Multatuli.online


Ideeën eerste bundel

Geschreven in de maanden Februari-October 1862, waarschijnlijk met gebruikmaking van ouder materiaal dat ontleend werd hetzij aan het pak van Sjaalman, hetzij, wat de Wouter-geschiedenis betreft aan de ontworpen roman: Fancy. De tekst van Idee 290 is aanvankelijk als aparte brochure verschenen.

Gepubliceerd in vijf afleveringen respectievelijk: Maart, April, Juli, Augustus en November 1862.

Eerste druk: Ideën van Multatuli.

Motto: Een zaaier ging uit om te zaaien. Jezus.

Eerste bundel, eerste oplaag.

Amsterdam, R.C. Meijer. Vijgendam, J 628. 1862. Herdrukt: Tweede oplaag, idem 1862.

Derde oplaag, Amsterdam, Firma R.C. Meijer. Kalverstraat, E. 246. 1865.

Vierde goedkope oplaag. Amsterdam, G.L. Funke, 1870.

Vijfde, door den auteur herziene druk. Amsterdam - G.L. Funke 1872. Twee delen.

Van deze druk bestaan twee oplagen: de ene heeft op het titelblad van het eerste deel de vermelding: No. 1-292, en op die van het tweede deel: No. 293-447; de andere, eveneens in twee delen en gedrukt van hetzelfde zetsel, heeft alleen de vermelding: Eerste bundel, en als jaartal 1873.

Zesde herziene druk. Amsterdam - G.L. Funke 1879.

De vele, in 1872 geschreven en in 1879 nog enigszins gewijzigde en vermeerderde noten en uitbreidingen, die de oorspronkelijke tekst in ernstige mate onderbreken en soms kennelijk uit een andere mentaliteit ontstaan zijn, werden achter de Ideeën samengevat als Aantekeningen. Enkele door Multatuli tussen de tekst geplaatste verwijzingscijfers werden in deze Aantekeningen opgenomen met toevoeging van de woorden: Vgl. Idee -.

De eerste bundel Ideeën werd herdrukt naar de uitgave van 1872 behoudens denavavolgende, aan andere edities ontleende varianten:

blz. 313 r. 15 vind dat - volgens 1862; in 1872: vind dit
314 28 dat is - volgens 1862; in 1872: dit is
314 31 Dat is - volgens 1862; in 1872: Dit is
315 25 28a enz. - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
316 23 Hy - volgens 1862; in 1872: De gekroonde liefhebbery-halfdenker
316 23 als hy - volgens 1862; in 1872: als-i
317 1 En dat - volgens 1862; in 1872: En dit
318 3 'n K, die slechts 'n C is met 'n stokje - volgens 1879; in 1872: K's
318 4 Eigenlyk zou ik moeten stemmen voor C - volgens 1879; in 1872: Ik stem voor C
318 8 letter - volgens 1879; in 1872: T
318 11 En dat - volgens 1862; in 1872: En dit
318 26 van de tweede - volgens 1879; in 1872: tweede
319 26 voor z'n ogen en onder den neus - volgens 1879; in 1872: voor z'n ogen
320 10 leren kan - volgens 1879; in 1872: leert
320 13 is meestal - volgens 1879; in 1872: is
320 20 voor my - volgens 1879; in 1872: op m'n weg
321 20 je arm - volgens 1879; in 1872: uw arm
321 29 geven er eigenlyk zeer weinig om - volgens 1879; in 1872: geven er niet om
323 3 bedenken - volgens 1879; in 1872: begrypen
323 10 inderdaad - volgens 1879; in 1872: indedaad (ook elders)
324 19 Is hy - volgens 1862; in 1872: Is-i
324 23 niet meer - volgens 1879; in 1872: niet
324 30 niet telkens - volgens 1879; in 1872: niet
324 34 hoorde maar altyd door - volgens 1879; in 1872: hoorde
325 16 recrutige domheid - volgens 1879; in 1872: recrutendomheid
325 26 wáár! Inderdaad, als - volgens 1879; in 1872: wáár... als

blz. 325 r. 29 't bericht - volgens 1879; in 1872: de tyding
326 2 van m'n - volgens 1879; in 1872: myner
326 18 Zie eens - volgens 1879; in 1872: Zie
326 23 blank... en hoe rood... en gemarmerd! - volgens 1879; in 1872: wit... en marmer...
326 36 graag - volgens 1862; in 1872: gaarne
327 19 vele grieven - volgens 1879; in 1872: grieven
327 19 en tegen enz. - volgens 1879; in 1872: En tegen enz. (als toegevoegde noot)
327 23 kennen - volgens 1865; in 1872: verstaan
328 17 ziekenhuis - volgens 1879; in 1872: hospitaal
328 19 Tilanus - volgens 1879; in 1872: T.
329 10 groeien - volgens 1862; in 1872: aangroeien
329 12 tot denkbeeld vormen - volgens 1879; in 1872: vormen tot denkbeeld
330 5 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
330 14 komen waarachtig - volgens 1879; in 1872: komen
330 25 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
331 28 verzocht my om - volgens 1879; in 1872: vraagde my
331 33 me toch - volgens 1879; in 1872: me
332 13 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
332 20 aandrang tot dat verzoek - volgens 1862; in 1872: oorzaken die zo wreed daartoe drongen
332 30 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
333 1 gebrekkig - volgens 1879; in 1872: verzuimd
333 25 zal, wanneer hy 't niet is, geen - volgens 1862; in 1872: zal geen
333 26 mening - volgens 1862; in 1872: mening, wanneer hy 't niet is
334 8 Dat meen - volgens 1862; in 1872: Dit meen
334 11 omdat hy - volgens 1862; in 1872: omdat-i
335 32 die - volgens 1879; in 1872: zy, die
335 33 hun wetten - volgens 1879; in 1872: die wetten
336 16 van 't een of ander, met - volgens 1879; in 1872: met

blz. 336 r. 21 Het treft aardig - volgens 1879; in 1872: 't Is aardig
336 23 in onze maatschappy maar al te vaak ontbreekt - volgens 1879; in 1872: ontbreekt in onze maatschappy
336 24 ik zeg - volgens 1879; in 1872: 'k zeg
337 2 van de brouwery - volgens 1879; in 1872: der brouwery
338 1 met haar - volgens 1879; in 1872: met 'r
338 12 tegenparty - volgens 1879; in 1872: tegenparty met zyn aide
338 31 om te beletten - volgens 1879; in 1872: die belet
338 36 heel erg - volgens 1879; in 1872: erg
339 11 Evenals - volgens 1879; in 1872: Als
339 30 dat - volgens 1879; in 1872: dat in zich verenigt
339 30 richtingen in zich verenigt - volgens 1879; in 1872: richtingen
340 22 misschien later - volgens 1879; in 1872: later
340 34 M'sieur Prud'homme - volgens 1879; in 1872: Prud'homme
341 10 Die rekening - volgens 1879; in 1872: De rekening
341 16 Dat hoofddoel - volgens 1862; in 1872: Dit hoofddoel
341 23 niet in overeenstemming zyn - volgens 1879; in 1872: niet zyn in overeenstemming
341 36 riep hem - volgens 1879; in 1872: riep 'm
342 1 er voor - volgens 1879; in 1872: er nodig is voor
342 2 Volks nodig is - volgens 1879; in 1872: Volks
342 5 in zekere - volgens 1879; in 1872: in de
342 6 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
342 9 omdat - volgens 1879; in 1872: wyl
342 11 spoorwegen - volgens 1879; in 1872: sporen
342 13 dier wegen - volgens 1879; in 1872: der sporen
342 15 nu eenmaal - volgens 1879; in 1872: eens
342 19 in de Kamer wat meer gebeurde - volgens 1879; in 1872: wat meer gebeurde in de Kamer

blz. 342 r. 28 wel, maar laat - volgens 1879; in 1872: wel. Laat
342 30 Dat komt net van pas! - volgens 1879; in 1872: Juist van pas.
342 30 juist gy - volgens 1879; in 1872: ge
343 18 wanhopige - volgens 1879; in 1872: désesperante
343 18 Daaraan lag het - volgens 1879; in 1872: Dat was 't
343 32 van - volgens 1879; in 1872: der
344 5 wegryden - volgens 1862; in 1872: wegstomen
344 9 arme club, die - volgens 1879; in 1872: Ik riep: arme club, en: die
344 16 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
345 9 van uw - volgens 1879; in 1872: uwer
345 16 dit was dus ook 't geval - volgens 1879; in 1872: dus ook
345 22 in dat geroep over mooischryvery - volgens 1879; in 1872: in.
346 10 dan kans te lopen dat - volgens 1879; in 1872: dan dat
346 10 na zo'n - volgens 1879; in 1872: na een
347 4 overigens niet byzonder wel - volgens 1879; in 1872: onwél
347 7 zei ik - volgens 1879; in 1872: zeide ik
347 17 Iets als cohaesie - volgens 1879; in 1872: Iets wat daarstelt... cohaesie
347 30 daardoor zonder 'n woord te spreken betuigen: ‘ik schreef goed’ - volgens 1879; in 1872: daardoor betuigen: ‘ik schreef goed’ zonder 'n woord te spreken
348 4 nu en dan - volgens 1879; in 1872: hier en daar
348 10 invloed der - volgens 1879; in 1872: invloed van
348 22 er - volgens 1879; in 1872: 'r (ook elders)
348 26 wegens - volgens 1879; in 1872: om
348 28 iemand uw kind krankzinnig maakte - volgens 1879; in 1872: er iemand in 't land kwam, die bewerkte dat uw kind krankzinnig werd
349 37 in 't stuk over Vryen Arbeid - volgens 1879; in 1872: in den Vry-Arbeid

blz. 350 r. 34 gemakkelyke - volgens 1879; in 1872: lichte
351 2 zyt ge te werk gegaan - volgens 1879; in 1872: hebt gy gedaan
351 5 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
352 5 ziet het - volgens 1879; in 1872: ziet
352 21 ontwaart het - volgens 1879; in 1872: ontwaart
354 7 hoe onbekend en onbeduidend ook overigens - volgens 1879; in 1872: overigens onbekend en onbeduidend
354 20 m'n stuk over - volgens 1879; in 1872: m'n
355 10 die - volgens 1879; in 1872: zulke
355 10 zou... zyn - volgens 1879; in 1872: ware
355 21 beschouw - volgens 1879; in 1872: erken, niet
355 21 volstrekt niet als - volgens 1879; in 1872: als
355 23 stuk over Vryen Arbeid - volgens 1879; in 1872: Vryen Arbeid enz.
362 32 en voorlichters van de - volgens 1879; in 1872: der
363 29 van m'n - volgens 1879; in 1872: myner
363 31 op dit onderwerp terug - volgens 1879; in 1872: terug op dit onderwerp
364 1 dat men - volgens 1879; in 1872: men werd geboren
364 1 mens ter wereld kwam - volgens 1879; in 1872: mens
364 20 Er kan byv. een behoedmiddel nodig zyn - volgens 1879; in 1872: Byv. er kan nodig zyn een behoedmiddel
364 28 nu niet - volgens 1879; in 1872: niet
364 33 Dat is - volgens 1862; in 1872: Dit is
365 7 lof - volgens 1879; in 1872: roem
365 18 nu van de vergelijking af - volgens 1879; in 1872: af van de vergelijking
365 20 moeten zo weinig mogelyk worden aangewend - volgens 1879; in 1872: moeten worden aangewend zo weinig mogelyk
366 18 zowel - volgens 1879; in 1872: zo
366 22 van den - volgens 1879; in 1872: des

blz. 366 r. 29 in dat boekje worden gegeven - volgens 1879; in 1872: 'r worden gegeven in dat boekjen
367 12 boekje - volgens 1879; in 1872: werkje
367 27 blykt - volgens 1879; in 1872: schynt
367 28 De cursiveringen en de tekst van de citaten zijn zo nodig verbeterd overeenkomstig de druk van 1862.
368 14 tegelyk - volgens 1879; in 1872: gelyk
368 18 voogd - volgens 1879; in 1872: oom
371 3 teveel - volgens 1862; in 1872: overcompleet
371 19 ook hy 't eindelyk - volgens 1879; in 1872: hy 't ook
371 26 al weer - volgens 1879; in 1872: weer
371 34 in drieën, in zessen, in tienen - volgens 1879; in 1872: in drieën
374 12 meent misschien - volgens 1879; in 1872: meent
375 9 Th., riep hy - volgens 1879; in 1872: Th.
376 2 't zal nu wel genoeg zyn - volgens 1879; in 1872: jam satis
376 13 halfwyze - volgens 1879; in 1872: halfwyzen
376 13 houdt - volgens 1879; in 1872: houden
376 14 laat - volgens 1879; in 1872: laten
376 30 Een middelweg - volgens 1879; in 1872: Middelweg
377 1 hem trouwens - volgens 1879; in 1872: hem
379 6 veroorzaakt - volgens 1879; in 1872: daarstelt
379 31 wat hy - volgens 1879; in 1872: wat-i
380 13 We - volgens 1879; in 1872: Als tussenzin: we
381 13 in 't leven te roepen - volgens 1879; in 1872: daar te stellen
381 29 lyken - volgens 1862; in 1872: gelyken
382 28 dat hy - volgens 1862; in 1872: dat-i
383 9 daar by behoort - volgens 1879; in 1872: 'r by hoort
383 14 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
384 12 Maar - volgens 1862; in 1879: Doch
385 26 teweegbrengt - volgens 1879; in 1872: daarstelt
387 11 dat - volgens 1862; in 1872: dit

blz. 387 r. 15 Dat is - volgens 1862; in 1872: Dit is
387 29 omdat - volgens 1879; in 1872: wyl
387 33 noemde die noodzakelykheid- volgens 1879; in 1872: zeide die noodzakelykheid is
388 1 Jehovahs - volgens 1879; in 1872: Gods
388 34 gemakkelyk - volgens 1879; in 1872: licht
388 34 volkomen - volgens 1879; in 1872: volkomene
388 36 tegen 't scheepsboord - volgens 1879; in 1872: aan 't boord
390 8 grootte of nabyheid - volgens 1879; in 1872: grootte
390 20 zowel natuurwet als - volgens 1879; in 1872: natuurweten:
391 7 Dat is - volgens 1862; in 1872: Dit is
393 13 Dat is - volgens 1862; in 1872: Dit is
393 24 van die - volgens 1879; in 1872: der
394 2 en ge vindt dat - volgens 1879; in 1872: ge vindt het
394 14 dien bouwval - volgens 1879; in 1872: die ruïne
394 21 waarlyk niet - volgens 1879; in 1872: niet
394 30 Die wezen staan me nader dan gy! - volgens 1879; in 1872: Ik sta dien wezen nader dan u
395 18 erken - volgens 1879; in 1872: beken
395 23 ketens - volgens 1879; in 1872: banden
396 18 huishoudwerktuigen - volgens 1879; in 1872: huishoûwerktuigen
396 26 En eenmaal - volgens 1879; in 1872: En
399 11 zeg my, Agatha - volgens 1879; in 1872: Agatha
406 14 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
406 29 op zichzelf beschouwd, mooi vind - volgens 1879; in 1872: mooi vind, op zichzelf
407 11 schynt die mening zo ongegrond niet - volgens 1879; in 1872: vindt men waarheid in die mening
407 14 de belangrykheid - volgens 1879; in 1872: het gewicht
408 6 gemakkelyker - volgens 1879; in 1872: lichter
408 16 lees: in zyn maatschappelyke gevolgen - volgens 1862; in 1872: ontbreekt

blz. 408 r. 20 beschouwen nagenoeg - volgens 1879; in 1872: nagenoeg beschouwen
408 33 minderjarigen - volgens 1862; in 1872: minderjarige
410 21 van alle kanten bekeken te hebben - volgens 1879; in 1872: bekeken te hebben van alle kanten
410 33 me daarin vroeger - volgens 1879; in 1872: daarin vroeger my
410 37 in den Havelaar m'n vriend Droogstoppel toeriep - volgens 1879; in 1872: zeide tot Droogstoppel
411 26 rheumatisch - volgens 1879; in 1872: rhumatiek
412 19 niet kunnen worden ontwikkeld zonder - volgens 1879; in 1872: moeten ontwikkeld worden door
412 22 rede - volgens 1862; in 1872: reden
413 2 bygevoegde - volgens 1862; in 1872: byvoegde
413 2 Het afwyken - volgens 1879; in 1872: De afstand
413 13 van die - volgens 1879; in 1872: dier
413 19 welke daaruit voortvloeien voorby - volgens 1879; in 1872: voorby welke daaruit voortvloeien
413 26 misschien de - volgens 1879; in 1872: de
413 26 van die wet - volgens 1879; in 1872: dier wet
413 28 nergens - volgens 1879; in 1872: nooit
413 31 neiging by de individu van 't dierenryk - volgens 1879; in 1872: neiging
413 32 brengt - volgens 1879; in 1872: brengt by de individu van 't dierenryk
413 32 van haar - volgens 1879; in 1872: harer
414 1 uitgevonden - volgens 1879; in 1872: uitgevondene
414 25 van de - volgens 1879; in 1872: der
414 30 haar - volgens 1879; in 1872: 'r
415 17 den doolhof - volgens 1879; in 1872: 't doolhof
416 32 ieder - volgens 1879; in 1872: die, ieder
417 3 wetsconcept - volgens 1879; in 1872: conceptwet

blz. 419 r. 35 onze - volgens 1879; in 1872: onzer
420 12 Schande - volgens 1879; in 1872: Schaamte
420 22 ‘Zoendood’ en ‘Genade’ - volgens 1879; in 1872: de Genade
420 24 die bezigheid - volgens 1879; in 1872: uw werk
421 7 en voor - volgens 1879; in 1872: voor
421 8 instructie gebracht - volgens 1879; in 1872: instructie
421 28 eenmaal zal - volgens 1879; in 1872: zal
422 2 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
422 8 hem - volgens 1879; in 1872: 'm
422 8 was - volgens 1879; in 1872: ware
423 1 beletten uw moeder - volgens 1879; in 1872: dwingen uw moeder niet
424 6 beloofde dat - volgens 1862; in 1872: beloofde dit
424 11 dat alles - volgens 1862; in 1872: dit alles
424 34 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde (driemaal)
425 18 lezer, als - volgens 1879; in 1872: als
425 28 u met genoegen - volgens 1879; in 1872: u kwyt
425 29 kwyt en van - volgens 1879; in 1872: van
427 8 daar beneden op de straat - volgens 1879; in 1872: daaronder
428 25 Historie verhaal etc. Deze oude tekst is herdrukt overeenkomstig de editie van 1862.
436 20 voulez - volgens 1879; in 1872: voudrez
436 29 Italiaan - volgens 1879; in 1872: Fransman
436 30 Kopenhagen - volgens 1879; in 1872: St. Petersburg
437 1 bemanning ze had - volgens 1879; in 1872: bemanning
437 15 even tyd - volgens 1879; in 1872: geen tyd
438 28 ge straks - volgens 1879; in 1872: ge
439 1 kloosterling - volgens 1879; in 1872: monnik
439 7 vroeg hij - volgens 1879; in 1872: vraagd-i
442 13 denkbeeld - volgens 1879; in 1872: idee
442 19 versmaad had - volgens 1879; in 1872: versmaadde

blz. 443 r. 8 m'n stuk over - volgens 1879; in 1872: m'n
443 28 zonder tegenwerking bestaat - volgens 1879; in 1872: bestaat zonder tegenwerking
444 1 een goed - volgens 1879; in 1872: een zoet
445 15 dikwyls - volgens 1879; in 1872: veel
445 20 aan de putting-yzers hing - volgens 1879; in 1872: hing aan de puttingyzers
445 22 'n uitvloeisel van zyn - volgens 1879; in 1872: zyn
445 34 hoorde hy - volgens 1879; in 1872: hoord-i
446 11 in haar dwaling te laten - volgens 1879; in 1872: te laten in haar dwaling
448 17 overgebleven - volgens 1879; in 1872: overgeblevene
448 25 beweerd had - volgens 1879; in 1872: beweerde
450 1 zou 'n onmogelykheid zyn - volgens 1879; in 1872: ware 'n onmogelykheid
450 14 in de mening moeten laten - volgens 1879; in 1872: moeten laten in de mening
450 23 naar knoflook luchtte - volgens 1879; in 1872: luchtte naar knoflook
450 30 M'sieur - volgens 1879; in 1872: Mr.
450 30 van zyn - volgens 1879; in 1872: zyner
452 4 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
453 6 Te beleefd - volgens 1879; in 1872: Hy was te beleefd
453 7 zeide hy maar - volgens 1879; in 1872: en zei maar
453 9 weer - volgens 1879; in 1872: weder
453 10 van 't jonge vrouwtje - volgens 1879; in 1872: der jonge vrouw
453 27 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
453 29 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
454 10 void - volgens 1879; in 1872: voyez (tweemaal)
455 11 de la Garde - volgens 1879; in 1872: de Bon Secours
455 33 en dat de vrouw zeide - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
456 27 legde hy - volgens 1879; in 1872: legd-i

blz. 456 r. 28 Wat er - volgens 1879; in 1872: Hy vulde aan wat er ontbrak
456 28 ontbrak, vulde hy met - volgens 1879; in 1872: met
456 29 een en ander aan - volgens 1879; in 1872: een en ander
457 13 om daarmee - volgens 1879; in 1872: om
457 14 alsof - volgens 1879; in 1872: of
457 15 wilden vastklemmen - volgens 1879; in 1872: vastklemden
458 3 gadegeslagen - volgens 1879; in 1872: gaêgeslagen
458 22 de la Garde - volgens 1879; in 1872: de Bon Secours
458 29 tussen de gordynen uit - volgens 1879; in 1872: uit tussen de gordynen
458 30 het - volgens 1879; in 1872: die
459 13 het me - volgens 1879; in 1872: me dat
460 5 wel kans zien 'n verhaal te - volgens 1879; in 1872: 'n verhaal kunnen
461 20 als uit - volgens 1879; in 1872: uit
463 9 Komt, komt toch! - volgens 1879; in 1872: komt!
463 26 evenals - volgens 1879; in 1872: als
464 5 pover - volgens 1879; in 1872: sober
464 8 hadden- volgens 1879; in 1872: zouden
464 11 draagt - volgens 1879; in 1872: heeft
464 27 maar - volgens 1862; in 1872: naar
464 29 zoals - volgens 1879; in 1872: als
465 31 staat namelyk - volgens 1879; in 1872: staat
466 9 Christus en dien gekruist - volgens 1879; in 1872: Christus
466 12 sedert lang zovelen vermoed hebben - volgens 1879; in 1872: zovelen menen
466 18 schermen - volgens 1879; in 1872: coulisses
467 18 gy nu - volgens 1879; in 1872: gy
467 25 dat - volgens 1862; in 1872: dit
467 32 of - daar ze... geloofwaardigheid - volgens 1879; in 1872: ontbreekt

blz. 468 r. 15 arme kind - volgens 1879; in 1872: kind
468 17 nogal erg - volgens 1879; in 1872: nogal
468 181 goed bezien, wel - volgens 1879; in 1872: wel beschouwd
469 17 van zo'n - volgens 1879: in 1872: van
469 28 de ontmoeting - volgens 1879; in 1872: zo'n ontmoeting
469 28 eens - volgens 1879; in 1872: 'ns
469 28 zo'n verkeerd - volgens 1879: in 1872: een slecht
469 31 Zeker zyn er wel maatregelen genomen om zulke ontmoetingen te voorkomen - volgens 1879; in 1872: Ik denk dat er wel orde zal gesteld zyn op zulke ontmoetingen
470 4 ge slechts - volgens 1879; in 1872: ge
471 24 dat - volgens 1862; in 1872: dit
471 32 van de - volgens 1879; in 1872: der
471 36 Er zyn er - volgens 1879: in 1872: Er zyn
472 2 alweer - volgens 1879; in 1872: alweder
472 14 maar wat - volgens 1879; in 1872: wat
473 36 maar gekheid - volgens 1879; in 1872: gekheid
474 2 denkbeeld - volgens 1879; in 1872: idee
474 14 zy - volgens 1879; in 1872: z'
475 14 hoe 'n hemelsbreed verschil er is - volgens 1862; in 1872: hoe hemelsbreed het verschil is
477 14 van die - volgens 1879: in 1872: der
478 9 voor de goedheid zich zó te hebben neergebogen om - volgens 1879: in 1872: dat hy zich heeft neergebogen zó
478 11 hier - volgens 1879: in 1872: hier te doen
478 12 ook te doen - volgens 1879; in 1872: ook
478 31 ik constateer dat dit geschiedde - volgens 1879; in 1872: dit constateer ik
479 4 bedoel - volgens 1879; in 1872: meen
480 36 van myn - volgens 1879; in 1872: myner
487 24 heel gek - volgens 1862: in 1872: zeer gek
488 7 Ik heb 'n dominee gekend die zich liberaal noemde omdat-i geen bef droeg, en 'n pastoor die voor vryzinnig wou doorgaan - volgens

blz. 488 r. 7 1879; in 1872: 'k Heb 'n pastoor gekend, die zich liberaal noemde
488 9 iemand die door 't voorgaan van zyn horloge vervallen was - volgens 1879; in 1872: iemand wiens horloge vóórging, en daardoor was geinduceerd
488 29 van die - volgens 1879; in 1872: dier
489 16 van die - volgens 1879; in 1872: dier
489 19 de circulaire werd niet gedrukt - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
489 21 Had - volgens 1879; in 1872: Hadde (tweemaal)
490 6 Zonderling toch - volgens 1879; in 1872: Ja, 't is toch gek
490 31 even - volgens 1879; in 1872: zulke
492 3 van m'n - volgens 1879; in 1872: myner
492 8 van m'n - volgens 1879; in 1872: myner
492 11 eens - volgens 1879; in 1872: 'ns
492 17 vraagt slechts - volgens 1879: in 1872: vraagdet
492 18 'n heel - volgens 1879; in 1872: 'n
492 18 van m'n - volgens 1879; in 1872: myner
493 1 iets nieuws - volgens 1879; in 1872: nieuws
493 3 van 'n - volgens 1879; in 1872: ener
493 13 duidelyk - volgens 1879; in 1872: klaar
493 23 levert - volgens 1879; in 1872: is
493 26 behoord hebben - volgens 1879: in 1872: hoorden
493 28 Slymeringen, Droogstoppels en Kappellui - volgens 1879; in 1872: Slymering
494 10 omdat - volgens 1879; in 1872: wyl
494 13 eenmaal - volgens 1879; in 1872: 'r later
494 17 Daarin - volgens 1862: in 1872: Hierin
494 32 dat de man - volgens 1879; in 1872: dat-i
495 1 er slechts - volgens 1879: in 1872: slechts
495 21 't verzet - volgens 1879; in 1872: de reclame
495 25 en wel van de meest bevoegde kant - volgens 1879: in 1872: ontbreekt
495 27 Dag-order - volgens 1862; in 1872: Dag-orde. De tekst is gedrukt naar de uitgave van 1862.
498 3 is 'n - volgens 1879; in 1872: is

blz. 498 r. 27 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
498 33 eens 'n - volgens 1879; in 1872: 'n
499 26 In 't voorbygaan - volgens 1879; in 1872: Als tussenzin
500 13 van dien feniks niet - volgens 1879; in 1872: niet
500 23 te vertrouwen - volgens 1879; in 1872: waar
500 27 aan iemand - volgens 1879; in 1872: iemand
500 35 hunner rechters trachtten te werken - volgens 1879; in 1872: trachtten te werken hunner rechters
501 28 dat - volgens 1879; in 1872: en
501 28 zich vermeet - volgens 1879; in 1872: vermeet zich
501 36 waren, of omgekeerd - volgens 1879; in 1872 waren
503 11 hechtte - volgens 1879; in 1872: hechttet
503 29 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
504 33 Hoe, m'n heer - volgens 1879; in 1872: Hoe!
504 33 Hoe, m'nheer - volgens 1879; in 1872: Hoe!
505 8 evenals - volgens 1879; in 1872: als
505 15 dus nog 'n - volgens 1879; in 1872: nog
505 19 Die omslag is - volgens 1879; in 1872: 't Is
505 36 kunnen zoeken - volgens 1879; in 1872: zoeken
506 2 doch ik - volgens 1879; in 1872: ik
506 15 had de eerste maatregel - volgens 1879; in 1872: hadde 't eerste werk
506 33 van de - volgens 1879; in 1872: der
506 35 staatskunstenmaker - volgens 1862; in 1872: staatskunstenaar (drukfout?)
506 36 zelfgenoegzame - volgens 1879; in 1872: zekere
507 19 gyzelf - volgens 1879: in 1872: ge
508 4 op 't denkbeeld gekomen zyn - volgens 1879; in 1872: gekomen zyn op 't idee
508 7 alléén schryf - volgens 1879; in 1872: schryf, alléén
508 29 nog altyd niet - volgens 1879: in 1872: niet
508 29 dat - volgens 1879; in 1872: hoe

blz. 509 r. 15 bytend en hongerend - volgens 1879; in 1872: bytende en hongerende
509 16 der zeden - volgens 1879: in 1872: van zeden
509 23 van 'n lid der Tweede Kamer gehoord had - volgens 1879; in 1872: gehoord had van 'n lid der Tweede Kamer
509 31 naar ik tot m'n genoegen verneem - volgens 1879: in 1872: ontbreekt
509 37 klaagde hy - volgens 1879; in 1872: klaagd-i
510 10 om opnieuw pruimen, krenten en smeerkaarsen te brengen - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
510 11 ziehier - volgens 1879; in 1872: dit was
511 15 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
511 25 de vermeende - volgens 1879; in 1872: die
511 26 is niets dan - volgens 1879: in 1872: is
511 34 weer gebruik - volgens 1879; in 1872: gebruik
512 18 Ook beweren sommigen - volgens 1879; in 1872: Sommigen beweren
512 21 vermoedt - volgens 1879; in 1872: beweert
513 9 ze - volgens 1879; in 1872: deze
514 12 onbepalend - volgens 1862; in 1872: onbepaald
514 15 uit wanhoop in 't water - volgens 1879; in 1872: in 't water uit wanhoop
515 1 den moed - volgens 1879; in 1872: moed
516 16 voldoende verschoning te leveren - volgens 1879: in 1872: als voldoende verschoning
516 25 anders moet - volgens 1879; in 1872: moet
516 26 en wel aldus - volgens 1879: in 1872: aldus
517 10 zieken te genezen - volgens 1879: in 1872: zieken
518 1 Dat wil zeggen etc. - volgens 1879; in 1872: als toegevoegde noot
518 19 winstgevend beroep - volgens 1879: in 1872: beroep
518 29 behoort te zoeken - volgens 1879; in 1872: vindt
519 19 in 't water - volgens 1879: in 1872: te water
520 19 die zich - volgens 1879; in 1872: die
521 2 van dien toren viel - volgens 1879; in 1872: viel van dien toren

blz. 521 r. 10 moet vasthouden - volgens 1879; in 1872: vasthouden moet
522 19 by 'n graf zag staan - volgens 1879; in 1872: zag staan by 'n graf
524 26 ganse - volgens 1879: in 1872: hele
525 11 van deze - volgens 1879; in 1872: der
526 13 volslagen - volgens 1879; in 1872: volslagene
526 37 als 't me wat al te mager voorkomt, zal ik er wat tussen vlechten hier en daar - volgens 1879; in 1872: zal ik etc. als 't me wat etc.
527 28 volkomen onschuldig - volgens 1879; in 1872: onschuldig
528 3 Rinaldini's - volgens 1879; in 1872: Rinaldo's
528 3 later - volgens 1879; in 1872: latere
528 35 eiste - volgens 1879; in 1872: vraagde
529 20 met 'n wenk over de onbegeerlykheid van - volgens 1879; in 1872: en
530 6 voelde hy - volgens 1879; in 1872: voeld-i
530 11 verlangde - volgens 1879; in 1872: verlangde mee te spreken
530 12 op de school te kunnen meespreken - volgens 1879: in 1872: op de school
530 34 over - volgens 1879; in 1872: van
531 29 behoorlyk getrouwd - volgens 1879; in 1872: getrouwd
532 34 en hy - volgens 1879: in 1872: en-i
532 15 omdat hy - volgens 1879; in 1872: wyl-i
533 16 diep adem - volgens 1879; in 1872: adem
533 20 't Was niet uit te houden - volgens 1879: in 1872: ontbreekt
533 36 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
534 34 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
536 33 wy hebben al de moeite gehad - volgens 1879; in 1872: wy de moeite
537 5 van de - volgens 1879: in 1872: der
537 29 bekommerde hy - volgens 1879; in 1872: bekommerd-i
538 24 verstopte hy - volgens 1879; in 1872: verstopt-i

blz. 538 r. 35 geheeld, dat is de waarheid - volgens 1879; in 1872: geheeld
539 13 nog maar 'n - volgens 1879; in 1872: 'n
540 3 kon, wat - volgens 1862; in 1872: kon. Dat
540 20 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
542 28 en hy - volgens 1879; in 1872: en-i
542 30 van knikkeren hield - volgens 1879; in 1872: hield van knikkeren
542 29 onbewezen - volgens 1879: in 1872: onbewezene
543 3 klaagde hy - volgens 1879; in 1872: klaagd-i
543 30 u, uw - volgens 1879; in 1872: je, je
545 6 over - volgens 1879; in 1872: van
545 22 Dat - volgens 1879; in 1872: Dit
545 27 als berouwhebbend generaal-majoor sterft - volgens 1879; in 1872: sterft als berouwhebbend generaal-majoor
547 28 volkomen met hem - volgens 1879; in 1872: met 'm
548 18 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
550 18 ziekte - volgens 1879; in 1872: woede
550 29 zou zyn te voorschyn gekomen - volgens 1862; in 1872: zou te voorschyn gekomen zyn
553 6 en hy - volgens 1879: in 1872: en-i
553 11 maar hy - volgens 1879: in 1872: maar-i
554 33 hoe hy - volgens 1879: in 1872: hoe-i
556 6 en - volgens 1879; in 1872: en-i hoorde
556 6 hoorde hy duidelyk - volgens 1879; in 1872: duidelyk
556 11 en hy - volgens 1879; in 1872: en-i
558 26 genoeg om - volgens 1879; in 1872: genoeg
563 14 de zaak haar - volgens 1879: in 1872: 't 'r
563 29 Belegerd - volgens 1879; in 1872: Veroverd
566 36 an - volgens 1862; in 1872: aan
568 21 komme - volgens 1862; in 1872: kome
570 3 er tegen - volgens 1879; in 1872: daartegen
570 13 voor die zaak betaald werden - volgens 1879; in 1872: betaald werden voor die zaak
573 13 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde

blz. 574 r. 20 in haar karakter had - volgens 1879; in 1872: had in 'r karakter
574 26 zou - volgens 1879; in 1872: zouden
574 33 lieve mensen - volgens 1879; in 1872: mensen
575 32 boodschap - volgens 1879; in 1872: boôschap
576 2 't geval - volgens 1879; in 1872: 't
576 6 wilde - volgens 1879; in 1872: zou
576 36 dit - volgens 1879; in 1872: 't
577 13 van z'n - volgens 1879; in 1872: zyner
579 4 wilde hy - volgens 1879; in 1872: wild-i
579 11 die zy - volgens 1879; in 1872: welke deze
579 33 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
580 29 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
581 6 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
581 23 dit - volgens 1862; in 1872: dat
584 18 dezen - volgens 1879; in 1872: dien
585 4 De nederige - volgens 1879; in 1872: De
586 8 bestaat er - volgens 1879; in 1862: is 'r
587 2 wysneid - volgens 1879; in 1872: wysneid in 't oog springt
587 3 voorkomt, in 't oog springt - volgens 1879; in 1872: voorkomt
588 18 myn geliefden - volgens 1879; in 1872: geliefden
592 34 andere verdoolden - volgens 1879; in 1872: anderen
595 30 wel - volgens 1862; in 1872: weg
595 31 vermenigvuldigd - volgens 1879; in 1872: konden vermenigvuldigd
595 32 we ons kunnen voorstellen - volgens 1879; in 1872: we
595 34 te lezen - volgens 1879; in 1872: gelezen hebben
596 11 maal - volgens 1862; in 1872: keer
596 17 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
597 12 als ik zulks verkoos - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
598 10 m'n paard - volgens 1879; in 1872: het paard
598 20 jammerde - volgens 1879; in 1872: vraagde

blz. 598 r. 27 De jongen - volgens 1879; in 1872: hy
602 11 dat - volgens 1862; in 1872: dit
602 14 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
603 8 die wat - volgens 1879; in 1872: die
603 18 van hun - volgens 1862; in 1872: hunner
603 32 z'n huis - volgens 1879; in 1872: het huis
604 23 sommige andere - volgens 1879; in 1872: andere
606 18 inderdaad, het - volgens 1879; in 1872: 't
607 16 zoals - volgens 1879; in 1872: als
607 36 bekrompen - volgens 1879; in 1872: bekrompene
608 25 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
609 5 mag zich - volgens 1879; in 1872: voorzie zich
609 5 buurman voorzien - volgens 1879; in 1872: buurman
609 37 zó nadelig - volgens 1879; in 1872: zó
614 18 vraagde hy - volgens 1879; in 1872: vraagd-i
614 19 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
615 5 duizend - volgens 1879; in 1872: honderd
615 23 millioen - volgens 1879; in 1872: honderd
615 36 millioen - volgens 1879; in 1872: honderd
616 26 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
617 26 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
618 16 ware hy - volgens 1879; in 1872: waar-i
619 15 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
620 10 op den achtergrond laat - volgens 1879; in 1872: in de schaduw stelt
621 19 beschouwd - volgens 1879; in 1872: opgenomen
621 30 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
621 31 met veel genoegen aan - volgens 1879; in 1872: aan met veel genoegen
622 6 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
622 16 dat - volgens 1862; in 1872: dit
623 1 echten codex - volgens 1879; in 1872: den juisten tekst
623 35 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
624 14 Paulus en - volgens 1862; in 1872: Paulus, 'n Onze Vader en

blz. 624 r. 19 zou je denken - volgens 1879; in 1872: dunkt je
624 37 maar het - volgens 1879; in 1872: het
625 30 de - volgens 1879; in 1872: een
626 23 werd - volgens 1879; in 1872: is
627 13 werden - volgens 1879; in 1872: zyn
628 6 moest - volgens 1879; in 1872: vind ik goed, dat
628 6 maken - volgens 1879; in 1872: maakt
629 33 om zich - volgens 1879; in 1872: zich
630 10 dat - volgens 1879; in 1872: dat niet
630 10 niet veel - volgens 1879; in 1872: veel
633 26 Dat alles - volgens 1862; in 1872: Dit alles
635 29 nedergedaald ter helle - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
635 36 van die - volgens 1879; in 1872: dier
636 29 waarop - volgens 1879; in 1872: waarop voorkomen
636 29 verstandsmoord voorkomen - volgens 1879; in 1872: verstandsmoord
638 1 zouden - volgens 1879; in 1872: zou
638 2 had geleid - volgens 1879; in 1872: leidt
638 9 gehoorzame zoon - volgens 1879; in 1872: zoon
639 7 Hoe hy - volgens 1879; in 1872: Hoe-i
639 15 vervolgde hy - volgens 1879; in 1872: vervolgd-i
639 16 aanleggen om - volgens 1879; in 1872: aanleggen
639 37 M'n zaken zyn in de war. - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
639 38 Vraag surséance. M'n vogels... - volgens 1879; in 1872: ontbreekt
640 1 Beste - volgens 1879; in 1872: Lieve
640 22 zoals - volgens 1879; in 1872: als
641 2 want hy - volgens 1879; in 1872: want-i
641 18 misschien heb je - volgens 1879; in 1872: je hebt
642 21 dat - volgens 1862; in 1872: dit
644 20 je dááraan - volgens 1879; in 1872: dááraan je
645 11 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
645 25 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
645 32 en die Betsy - volgens 1879; in 1872: Betsy

blz. 646 r. 6 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde
647 32 zeker zou hy zeer verwonderd - volgens 1879; in 1872: zeer verwonderd zou hy zeker
648 36 volgens sommigen - volgens 1879; in 1872: velen menen dat
650 35 juist geen - volgens 1879; in 1872: geen
651 4 rymen ook - volgens 1879; in 1872: rymen
651 24 vroegen - volgens 1879; in 1872: vraagden
651 28 vroeg - volgens 1879; in 1872: vraagde (driemaal)
651 31 Maar 't jongetje - volgens 1879; in 1872: 't jongetje
652 6 vroeg-i - volgens 1879; in 1872: vraagd-i
652 34 durfde hy - volgens 1879; in 1872: durfd-i
653 2 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
653 5 van de - volgens 1879; in 1872: der
654 5 hoe hy - volgens 1879; in 1872: hoe-i
654 25 minder toegevend - volgens 1879; in 1872: minder
656 30 religie - volgens 1879; in 1872: godsdienst
657 15 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
657 36 ge zyt - volgens 1879; in 1872: ik ben
658 1 ge zyt - volgens 1879; in 1872: ik ben
658 17 Dat - volgens 1862; in 1872: Dit
658 25 Die welriekendheid was niet uit te staan in Samojedië! - volgens 1879; in 1872: ontbreekt