinden
147 23 linie - volgens Hs; in 1875: evennachtslyn
147 28 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
147 31 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
148 10 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
148 13 Dat lacht - volgens Hs; in 1875: Dit lacht
148 14 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
148 15 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit is
148 17 een E - volgens Hs; in 1875: een gekroonde E
148 33 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
148 37 Was dat niet - volgens Hs; in 1875: Zegt eens, heren, was dit niet
149 3 er zyn - volgens 1881; in 1875: want er zyn
149 21 aaneenschakeling - volgens 1881; in 1875: konkatenatie
149 30 van de rivier - volgens 1881; in 1875: der rivier
149 38 dat aangenaam wezen zal aan het Gouvernement - volgens Hs; in 1875: dat aan het Gouvernement bevallen zal
150 7 in de - volgens Hs; in 1875: op de
150 10 iets tot stand te brengen ten voordele van Natal - volgens Hs; in 1875: iets ten voordele van Natal te bewerken

blz. 150 r. 11 ydelheid, nog - volgens Hs; in 1875: ydelheid... was 't niet hard voor me, nog
150 36 toen - volgens 1881; in 1875: als
151 16 het aardryk - volgens 1881; in 1875: de aarde
151 (negen maal) hy - volgens 1881; in 1875: zy
151 34 zyn stromen - volgens 1881; in 1875: haar stromen
152 4 hieuw - volgens 1881; in 1875: uithieuw
152 30 Lost u - volgens 1881; in 1875: Los gy
153 6 Dat is - volgens Hs; in 1875: Dit was
153 6 waar is - volgens Hs; in 1875: waar was
153 9 dat viel - volgens Hs; in 1875: dit viel
153 33 Dat is - volgens Hs; in 1875: Je bent
154 10 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
154 28 dat heeft - volgens Hs; in 1875: dit heeft
154 31 dat begryp - volgens Hs; in 1875: dit begryp
154 31 Weet je nog - volgens 1881; in 1875: Je weet nog
155 25 en wel om - volgens 1881; in 1875: en om
156 6 welker - volgens 1881; in 1875: welks
156 7 veronderstelde - volgens 1881; in 1875: vooronderstelde
156 16 ik weet niet meer - volgens Hs; in 1875: ik wil vergeten hebben
156 19 dat is ‘niemand en iedereen’ - volgens Hs; in 1875: dat is: door niemand en iedereen
157 8 Dat zal - volgens Hs; in 1875: Dit zal
157 13 anders - volgens Hs; in 1875: overigens
157 22 De oorzaak zal wel zyn - volgens 1881; in 1875: Dit ligt hierin
158 26 dat wint - volgens Hs; in 1875: dit wint
158 26 kruideniers - volgens Hs; in 1875: kruieniers
159 2 voorwendsel - volgens 1881; in 1875: beweegreden
159 31 bezat hy in hoge - volgens Hs; in 1875: bezat hy werkelyk in zeer hoge
159 31 hy zich voornam - volgens 1881; in 1875: hy voornam
159 38 zo iets wél - volgens 1881; in 1875: zo iets
160 3 daardoor - volgens Hs; in 1875: hierdoor

blz. 160 r. 6 geroepen - volgens 1881; in 1875: gedwongen
160 7 ontving - volgens 1881; in 1875: ontvangt
160 18 daarvoor - volgens Hs; in 1875; hiervoor
161 32 d'ennui - volgens Hs; in 1875; de soif
162 15 beter - volgens Hs; in 1875; beter... akelig
162 18 dat was - volgens Hs; in 1875: dit was
162 21 't was - volgens Hs; in 1875: o, Duclari... o, Verbrugge... 't was
163 10 weinig maanden vroeger - volgens 1881; in 1875: kortgeleden
163 12 te Natal - volgens 1881; in 1875: in de afdeling Natal
163 20 natuurlyk - volgens Hs; in 1875; volgens plicht [*] Tekstwijziging, door Van Lennep in 1860 aangebracht.
163 34 daarmee - volgens 1881; in 1875: daarmede
164 15 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
164 17 die force - volgens Hs; in 1875; deze force
164 25 die moeilyke positie - volgens Hs; in 1875: deze moeilykheid der positie
164 26 in principe - volgens Hs; in 1875: in grondbeginsel
164 31 of zelfs daaraan - volgens 1881; in 1875: of daaraan
164 38 gewichtig zyn - volgens Hs; in 1875: gewichtig kunnen zijn
165 4 die duizenden - volgens Hs; in 1875: deze duizenden
165 11 grotere - volgens Hs; in 1875: groter
165 37 my dat - volgens Hs; in 1875: my dit
166 2 ongunstigste - volgens Hs; in 1875: ongunstigst
166 19 ik bezit de minuut nog - volgens Hs; in 1875: ik bezit daarvan nog de minuut
166 36 hadden plaats gehad - volgens 1881; in 1875: plaats hadden
166 37 dat wilde - volgens Hs; in 1875: dit wilde
166 38 ik durf zeggen - volgens 1881; in 1875: ik durf het zeggen

blz. 167 r. 6 wie schuldig is - volgens Hs; in 1875: wie schuldig is aan lage vergrypen
167 9 Misschien was dat - volgens Hs; in 1875: Misschien echter was dit
167 10 voedsel - volgens 1881; in 1875: spyze
167 13 doch telkens - volgens 1881; in 1875: doch
167 20 van de - volgens 1881; in 1875: der
167 22 De Gouverneur - generaal Merkus heeft hem eindelyk gelast - volgens Hs; in 1875: Hy ontving eindelyk van hogerhand den last [*] Tekstwijziging, door Van Lennep in 1860 aangebracht.
167 25 duizenden guldens - volgens 1881; in 1875: duizend gulden
168 11 Het was - volgens Hs; in 1875: Dat was
168 13 maar iemand uitzenden daartoe - volgens Hs; in 1875: daartoe maar iemand uitzenden
168 18 dat klein - volgens Hs; in 1875: dit klein
168 18 Doe maar - volgens Hs; in 1875: Houd je maar
168 22 gemakkelyk - volgens 1881; in 1875: licht
168 24 die - volgens Hs; in 1875: deze
168 26 plaatsen en gebeurtenissen - volgens 1881; in 1875: de plaatsen en de gebeurtenissen
168 30 een schrijver - volgens 1881; in 1875: de schrijver
168 32 veronderstellen - volgens 1881; in 1875: vooronderstellen
169 8 van de juistheid - volgens 1881; in 1875: der juistheid
169 17 einde - volgens Hs; in 1875: eind
169 22 katastrofe - volgens Hs; in 1875: katastroof
169 25 aan den indruk - volgens Hs; in 1875: voor den indruk
169 26 denzelfden - volgens 1881; in 1875: dien
169 33 Leicester - volgens 1881; in 1875: Lester
170 13 den grootsten opgang maakten - volgens 1881; in 1875: het hoogst geschat werden
170 19 Dáárom koos die school dan ook - volgens Hs; in 1875: Dáárom dan ook koos die school.

blz. 171 r. 5 katastrofe - volgens Hs; in 1875: katastroof.
171 7 Maar het gevaar - volgens Hs; in 1875: Het gevaar evenwel
171 13 dát - volgens Hs; in 1875: dit
171 17 my - volgens Hs; in 1875: me
171 30 zo-even - volgens 1881; in 1875: straks
171 32 vroeger - volgens 1881; in 1875: zo-even
172 13 daarvoor - volgens Hs; in 1875: hiervoor
173 3 hoogste - volgens 1881; in 1875: grootste
173 6 niet - volgens Hs; in 1875: niet recht
173 32 en dit was zeer begrypelyk - volgens Hs; in 1875: wat zeer begrypelyk was
174 10 Dat plein - volgens Hs; in 1875: Dit plein
174 17 daar - volgens Hs; in 1875: dewyl
174 27 haar - volgens 1881; in 1875: by haar
174 27 gebracht - volgens 1881; in 1875: afgelegd
175 11 en gebak - volgens Hs; in 1875: over het inmaken van ketimoen - zonder Liebig, o goden! -
175 18 en die - volgens Hs; in 1875: Deze
175 19 gedreven - volgens 1881; in 1875: getrokken
175 23 Atjeh - volgens 1881; in 1875: Atjin
176 1 gemakkelyker - volgens Hs; in 1875: makkelyker
176 18 het was de heer Merkus - volgens Hs; in 1875: ontbreekt [*] Door Van Lennep in 1860 geschrapt.
176 23 had - volgens Hs; in 1875: behoefde te hebben
176 33 de heer Merkus - volgens Hs; in 1875: de Regeringskommissaris
177 14 betere - volgens Hs; in 1875: beter
177 33 1842 - volgens Hs; in 1875: 1840
178 8 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
178 11 dat - volgens Hs; in 1875: dit
178 27 moesten - volgens 1881; in 1875: moeten
178 27 Jang - volgens Hs; in 1875: Onze Jang
179 1 daarop - volgens Hs; in 1875: hierop
179 4 van den Generaal - volgens 1881; in 1875: des Generaals

blz. 179 r. 20 van die - volgens 1881; in 1875: dier
179 33 de heer Merkus - volgens Hs; in 1875: de zo-even bedoelde Regeringskommissaris [*] Tekstwijziging, door Van Lennep in 1860 aangebracht.
180 3 zwaardere - volgens Hs; in 1875: zwaarder
180 10 brandmerk (het was in 1842) - volgens Hs; in 1875: brandmerk
180 20 dat opzet - volgens Hs; in 1875: dit opzet
180 22 buitengalery - volgens 1881; in 1875: binnengalery
180 37 dat - volgens Hs; in 1875: dit
180 37 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
181 11 verlangde - volgens 1881; in 1875: vraagde
181 35 veiligheid - volgens 1881; in 1875: behoud
182 6 gevoerd - volgens Hs; in 1875: gevoerd geworden
182 8 ondervroeg - volgens 1881; in 1875: ondervraagde
182 9 Daar deze echter - volgens Hs; in 1875: Daar evenwel deze beambte
182 27 ondervroeg - volgens 1881; in 1875: ondervraagde
182 36 toen - volgens Hs; in 1875: op dat ogenblik
183 3 van de - volgens 1881; in 1875: der
183 14 wyze - volgens Hs; in 1875: wys
183 15 ondervroeg - volgens 1881; in 1875: ondervraagde
183 26 die valsheid - volgens Hs; in 1875: deze valsheid
183 28 de politiek van den - volgens 1881; in 1875: den
184 33 ik weet niet waarom - volgens 1881; in 1875: waarom weet ik niet
184 37 arme dier - volgens 1881; in 1875: beestje
186 15 levenswyze - volgens Hs; in 1875: levenswys
186 30 waren - volgens Hs; in 1875: te vinden waren
186 35 in zulke gevallen - volgens Hs; in 1875: onder zulke gegevens
186 38 verdek - volgens Hs; in 1875: dek
187 15 zyn - volgens 1881; in 1875: hebben

blz. 187 r. 18 van deze - volgens 1881; in 1875: dezer
188 8 weelderigen - volgens Hs; in 1875: weelderigen tropischen
188 14 verrichten - volgens 1881; in 1875: plaats hebben
188 15 opdat niet - volgens 1881; in 1875: opdat
188 16 in slordigheid - volgens 1881; in 1875: daarin geen
188 33 strekt - volgens 1881; in 1875: wordt
188 33 voor - volgens 1881; in 1875: van
189 37 dat recht - volgens Hs; in 1875: dat vermeend recht
190 6 zelfs - volgens Hs; in 1875: ook zelfs
190 12 smaakte - volgens 1881; in 1875: had
190 12 had voorgesteld - volgens 1881; in 1875: voorstelde
190 37 van zyn voorganger - volgens 1881; in 1875: zyns voorgangers
191 13 ook niet te veronderstellen in - volgens Hs; in 1875: dan ook waarlyk in
191 14 bedoelde - volgens Hs; in 1875: bedoelde niet te veronderstellen
191 28 daarop - volgens Hs; in 1875: hierop
191 28 meerdere - volgens Hs; in 1875: meer
191 33 men geroepen is - volgens Hs; in 1875: men
191 34 daarvan - volgens Hs; in 1875: daarvan geroepen was
191 35 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
191 35 meerdere - volgens Hs; in 1875: meer
191 35 een zeer grote mate - volgens Hs; in 1875: zeer grote maat
192 7 van die - volgens 1881; in 1875: dier
192 8 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
192 30 van die - volgens 1881; in 1875: dier
192 31 of - volgens Hs; in 1875: en
192 31 in tegenspraak zelfs - volgens Hs; in 1875: dikwyls zelfs in tegenspraak
192 34 van een - volgens 1881; in 1875: ener
192 35 Die - volgens Hs; in 1875: Deze
193 8 worden - volgens 1881; in 1875: wordt

blz. 193 r. 13 Inkomende Rechten worden - volgens Hs; in 1875: Inkomend Recht wordt
193 21 van de - volgens 1881; in 1875: der
193 31 kwaadgezinden - volgens Hs; in 1875: kwalykgezinden
193 38 Die nota - volgens Hs; in 1875: Deze nota
194 35 Als - volgens Hs; in 1875: Wanneer
194 38 die - volgens Hs; in 1875: deze
195 6 van deze - volgens 1881; in 1875: dezer
195 18 betrekkelyk gebrek - volgens 1881; in 1875: gebrek
195 22 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
196 3 het einde - volgens Hs; in 1875: 't eind
196 20 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
196 26 hogere - volgens Hs; in 1875: hoger
197 8 van die - volgens 1881; in 1875: dier
197 11 door een - volgens Hs; in 1875: uit kracht ener
197 13 die - volgens Hs; in 1875: deze
197 27 van zyn - volgens Hs; in 1875: zyner
198 23 die - volgens Hs; in 1875: de velen die
201 (drie maal) seh' - volgens 1881; in 1875: sieh
201 13 schwirrt - volgens Hs; in 1875: fliegt
202 11 Cassel, Januar 1859 - volgens Hs; in 1875: ontbreekt
202 19 van de - volgens 1881; in 1875: der
203 35 uitvoerder - volgens 1881; in 1875: de uitvoerders
204 13 bleef - volgens 1881; in 1875: was
204 30 van een - volgens 1881; in 1875: ener
205 16 levenswyze - volgens Hs; in 1875: levenswys
205 17 meende de man - volgens 1881; in 1875: werd de man
205 18 beheerst - volgens 1881; in 1875: beheerst, en meende
205 37 Indien - volgens 1881; in 1875: Waar
205 37 de - volgens 1881; in 1875: om de
206 7 wens - volgens 1881; in 1875: wenste
206 27 Maar dat - volgens Hs; in 1875: Maar dit

blz. 206 r. 29 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
207 21 die dat - volgens Hs; in 1875: die dit
207 24 daarmede wel zyn - volgens Hs; in 1875: hiermede wel gaan
207 31 daaromtrent - volgens Hs; in 1875: hieromtrent
207 36 dát - volgens Hs; in 1875: dit
208 7 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
208 10 optimisme - volgens Hs; in 1875: optimismus
208 25 daaraan voldaan - volgens Hs; in 1875: daaraan -
208 26 weten - volgens Hs; in 1875: weten - voldaan
208 26 zodanig dat - volgens Hs; in 1875: zodat
209 3 van 5 dezer - volgens Hs; in 1875: van den 5en dezer
210 1 die - volgens Hs; in 1875: myn
210 1 redenen - volgens 1881; in 1875: reden
211 6 mededelen - volgens Hs; in 1875: meedelen
212 7 grootste - volgens Hs; in 1875: grootst
212 11 anderen - volgens Hs; in 1875: anderen dan
212 32 die - volgens Hs; in 1875: deze
213 3 dat - volgens Hs; in 1875: dit
213 3 van de - volgens 1881; in 1875: der
214 30 meen ik te mogen - volgens 1881; in 1875: geloof ik te kunnen
214 35 Afhankelykheid van de Algemene Sekretarie - volgens 1881; in 1875: ontbreekt
215 4 voor zeker houden - volgens 1881; in 1875: vry zeker stellen
216 33 van de - volgens 1881; in 1875: der
217 3 mededeelde - volgens Hs; in 1875: meedeelde
217 4 Die tyding - volgens Hs; in 1875: Deze tyding
218 32 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
219 8 dat - volgens Hs; in 1875: dit
219 15 daarby - volgens Hs; in 1875: hierby
220 13 toch zal - volgens 1881; in 1875: zal toch
220 28 van die - volgens 1881; in 1875: dier
220 29 moet wezen - volgens 1881; in 1875: zyn moet
220 30 en zelfs - volgens 1881; in 1875: en
221 6 ernstige - volgens 1881; in 1875: diepe

blz. 222 r. 5 van de - volgens 1881; in 1875: der
222 7 Indien - volgens 1881; in 1875: Als
222 31 het is - volgens 1881; in 1875: is het
223 12 het benoemen van genieën aan te pryzen - volgens 1881; in 1875: het aanpryzen der benoeming van genieën
223 23 hen - volgens 1881; in 1875: hun
223 30 erby - volgens 1881; in 1875: daarby
223 30 die - volgens Hs; in 1875: deze
224 36 daarmee - volgens Hs; in 1875: hiermee
225 28 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
225 29 dreigt - volgens Hs; in 1875: dreigde
225 33 dat - volgens Hs; in 1875: dit
226 1 die - volgens 1881; in 1875: al die
226 6 dat - volgens Hs; in 1875: dit
226 16 iets - volgens 1881; in 1875: wat
227 14 dát - volgens Hs; in 1875: dit
228 9 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
228 29 In plaats van, tot blz. 229, r. 26: verbodene nasporingen - volgens Hs; in 1875: ontbreekt [*] Door Van Lennep in 1860 geschrapt.
230 15 barstte - volgens Hs; in 1875: berstte
230 17 van myn - volgens 1881; in 1875: myner
230 29 omdat - volgens 1881; in 1875: wyl
231 36 dat - volgens Hs; in 1875: dit
232 13 dat uitstapje - volgens Hs; in 1875: dit uitstapje
233 1 hy - volgens Hs; in 1875: de man
233 19 dat - volgens Hs; in 1875: dit
233 23 dat - volgens Hs; in 1875: dit
233 26 die buffel - volgens Hs; in 1875: deze buffel
234 5 van zyn - volgens 1881; in 1875: zyner
235 33 van die - volgens 1881; in 1875: dier
237 9 kind ongedeerd - volgens 1881; in 1875: ongedeerd kind
237 26 van zyn - volgens 1881; in 1875: zyner
237 29 dat is - volgens Hs; in 1875: dit is
238 2 zou - volgens 1881; in 1875: zoude
238 8 werd - volgens 1881; in 1875: was

blz. 240 r. 33 van haar - volgens 1881; in 1875: harer
244 7 van den Soesoehoenan - volgens 1881; in 1875: des Soesoehoenans
244 33 geweven - volgens 1881; in 1875: geweefd
245 11 van de zon - volgens 1881; in 1875: der zon
245 24 dat - volgens Hs; in 1875: dit
245 30 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
247 20 dat - volgens Hs; in 1875: dit
247 24 hem minder - volgens Hs; in 1875: niet minder
247 35 ketapang - volgens 1881; in 1875: ketapangboom
248 12 zo vroeg - volgens 1881; in 1875: zeer vroeg
253 1 by nacht - volgens 1881; in 1875: 's nachts
253 19 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
254 6 gedrongen - volgens 1881; in 1875: ingedrongen
254 17 Indische - volgens Hs; in 1875: Indisch
255 27 afpersingen - volgens Hs; in 1875: afpersing
255 29 onderhoud - volgens 1881; in 1875: het onderhoud
255 33 O, dat men my beschuldigde van laster! - volgens Hs; in 1875: ontbreekt
255 38 te zyn - volgens 1881; in 1875: te zyn geweest
257 11 Havelaars voorganger - volgens 1881; in 1875: die voorganger van Havelaar
257 24 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
257 27 waarom u - volgens 1881; in 1875: waarom ge
258 12 Dat was - volgens Hs; in 1875: dit was
258 28 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
258 31 mededelen - volgens Hs; in 1875: meedelen
259 7 der vermoedens van de - volgens 1881; in 1875: van het vermoeden der
259 14 de opvatting van 't begrip - volgens 1881; in 1875: het begrip van 't denkbeeld
259 30 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
259 36 zoals u - volgens 1881; in 1875: als u
259 37 en... en... - volgens 1881; in 1875: en... en... en...
260 4 die woorden - volgens 1881; in 1875: dat gezegde

blz. 260 r. 4 zyn verklaring - volgens 1881; in 1875: het
260 14 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
261 10 daartoe - volgens Hs; in 1875: hiertoe
262 1 Buitenzorg - volgens Hs; in 1875: Bandoeng
262 14 mede te delen - volgens Hs; in 1875: mee te delen
263 21 Dat antwoord - volgens Hs; in 1875: Dit antwoord
263 34 op - volgens 1881; in 1875: aan
264 23 Dat - volgens Hs; in 1875: Dit
265 14 bedoeling - volgens 1881; in 1875: bedoelingen
265 14 voerde - volgens 1881; in 1875: voerden
265 38 wyze - volgens Hs; in 1875: wys
266 7 zyn - volgens 1881; in 1875: wezen
267 11 dat bleek - volgens Hs; in 1875: dit bleek
268 2 dat - volgens 1881; in 1875: dit
268 7 het - volgens 1881; in 1875: dit
268 10 die jonge - volgens Hs; in 1875: de jonge
268 26 altyd - volgens Hs; in 1875: altyd by voorkeur
268 33 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
268 34 1845 - volgens Hs; in 1875: 1846
269 2 ik best - volgens 1881; in 1875: ik
269 4 de ziel - volgens Hs; in 1875: in de ziel
269 7 vroegen - volgens 1881; in 1875: vraagden
271 3 dáárom - volgens Hs; in 1875: hierom
271 20 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
272 1 die - volgens Hs; in 1875: deze
272 19 gisteren - volgens Hs; in 1875: gister
273 14 mensen-heugenis - volgens Hs; in 1875: mensengeheugenis
273 27 een kort bezoek by den Regent - volgens 1881; in 1875: by den Regent een bezoek
274 29 die - volgens Hs; in 1875: deze
274 34 van de - volgens 1881; in 1875: der
275 2 van de - volgens 1881; in 1875: der
276 11 eergisteren - volgens Hs; in 1875: eergister
278 8 van een - volgens 1881; in 1875: ener
278 15 mededeelde - volgens Hs; in 1875: meedeelde

blz. 278 r 33 vroeg - volgens 1881; in 1875: vraagde
279 6 gemakkelyk - volgens 1881; in 1875: goedkoop
279 12 meer dan drie jaren - volgens Hs; in 1875: jaren
280 26 dat - volgens Hs; in 1875: dit
281 18 dat - volgens Hs; in 1875: dit
282 33 Dat - volgens Hs; in 1875: Dit
287 32 Dadelyk - volgens Hs; in 1875: Terstond
289 14 sprake - volgens Hs; in 1875: spraak
289 24 Dat was - volgens Hs; in 1875: Dit was
289 24 Hy kende... verwachten - volgens Hs; in 1875: ontbreekt [*] Door Van Lennep in 1860 geschrapt.
292 9 Dat doel - volgens Hs; in 1875: Dit doel
292 25 door duizenden... m'n geschryf - volgens 1881; in 1875: ontbreekt
292 33 dát doel - volgens Hs; in 1875: dit doel
293 13 dat - volgens Hs; in 1875: dit