Volledige Werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel
Een en ander over Pruisen en Nederland
De Maatschappy tot Nut van den Javaan
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
Naschrift bij den tweeden druk
Een en ander over Pruisen en Nederland
566.
Ik heb steeds opgemerkt dat redenaars die voorgeven hun voordracht te splitsen, zelden woord-houden. Wat my betreft, ik doe het nooit, en verdenk zelfs hen die zich stipt weten te binden aan de aangekondigde verdeling, van zekere pedanterie waarvan de Natuur, die grote tokohoudster (158) niets weten wil. Zy geeft alles door elkaar, en weet steeds middel te vinden om een geheel te vormen, zonder de delen te katalogiseren. Zo vinden wy de geurstof van den Zuidamerikaansen tonkaboon in vers gemaaid gras. Zo heb ik kalkstenen gevonden in pas gespleten bamboe. Zo is er metaal - aluminium - in turf, en koper in zeewater. Zo is, in één woord: alles in alles.
Ach, zo zal er ook misschien in het tweede deel van m'n rede tonkaïne uit het eerste zyn, en hier en daar wat aluminium dat in de venen van het slot tehuis behoort...
Om 't even, als wy de stof maar goed verwerken, onverschillig dan waar we haar plaats gaven.