Minnebrieven
Geschreven tussen 8 Juni 1861 en uiterlijk 4 Augustus 1861.
Gepubliceerd eind Augustus 1861: Amsterdam, F. Günst. 1861. Op de rug van de ingenaaide exemplaren staat de prijs: f 1,50. Op de achterzijde vindt men de volgende mededeling:
Bij den uitgever dezes wordt van denzelfden schrijver met goed succes gedebiteerd:
Het Gebed van den Onwetende, uit het dagboek van een Krankzinnige, door Multatuli, f 0.10.
Allegorische voorstelling van het Gebed van den Onwetende, in plano, f 0.75.-
Ter Perse: Het Kopyregt van den Max Havelaar verdedigd tegen Mr. J. van Lennep door Multatuli. -
Verder zal verschijnen: Fancy. Een zederoman door Multatuli.-
Blijkens éen van Multatuli's notities, afgedrukt op bl. 171, is deze zederoman ‘Fancy’ identiek met de Wouter-geschiedenis, zoals die aanvangt in Idee 362.
Tweede oplaag: Amsterdam, F. Günst. 1861.
Derde oplaag: Amsterdam, F. Günst. 1862.
Vierde oplaag: Amsterdam, De Firma R.C. Meijer, Kalverstraat, E 246. 1865.
Vijfde oplaag: Amsterdam.-G.L. Funke. 1871.
Zesde druk: Amsterdam-G.L. Funke. 1875.
Zevende druk: Rotterdam Uitgeversmaatschappy ‘Elsevier’ 1881.
Van deze uitgaven zijn de eerste, tweede en derde elkaar vrijwel gelijk. De vierde druk wijkt van de voorgaande af, doordat Multatuli de stijl enigszins heeft herzien, het aantal voetnoten heeft vermeerderd, en kort voor het slot vier nieuwe brieven heeft ingevoegd: Van een Meisje; Van een Behouder; Van een Liberaal; Van een Gouverneur-Generaal in ruste. De vijfde druk stemt nagenoeg met de vierde overeen. In de zesde druk werd de stijl opnieuw herzien en de reeks noten uitgebreid. De zevende druk onderscheidt zich slechts in enkele details van de zesde.
De afgedrukte tekst - met uitzondering van de Aantekeningen, aangezien daar over 't algemeen de versie van 1875 de voorkeur verdiende - is overeenkomstig de vierde oplaag, 1865, behoudens de navolgende varianten:
| blz. | 9 | r. 12 | geschonden - volgens 1875; in 1865: geschondene |
| 11 | 2 | eigen - volgens 1875; in 1865: zyn eigen | |
| 11 | 5 | inderdaad - volgens 1875; in 1865: indedaad (ook elders) | |
| 11 | 6 | Geen rampen zyn - volgens 1875; in 1865: Er zyn geen rampen | |
| 11 | 18 | Zyn rok dan - volgens 1875; in 1865: Zyn rok | |
| 12 | 13 | dat denken - volgens 1861; in 1865: dat dachten | |
| 13 | 1 | Neen, maar... - volgens 1875; in 1865: Neen... | |
| 13 | 2 | anders - volgens 1875; in 1865: maar anders | |
| 14 | 23 | niets - volgens 1875; in 1865: niets | |
| 15 | 19 | in de armen - volgens 1875; in 1865: op de armen | |
| 15 | 25 | drup - volgens 1875; in 1865: drop | |
| 17 | 22 | zo'n vriend - volgens 1875; in 1865: een vriend | |
| 19 | 8 | 't mogelyk - volgens 1875; in 1865: mogelyk, of in 't eind | |
| 19 | 24 | die leugens - volgens 1875; in 1865: leugens | |
| 19 | 29 | leugens - volgens 1875; in 1865: de leugens | |
| 19 | 32 | druk - volgens 1875; in 1865: drok | |
| 20 | 2 | De dwaas - volgens 1875; in 1865: De gek | |
| 21 | 3 | en goede zeden - volgens 1875; in 1865: goede zeden | |
| 22 | 29 | ik geef je - volgens 1875; in 1865: ik geef u | |
| 24 | 29 | Maar ik - volgens 1875; in 1865: Ik | |
| 26 | 8 | Fancy, Fancy - volgens 1875; in 1865: Fancy, Fancy, Fancy | |
| 26 | 18 | vroeg - volgens 1875; in 1865: vraagde |
| blz. | 26 | r. 27 | Gisteravond - volgens 1875; in 1865: Gisteren avond |
| 28 | 22 | man te zyn! - volgens 1871; in 1865: man! | |
| 28 | 30 | zodra - volgens 1875; in 1865: als | |
| 29 | 5 | Francken - volgens 1871; in 1865: Franken | |
| 30 | 26 | zo'n wijf je - volgens 1875; in 1865: het wijf je | |
| 31 | 3 | Ik, die - volgens 1875; in 1865: Ik | |
| 31 | 7 | Ik, die dacht - volgens 1875; in 1865: Ik dacht | |
| 31 | 12 | bliksemen - volgens 1875; in 1865: den bliksem | |
| 31 | 32 | nog altijd niet - volgens 1875; in 1865: niet | |
| 32 | 1 | joodse, dordtse - volgens 1875; in 1865: joodse | |
| 32 | 15 | moesten - volgens 1875; in 1865: moeten | |
| 32 | 18 | dienden alleen - volgens 1875; in 1865: moesten alleen dienen | |
| 32 | 23 | hém - volgens 1875; in 1865: hem | |
| 32 | 35 | scheppen - volgens 1875; in 1865: daarstellen | |
| 33 | 26 | voorzichtig moet - volgens 1875; in 1865: moet voorzichtig | |
| 35 | 23 | de kinderen - volgens 1875; in 1865: die kinderen | |
| 36 | 12 | begeert. - volgens 1875; in 1865: begeert. De strik heette ‘geloof’ | |
| 36 | 15 | heette ‘Geloof’ en heeft - volgens 1875; in 1865: heeft | |
| 36 | 24 | hoewel - volgens 1875; in 1865: schoon | |
| 37 | 29 | ouders - volgens 1875; in 1865: ouderen | |
| 37 | 32 | het is lichter gebod te geven - volgens 1875; in 1865: gebod is lichter | |
| 39 | 29 | broeders - volgens 1875; in 1865: broederen | |
| 39 | 31 | mocht - volgens 1875; in 1865: zult | |
| 39 | 32 | zoudt melken - volgens 1875; in 1865: melkt | |
| 40 | 6 | Gedurende - volgens 1875; in 1865: Onder | |
| 40 | 12 | doch haar broeders - volgens 1875; in 1865: maar haar broederen | |
| 40 | 25 | thugatèrs - volgens 1875; in 1865: thugatèrs (dochters) | |
| 41 | 2 | overleg - volgens 1875; in 1865: denken | |
| 41 | 6 | de jacht - volgens 1875; in 1865: jagen | |
| 41 | 7 | wat aas - volgens 1875; in 1865: aas |
| blz. | 42 | r. 17 | de dadels van - volgens 1875; in 1865: van |
| 42 | 22 | gebood - volgens 1875; in 1865: vraagde | |
| 43 | 8 | dat elk uwer dadels zo groot is als drie van uw dadels - volgens 1875; in 1865: dat uw dadels zo groot zyn als drie | |
| 43 | 27 | elk myner dadels is zo groot als drie van myn dadels - volgens 1875; in 1865: myn dadels zyn zo groot als drie | |
| 43 | 29 | maar altyd door - volgens 1875; in 1865: maar al | |
| 44 | 3 | als de man - volgens 1875; in 1865: als 't | |
| 44 | 15 | en vond - volgens 1875; in 1865: en hy vond | |
| 44 | 18 | vroomheid - volgens 1875; in 1865: vrolykheid | |
| 44 | 33 | van geluk spreken - volgens 1875; in 1865: spreken van geluk | |
| 44 | 33 | ik ga uit om wat rust - volgens 1875; in 1865: ik ga de deur uit om rust | |
| 45 | 11 | zo scherp - volgens 1875; in 1865: toch zo scherp | |
| 45 | 16 | word - volgens 1861; in 1865: worde | |
| 45 | 18 | een blos - volgens 1875; in 1865: blos | |
| 46 | 32 | liever zeg ik: zie, ik - volgens 1875; in 1865: ik zeg liever: ik | |
| 47 | 1 | begrepen - volgens 1875; in 1865: begrepene | |
| 47 | 1 | Ik wil - volgens 1875; in 1865: Ik zal | |
| 47 | 4 | om hem te tonen - volgens 1875; in 1865: opdat hy ontware | |
| 49 | 27 | Verlangt gy - volgens 1875; in 1865: Wilt gy | |
| 50 | 10 | de arme - volgens 1875; in 1865: dien armen | |
| 51 | 15 | gy meende - volgens 1875; in 1865: gy meendet | |
| 52 | 19 | op je - volgens 1875; in 1865: op u | |
| 53 | 18 | Verbeeld u dat men - volgens 1875; in 1865: Dat men | |
| 53 | 35 | de uren - volgens 1875; in 1865: den tyd | |
| 54 | 9 | iets dergelyks - volgens 1875; in 1865: zo iets | |
| 56 | 34 | Sj... sj... sj...t - volgens 1875; in 1865: Chu...u...u...t | |
| 58 | 7 | samentrekken - volgens 1861; in 1865: saamtrekken | |
| 58 | 31 | dat tuchthuis - volgens 1875; in 1865: 't tuchthuis |
| blz. | 62 | r. 3 | zekere opmerkingen - volgens 1875; in 1865: opmerkingen |
| 62 | 27 | gelyk te lezen staat in Hebreeën X, vs 31 - volgens 1875; in 1865: (Hebr. X: 31) | |
| 64 | 26 | Ook zy zou - volgens 1875; in 1865: Zy zou ook | |
| 66 | 2 | met edel - lieden - volgens 1875; in 1865: edel - lieden | |
| 66 | 6 | Maar wat uw adel aangaat - volgens 1875; in 1865: maar uw adel | |
| 67 | 30 | gevallen - volgens 1875; in 1865: gevallene | |
| 69 | 25 | pensioen - volgens 1875; in 1865: een pensioen | |
| 70 | 15 | 't in - volgens 1875; in 1865: in | |
| 70 | 19 | mogelyk - volgens 1875; in 1865: onmogelyk | |
| 72 | 7 | men had - volgens 1875; in 1865: ze had | |
| 72 | 9 | de Natie - volgens 1875; in 1865: zy | |
| 73 | 31 | Behouders - volgens 1875; in 1865: De behouders | |
| 73 | 35 | treffende - volgens 1875; in 1865: een treffende | |
| 74 | 6 | Deze wederzydse - volgens 1875: in 1865: Die wederzydse | |
| 74 | 20 | de firma - volgens 1875; in 1865: firma | |
| 74 | 24 | dan - volgens 1875; in 1865: alsdan | |
| 75 | 3 | erken - volgens 1875; in 1865: beken | |
| 75 | 4 | open komt - volgens 1875; in 1865: open is | |
| 75 | 16 | alsof ik - volgens 1875; in 1865: of ik | |
| 75 | 18 | Want dit doet hy soms. Is 't niet komiek? - volgens 1875; in 1865: 't Is komiek | |
| 76 | 13 | manier - volgens 1875; in 1865: wys | |
| 77 | 8 | men wel genoodzaakt is dezen of genen in handen te geven - volgens 1875; in 1865: men dezen of genen moet in handen geven | |
| 77 | 36 | uit de wyze - volgens 1875; in 1865: in de wyze | |
| 77 | 37 | van uw plicht kwyt - volgens 1875; in 1865: kwyt van uw plicht | |
| 78 | 9 | had - volgens 1875; in 1865 hadde | |
| 78 | 32 | zou - volgens 1875; in 1865: zoude | |
| 78 | 36 | eigen - volgens 1875; in 1865: eigene | |
| 79 | 21 | hierop - volgens 1875; in 1865: daarop | |
| 80 | 14 | zou - volgens 1875; in 1865: zoude |
| blz. | 80 | r. 17 | in de tweede plaats - volgens 1875; in 1865: secondair |
| 80 | 21 | een land - volgens 1875; in 1865: een ryk | |
| 81 | 1 | graven - volgens 1875; in 1865: daarstellen | |
| 81 | 22 | ze vergelykenderwys - volgens 1875; in 1865: ze | |
| 82 | 1 | tot 'n vroegeren - volgens 1875; in 1865: tot vroeger | |
| 82 | 5 | Men zou - volgens 1875; in 1865: Gy zoudt | |
| 82 | 11 | met minder inspanning vatten - volgens 1875; in 1865: vatten met veel minder inspanning | |
| 82 | 28 | we in 1816 - volgens 1875; in 1865: we | |
| 83 | 17 | berust op - volgens 1875; in 1865: geschiedt volgens | |
| 83 | 21 | eigen - volgens 1875; in 1865: eigene | |
| 83 | 35 | dien brief aan de kiezers afbreken - volgens 1875; in 1865: wachten met dien brief aan de kiezers | |
| 84 | 4 | Hoe - volgens 1875; in 1865: Of hoe | |
| 84 | 6 | een doodsteek - volgens 1875; in 1865: dat een doodsteek is | |
| 84 | 20 | ik dan - volgens 1875; in 1865: ik | |
| 84 | 30 | 'n hemel - volgens 1875; in 1865: den hemel | |
| 84 | 32 | koopt geen - volgens 1875; in 1865: koopt niet | |
| 84 | 38 | zelf - volgens 1875; in 1865: zelve | |
| 85 | 2 | bedoelen - volgens 1875; in 1865: menen | |
| 85 | 6 | en van - volgens 1875; in 1865: en | |
| 86 | 13 | En bovendien - volgens 1875; in 1865: En ook | |
| 86 | 28 | boos te worden - volgens 1875; in 1865: boosworden | |
| 87 | 12 | als de pest - volgens 1875; in 1865: als pest | |
| 87 | 21 | voor verwaander te houden - volgens 1875; in 1865: te houden voor verwaander | |
| 88 | 37 | begodsdienst - volgens 1875; in 1865: begoddienst | |
| 89 | 7 | wat hy toch - volgens 1875; in 1865: wat hy | |
| 90 | 21 | nog wel - volgens 1875; in 1865: wel | |
| 93 | 30 | anderen - volgens 1875; in 1865: een ander | |
| 93 | 33 | staat - volgens 1875; in 1865: is | |
| 93 | 37 | van z'n taak - volgens 1875; in 1865: zyner taak |
| blz. | 94 | r. 4 | zou toch - volgens 1875; in 1865: zou |
| 101 | 25 | dat komt - volgens 1875; in 1865: dat is | |
| 103 | 3 | al heefthy dan - volgens 1875; in 1865: schoon hy | |
| 103 | 4 | belang - volgens 1875; in 1865: belang heeft | |
| 103 | 14 | uw - volgens 1875; in 1865: naar uw | |
| 103 | 20 | beginnen, bromde de nieuwsgierige vrager - volgens 1875; in 1865: beginnen... | |
| 103 | 23 | Het schynt dat de vreemdeling - volgens 1861; in 1865: Zó vraagde de vreemdeling aan een der omstanders, en 't schynt dat hy | |
| 103 | 36 | De man - volgens 1861; in 1865: Die man | |
| 104 | 28 | rovery - volgens 1861; in 1865: de rovery | |
| 104 | 36 | wat niet - volgens 1875; in 1865: dat niet | |
| 109 | 17 | Daöud - volgens 1861; in 1875: Daud | |
| 109 | 30 | Wat zeide ik ook het laatst - volgens 1861; in 1865: ontbreekt | |
| 110 | 1 | Daöud - volgens 1861; in 1875: Daud | |
| 113 | 35 | uitsteekt - volgens 1861; in 1865: uitstrekt | |
| 116 | 4 | Ik zweef in de buurt van - volgens 1875; in 1865: Ik ben op | |
| 116 | 13 | artisten - volgens 1875; in 1865: artistes | |
| 116 | 19 | wel zonderling - volgens 1875; in 1865: zo zonderling | |
| 117 | 19 | wel komt het me voor - volgens 1875; in 1865: 't komt my voor | |
| 119 | 19 | uit vrees - volgens 1875; in 1865: uit vreze | |
| 119 | 28 | in plaats van te zien - volgens 1875; in 1865: in plaatse van 't zien | |
| 120 | 5 | de waarde die - volgens 1875; in 1865: het belang, dat | |
| 120 | 6 | aan de Indische bezittingen behoort te hechten - volgens 1875; in 1865: behoort te stellen in de Indische bezittingen | |
| 120 | 8 | omdat - volgens 1875; in 1865: dewyl | |
| 120 | 14 | en wel om - volgens 1875; in 1865: om | |
| 120 | 17 | de koffie en de suiker - volgens 1861; in 1865: die koffie en suiker | |
| 121 | 15 | nu nog - volgens 1875; in 1865: nog |
| blz. | 122 | r. 30 | d.i. van - volgens 1875; in 1865: dat zyn |
| 124 | 3 | Hy - volgens 1875; in 1865: Die schryver | |
| 124 | 9 | zegt daar - volgens 1875; in 1865: zegt | |
| 125 | 35 | de manier te kenschetsen waarop - volgens 1875; in 1865: te kenschetsen de wyze hoe | |
| 126 | 5 | den godsdienst welken - volgens 1875; in 1865: de godsdienst die | |
| 126 | 18 | Dit alles - volgens 1875; in 1865: Dat | |
| 126 | 19 | dit - volgens 1875; in 1865: dat | |
| 126 | 20 | dit - volgens 1875; in 1865: dat | |
| 126 | 27 | nog eens - volgens 1875; in 1865: nog | |
| 130 | 13 | aan buffels die aan de Indische bevolking werden afgenomen - volgens 1875; in 1865: van der Indische bevolking afgenomen buffels | |
| 130 | 26 | Is dat - volgens 1861; in 1865: Is dit | |
| 131 | 19 | Beweer als ge durft, dat ge niet gehoorzaamt - volgens 1861; in 1865: Beweer dat gy niet gehoorzaamt, als ge durft | |
| 131 | 32 | de Javase hoofden te gelasten - volgens 1875; in 1865: dat den Javasen hoofden gelast worde | |
| 131 | 34 | omdat dit - volgens 1875; in 1865: wyl dit | |
| 132 | 9 | spreken we - volgens 1875; in 1865: spreek ik | |
| 133 | 9 | vertrouwde - volgens 1875; in 1865: staat maakte | |
| 133 | 16 | die me walgt, en - volgens 1875; in 1865: en | |
| 134 | 7 | representeerde - volgens 1875; in 1865: representeerdet | |
| 134 | 9 | dat ge nu zo - volgens 1875; in 1865: dat ge zo | |
| 135 | 4 | beter nog dan - volgens 1875; in 1865: beter dan | |
| 136 | 31 | in een zo - volgens 1861;in 1865: in zo | |
| 138 | 10 | u die - volgens 1875; in 1865: die | |
| 138 | 13 | in handen - volgens 1875; in 1865: in uw handen | |
| 138 | 23 | te worden - volgens 1875; in 1865: te zyn | |
| 141 | 11 | deze vraag - volgens 1875; in 1865: die vraag | |
| 142 | 20 | thans - volgens 1875; in 1865: thans een | |
| 142 | 25 | gewezen - volgens 1875; in 1865: gewezene | |
| 142 | 28 | zinsneden - volgens 1861; in 1865: zinsnede | |
| 142 | 31 | ga betogen - volgens 1875; in 1865: ging betogen |
| blz. | 142 | r. 34 | niet!... - volgens 1875; in 1865: niet!... Dit begrypt ge, niet waar? |
| 144 | 3 | veronderstelling - volgens 1875; in 1865: vooronderstelling | |
| 144 | 26 | hart heeft - volgens 1875; in 1865: hart had | |
| 144 | 27 | boven de - volgens 1875; in 1865: boven die | |
| 145 | 9 | wél zouden doen - volgens 1875; in 1865: zouden wél-doen | |
| 145 | 16 | in plaats van - volgens 1875; in 1865: in plaatse van | |
| 145 | 17 | afvaardigde - volgens 1875; in 1865: afvaardigdet | |
| 145 | 31 | de kleine - volgens 1875; in 1865: die kleine | |
| 146 | 18 | treurige betekenis - volgens 1875; in 1865: beduiding | |
| 146 | 22 | veronderstelt - volgens 1875; in 1865: vooronderstelt | |
| 146 | 24 | verzekering - volgens 1875; in 1865: opmerking | |
| 147 | 20 | nog altyd - volgens 1875; in 1865: altyd | |
| 147 | 22 | gisteravond - volgens 1875; in 1865: gisteren avond | |
| 147 | 30 | was - volgens 1875; in 1865: waar | |
| 147 | 34 | 't gaat - volgens 1875; in 1865: 't is | |
| 148 | 15 | zien, hoe vrolyk! - volgens 1875; in 1865: zien! | |
| 151 | 27 | dat duurt - volgens 1875; in 1865: dat 's | |
| 152 | 20 | die ik mezelf deed - volgens 1875; in 1865: die ik deed aan myzelf | |
| 152 | 25 | en me toeriep - volgens 1875; in 1865: en riep | |
| 153 | 9 | zo velen - volgens 1875; in 1865: zo véél | |
| 153 | 21 | en geen - volgens 1875; in 1865: en die geen | |
| 155 | 14 | hulp - volgens 1875; in 1865: hulpe | |
| 155 | 19 | is, blyft - volgens 1875; in 1865: is, is | |
| 155 | 19 | is, blyft - volgens 1875; in 1865: is, is | |
| 156 | 10 | dat ik altyd de waarheid zal - volgens 1875; in 1865: dat men altyd de waarheid moet | |
| 156 | 11 | aanleggen - volgens 1875; in 1865: maken | |
| 158 | 7 | in myn huis - volgens 1875; in 1865: in huis | |
| 159 | 3 | schurk ben - volgens 1875; in 1865: schurk was |