Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
614.
Ik noemde in 610 een dertiental soorten van plagers op, waaronder alleen de laatste opzettelyk kwaad deed. Laat ons tot de twaalf vorige terugkeren, of liever tot het legioen soorten waarvan zy slechts 'n paar stalen zyn. Ik zeide reeds herhaalde-lyk - en ik moet hierop vaak terugkomen, omdat het 'n waarheid is, die zich gedurig op den voorgrond dringt - de bron van al 't goede is het hart. Meedelen, geven, gedachten geven - kostbaar geschenk, naar ik meen! - is: liefhebben. Wat blyft er over van die liefde, als ze zó wordt vertrapt? Mocht ze niet aanspraak maken op wat zorg... als Rammelslags bloemen?
Maar... liefde is oneindig!
Dat is ze! Oneindig om gevende te blyven. Niet oneindig evenwel om voortdurend kracht te verlenen tot het geven op goede wyze. De redenaar die door z'n toehoorders werd gekrenkt en mishandeld, kan en moet vergeven. Maar deze vergiffenis geeft hém den verloren gloed niet terug die tot wélspreken nodig is. Moet niet alle vuur worden gedoofd, elke vlucht neergeslagen, alle geestdrift verlamd, indien de miskende apostel, een ogenblik toegevende in de hem overweldigende hartelykheid, op eenmaal door blik, houding, beweging van zyn hoorders, herinnerd wordt aan Rammelslags vertrapt bloembed en gele jalousie?