Volledige Werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877
[1 september 1875 Advertentie in de Prov. Geld. en Nijm. Crt.]
[3 september 1875 Bericht in de Prov. Geld. en Nijm. Crt.]
[september 1875 Aanbiedingscirculaire Minnebrieven]
[september 1875 Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]
[september 1875 Brochure van Petrus verschijnt]
[14 september 1875 Artikel in Alg. Dagbl. van Ned. Indië]
[14 september 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[15 september 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[15 september 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[18 september 1875 Bericht in De Nederlandsche Spectator]
[20 september 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[21 september 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[22 september 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[24 september 1875 Telegram van Multatuli aan S. Katz]
[24 september 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[27 september 1875 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[29 september 1875 Programma opvoering Vorstenschool Antwerpen]
[4 oktober 1875 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[6 oktober 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[8 oktober 1875 Aanbiedingscirculaire Specialiteiten]
[9 oktober 1875 Briefkaart Multatuli aan J. Waltman]
[14 oktober 1875 Briefkaart Multatuli aan J. Waltman]
[oktober 1875 Duitse vertaling Max Havelaar]
[18 oktober 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[19 oktober 1875 Vierde druk Max Havelaar]
[oktober 1875 Bezoek C. Vosmaer]
[22 oktober 1875 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[23 oktober 1875 Bericht in Sneeker Courant]
[24 oktober 1875 Advertentie vierde druk Max Havelaar]
[24 oktober 1875 Brief van Mina Kruseman aan R.]
[31 oktober 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[november 1875 Recensie Vorstenschool in Vlaamsche Kunstbode]
[1 november 1875 Brief G.L. Funke aan Multatuli]
[2 november 1875 Brief G.L. Funke aan Multatuli]
[2 november 1875 Zesde druk Minnebrieven]
[november 1875 Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]
[november 1875 Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]
[5 november 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[5 november 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[9 november 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[10 november 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[14 november 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[november 1875 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[16 november 1875 Brief van Mina Kruseman aan haar vader]
[17 november 1875 Bespreking Onkruid o.d.t. in Sneeker Crt.]
[18 november 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[18 november 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[19 november 1875 Bericht opvoering Vorstenschool in Het Vaderland]
[20 november 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[20 november 1875 Bespreking Onkruid o.d.t. in Sneeker Crt.]
[21 november 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[22 november 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[24 november 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[24 november 1875 Advertentie Vorstenschool in Nieuwe Rott. Crt.]
[24 november 1875 Bericht in Sneeker Crt.]
[november 1875 Herinneringen van D. Haspels]
[27 november 1875 Bespreking Vorstenschool in Nieuwe Rott. Crt.]
[29 november 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[30 november 1875 Brief van Multatuli aan M. Engelman]
[30 november 1875 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[2 december 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[2 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[3 december 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[5 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[7 december 1875 Specialiteiten herdrukt, 1e afl.]
[10 december 1875 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[12 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[13 december 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[14 december 1875 Recensie Max Havelaar in Het Schoolblad]
[december 1875 Twee recensies in Het Nederlandsch Tooneel]
[21 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[21 december 1875 Literatuurgeschiedenis van J. van Vloten verschijnt]
[22 december 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[24 december 1875 Idylle van C. Vosmaer]
[24 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[25 december 1875 A.C. Loffelt in The Atheneum]
[25 december 1875 Kerstmis bij de Hindoes in De Nederlandsche Spectator]
[25 december 1875 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[december 1875 Brief van Multatuli en Mimi aan C. Vosmaer]
[27 december 1875 Brief van Multatuli aan J.N. van Hall]
[27 december 1875 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[28 december 1875 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[29 december 1875 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[december 1875 Rekening van G.L. Funke]
[1875 Aantekeningen in het Memoriaal]
[januari 1876 Rekening-courant Multatuli en G.L. Funke]
[januari 1876 Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]
[4 januari 1876 Artikel van Roorda van Eysinga in Het Schoolblad]
[10 januari 1876 Twee bijdragen in de Nederlandsche Kunstbode]
[januari 1876 Recensie Max Havelaar in Het Familieblad]
[januari 1876 Artikel Admiraal in Nederland]
[18 januari 1876 Artikel Stellwagen in Het Schoolblad]
[18 januari 1876 Brief van Multatuli aan A.J. Servaas van Rooyen]
[18 januari 1876 Artikel Geerke in Tooneel Almanak]
[20 januari 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[22 januari 1876 Brief van A.J. Servaas van Rooyen aan Multatuli]
[23 januari 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[25 januari 1876 Eduard Bernhold geboren]
[25 januari 1876 Artikel Versluys in Het Schoolblad]
[26 januari 1876 Brief van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[26 januari 1876 Brief van Multatuli aan J.N. van Hall]
[26 januari 1876 Brief van Multatuli aan A.J. Servaas van Rooyen]
[27 januari 1876 Bericht Spaanse Max Havelaar in Nieuwe Rott. Crt.]
[28 januari 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[28 januari 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[29 januari 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[30 januari 1876 Brief van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[1 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[februari 1876 Bespreking Max Havelaar in Vad. Letteroeffeningen]
[2 februari 1876 Dagboek-aantekeningen van Mimi]
[4 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[4 februari 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[8 februari 1876 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[8 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[9 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan de Redaktie van de Amstelbode]
[10 februari 1876 Artikel in de Nederlandsche Kunstbode]
[11 februari 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[februari 1876 Artikel Admiraal in De Tijdspiegel]
[15 februari 1876 Artikel P. Westra in Het Schoolblad]
[15 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[15 februari 1876 Brief van Multatuli aan J.N. van Hall]
[februari 1876 Artikel Admiraal (II) in Nederland]
[februari 1876 Artikel Multatuli in Het Nederlandsch Tooneel]
[17 februari 1876 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[20 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[februari 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[28 februari 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[maart 1876 Correspondentie in de Tolk van den Vooruitgang]
[1 maart 1876 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[5 maart 1876 Brief van Multatuli aan S. Katz]
[9 maart 1876 Briefkaart van G.L. Funke aan Multatuli]
[10 maart 1876 Brochure Loffelt verschijnt]
[10 maart 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[11 maart 1876 Recensie Loffelts' brochure in Nieuwe Bijdragen]
[11 maart 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[12 maart 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[12 maart 1876 Artikel in de Nederlandse Kunstbode]
[13 maart 1876 Brief van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[14 maart 1876 Artikel Versluys in Het Schoolblad]
[14 maart 1876 Brief van Multatuli aan D.J.A. Haspels]
[maart 1876 Brief van A. van der Linde aan Multatuli]
[maart 1876 Artikel in Bredasche Crt.]
[maart 1876 Artikel Admiraal (III) in Nederland]
[17 maart 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[17 maart 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[18 maart 1876 Briefkaart van G.L. Funke aan Multatuli]
[18 maart 1876 Correspondentie in de Nieuwe Bijdragen]
[maart 1876 Brief van A. van der Linde aan Multatuli]
[19 maart 1876 Brief van G.L. Funke aan Mimi]
[20 maart 1876 Brief van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[21 maart 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[24 maart 1876 Brief van Multatuli aan W. Pik]
[25 maart 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[27 maart 1876 Briefkaart van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[april 1876 Artikel De Raaf in De Schoolbode]
[april 1876 Brief Cohen Stuart in de Tolk van den Vooruitgang]
[5 april 1876 Brief van Multatuli en Mimi aan G.L. Funke]
[5 april 1876 Brief van Multatuli aan G.J.A. Boulet]
[9 april 1876 Brief van Mimi en Multatuli aan G.L. Funke]
[12 april 1876 Bericht Franse Max Havelaar in de Nieuwe Rott. Crt.]
[april 1876 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[14 april 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 april 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[18 april 1876 Bezoek J. Versluys]
[24 april 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[24 april 1876 Brief van Multatuli aan de Redaktie van de Amstelbode]
[30 april 1876 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]
[2 mei 1876 Brief van Multatuli aan K.Th. Wenzelburger]
[3 mei 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[6 mei 1876 Briefkaart van Multatuli aan H. de Raaf]
[6 mei 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[8 mei 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[8 mei 1876 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]
[8 mei 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[12 mei 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[18 mei 1876 Advertentie in het Nieuws van den Dag]
[19 mei 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[26 mei 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[2 juni 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[3 juni 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[5 juni 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[6 juni 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[8 juni 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[juni 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 juni 1876 Brief van Multatuli aan K.Th. Wenzelburger]
[18 juni 1876 Brief van Multatuli aan A.W. Sijthoff]
[19 juni 1876 Brief van Multatuli aan F.C. Günst]
[20 juni 1876 Brief van Multatuli aan J.H. van Offel]
[juni 1876 Brief van Multatuli aan G.W. van der Voo]
[26 juni 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[27 juni 1876 Brochure Van der Voo verschijnt]
[27 juni 1876 Brochure van G.W. van der Voo]
[30 juni 1877 Artikel in Euphonia]
[2 juli 1876 Notulen van De Dageraad]
[5 juli 1876 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[7 juli 1876 Artikel (II) in Euphonia]
[juli 1876 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[11 juli 1876 Brief van Mina Kruseman aan E. Baart]
[14 juli 1876 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[15 juli 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[juli 1876 Ingezonden Brief in de Tolk van den Vooruitgang]
[juli 1876 Artikel Admiraal (IV-V) in Nederland]
[juli 1876 Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]
[27 juli 1876 Brief van Multatuli aan K.Th. Wenzelburger]
[31 juli 1876 Briefkaart van Multatuli aan G.L. Funke]
[1 augustus 1876 Briefkaart van Multatuli aan J. Waltman]
[3 augustus 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[4 augustus 1876 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[6 augustus 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[13 augustus 1876 Bezoek J. Waltman]
[augustus 1876 Artikel Admiraal (Slot) in Nederland]
[5 september 1876 Verschijning Franse Max Havelaar, deel 1]
[7 september 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[15 september 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[september 1876 Aanbiedingscirculaire Bloemlezing Heloïze]
[september 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[20 september 1876 Brief van A. Nahuys aan G.L. Funke]
[22 september 1876 Brief van Multatuli aan A.S. Kok]
[25 september 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[26 september 1876 Kritiek van mevr. E. Garcin in Le Républicain des P.O.]
[28 september 1876 Verschijning 3e druk Multatuli, door Cd. Busken Huet]
[29 september 1876 Verschijning Bloemlezing, 1e afl.]
[1 oktober 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[4 oktober 1876 Brief van Mina Kruseman aan J.W.]
[8 oktober 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[8 oktober 1876 Brief van Mina Kruseman aan E. Baart en B.P. Korteweg]
[11 oktober 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[17 oktober 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[17 oktober 1876 Verschijning Bloemlezing, 2e afl.]
[17 oktober 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[18 oktober 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[25 oktober 1876 Brief van Mimi aan J. Waltman]
[26 oktober 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[27 oktober 1876 Verschijning Bloemlezing, 3e en 4e afl.]
[28 oktober 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[28 oktober 1876 Prent in De Nederlandsche Spectator]
[29 oktober 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[31 oktober 1876 Recensie Bloemlezing in Het Schoolblad]
[oktober 1876 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[1 november 1876 Circulaire stempelband Bloemlezing]
[4 november 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[6 november 1876 Brief van Multatuli aan A.S. Kok]
[6 november 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[6 november 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[7 november 1876 Verschijning Bloemlezing, 5e en 6e afl.]
[8 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[9 november 1876 Aantekening in het Memoriaal]
[10 november 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[11 november 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[11 november 1876 Brief van Mimi aan J. Waltman]
[11 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[12 november 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[13 november 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[16 november 1876 Dagboek-aantekeningen van Mimi]
[16 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[17 november 1876 Verschijning Bloemlezing, 7e-10e afl. compl.]
[18 november 1876 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[18 november 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[18 november 1876 Bericht Spaanse Multatuli-vertalingen in De Nederlandsche Spectator]
[19 november 1876 Advertentie Vorstenschool in Nieuwe Rott. Crt.]
[21 november 1876 Aantekeningen in het Memoriaal]
[22 november 1876 Brief van Multatuli aan W.L. Penning]
[22 november 1876 Verslag Vorstenschoolopvoering in Nieuwe Rott. Crt.]
[23 november 1876 Brief van Multatuli aan J.A. Roessingh van Iterson]
[23 november 1876 Bespreking Bloemlezing in Vox studiosorum]
[23 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[24 november 1876 Verschijning van Gedachten van A. Buys]
[24 november 1876 Verschijning Ideën VII, 3e stuk]
[25 november 1876 Advertentie Bloemlezing in Nieuwe Rott. Crt.]
[25 november 1876 Bespreking Bloemlezing in Nieuwe Bijdragen]
[26 november 1876 Brief van Multatuli aan Forster]
[27 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[november 1876 Brief van W.F. Schook aan J. Schook]
[29 november 1876 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[29 november 1876 Brief van Multatuli aan H. de Raaf]
[29 november 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[30 november 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[december 1876 Bespreking Vorstenschool in Het Nederlandsch Tooneel]
[1 december 1876 Briefkaart van Multatuli aan J.N. van Hall]
[1 december 1876 Advertentie Werken Multatuli in Nieuwe Rott. Crt.]
[2 december 1876 Brief van Mina Kruseman aan H. van Offel]
[2 december 1876 Bespreking Bloemlezing in De Wekker]
[3 december 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[6 december 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[9 december 1876 Brief van Multatuli aan J.N. van Hall]
[12 december 1876 Beoordeling Ideën VII in Het Schoolblad]
[12 december 1876 Artikel Van Vloten in Het Schoolblad]
[12 december 1876 Verschijning Franse Max Havelaar, deel 2]
[12 december 1876 Brief van Mimi aan A.S. Kok]
[14 december 1876 Over Multatuli te Nieuwediep]
[14 december 1876 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[15 december 1876 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[15 december 1876 Brief van Multatuli aan S.E.W. Roorda van Eysinga]
[16 december 1876 Brief van Multatuli aan H. de Raaf]
[16 december 1876 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[19 december 1876 Artikel Mansholt in Het Schoolblad]
[25 december 1876 Brief van Mimi aan J.C. Loman]
[26 december 1876 Artikel De Raaf in Het Schoolblad]
[1876 Friese vertaling Het Gebed van de onwetende]
[30 december 1876 Overzicht in The Atheneum]
[december 1876 Bespreking Franse Max Havelaar in Nederlandsch Museum]
[december 1876 Bespreking Bloemlezing in Nederlandsch Museum]
[januari 1877 Rekening-courant Multatuli en G.L. Funke]
[januari 1877 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[4 januari 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[4 januari 1877 Nota voor Multatuli van G.L. Funke]
[10 januari 1877 Bericht in de Nederlandsche Kunstbode]
[20 januari 1877 Brief van Mimi aan J. Waltman]
[20 januari 1877 Vlugmaren in De Nederlandsche Spectator]
[20 januari 1877 Briefkaart van Multatuli aan A.C. Loffelt]
[22 januari 1877 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[25 januari 1877 Brief van Mimi aan A.S. Kok]
[januari 1877 Artikel Van Vloten in De Levensbode]
[2 februari 1877 Bespreking Bloemlezing in De Locomotief]
[7 februari 1877 Brief van Edu aan Multatuli]
[8 februari 1877 Aanbiedingscirculaire 4e druk Max Havelaar]
[9 februari 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[12 februari 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[februari 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[18 februari 1877 Briefkaart van F.A.H. Pool aan Mimi]
[18 februari 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[19 februari 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[20 februari 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[27 februari 1877 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[februari 1877 Brief van Mimi aan C. Vosmaer]
[5 maart 1877 Aantekeningen in het Memoriaal]
[5 maart 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[6 maart 1877 Brief van Multatuli aan G.C. de Haas-Hanau]
[7 maart 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[17 maart 1877 Brief van Mimi aan A.C. Loffelt]
[20 maart 1877 Brief van P. Westra aan Multatuli]
[21 maart 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[22 maart 1877 Aantekeningen Dagboek Mimi]
[22 maart 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[23 maart 1877 Aantekeningen in het Memoriaal]
[28 maart 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[maart 1877 Circulaire herdruk Ideën V]
[10 april 1877 Tekst portret Nonni]
[13 april 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[13 april 1877 Brochure Van der Voo, 2e druk]
[19 april 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[22 april 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[27 april 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[2 mei 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[4 mei 1877 Twee bijdragen in Makassaarsch Handelsblad]
[6 mei 1877 Brief van D.R. Mansholt aan H. de Raaf]
[8 mei 1877 Briefkaart van Multatuli aan P.A. Tiele]
[28 mei 1877 Briefkaart van Nips aan Mimi]
[9 juni 1877 Recensie Bloemlezing in Euphonia]
[13 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[15 juni 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[18 juni 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[20 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[22 juni 1877 Verschijning Ideën VII, 4e stuk]
[23 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[25 juni 1877 Brief van E. Moïze de Chateleux Jr. aan A.W. Sijthoff]
[26 juni 1877 Artikel De Raaf in Het Schoolblad]
[27 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[29 juni 1877 Briefkaart van Multatuli aan H. de Raaf]
[30 juni 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[11 juli 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[14 juli 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[15 juli 1877 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[juli 1877 Herinneringen bezoek Vitus en Hilda Bruinsma]
[15 juli 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 juli 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[21 juli 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[25 juli 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[juli 1877 Brief van Mimi aan G.L. Funke]
[augustus 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[8 augustus 1877 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]
[18 augustus 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[20 augustus 1877 Briefkaart van Edu aan Multatuli]
[22 augustus 1877 Artikel in Ons Streven]
[22 augustus 1877 Roorda van Eysinga in de Sneeker Crt.]
[augustus 1877 Brief van Multatuli aan W. Pik]
[27 augustus 1877 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[28 augustus 1877 Telegram van Edu aan Multatuli]
[augustus 1877 Brief van Multatuli aan W. Pik]
[31 augustus 1877 Afrekening Nieuwe Rott. Schouwburg-vereeniging]
[31 augustus 1877 Edu arriveert te Wiesbaden]
[11 september 1877 Beoordeling Ideën VII in Het Schoolblad]
[12 september 1877 Herinnering van Mimi]
[12 september 1877 Ingezonden brief Bruinsma in Ons Streven]
[12 september 1877 Verslag Mimi inzake Edu en zijn vriendin]
[september 1877 Herinneringen van Marie Anderson]
[14 september 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[16 september 1877 Brief van Mimi aan J. Waltman]
[16 september 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[22 september 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[23 september 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[25 september 1877 Spreekuren van Admiraal in Het Schoolblad]
[september 1877 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[5 oktober 1877 Verschijning Ideën V, 2e herz. druk]
[5 november 1877 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]
[8 november 1877 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]
[november 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[19 november 1877 Brief van G.L. Funke aan Multatuli]
[23 november 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[29 november 1877 Edu verlaat Wiesbaden]
[november 1877 Artikel Westra in De Levensbode]
[9 december 1877 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[9 december 1877 Brief van Multatuli aan J. Waltman]
[12 december 1877 Brief van Multatuli aan V. en H. Bruinsma]
[15 december 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[17 december 1877 Brief van Multatuli aan V. Bruinsma]
[17 december 1877 Brief van Multatuli aan G.L. Funke]
[19 december 1877 Brief van Multatuli aan J.M. Haspels]
[22 december 1877 Bijdrage Tiele in De Nederlandsche Spectator]
[26 december 1877 Brief van Multatuli aan P.A. Tiele]
[9 december 1876
Brief van Multatuli aan J.N. van Hall]
9 december 1876
Brief van Multatuli aan J.N. van Hall. Drie dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
Wiesbaden 9 Decr 1876
Waarde Van Hall! Eergister ontving ik uw ‘V.v.C.’ [1.] V.v.C.: ‘Viool van Cremona’, toneelstuk van François Coppée (1842-1908), frans dichter en toneelschrijver. Het gold hier de aan M. toegezonden vertaling door J.N. van Hall. en den avend zelf van dien dag las m'n vrouw my 't stuk voor. In de eerste plaats hartelyk dank voor de toezending! En 'n woordje over 't stuk en uw vertaling, niet waar?
Ik kende Coppée niet. Als ik in staat was alles optesommen, waarvan men 'n zeker recht hebben zou de kennis by my te veronderstellen, terwyl die toch in werkelykheid niet aanwezig is, zou ik 'n lange lyst moeten maken. Is 't barbaarsch van me dat ik Coppée's naam niet kende voor ik hem in den Spectator van 2 dezer en in Uw brief van 29 Novr las! In dien Spectator wordt-i door Holda [2.] Holda: pseudoniem van Mevr. mr. A.J. Clant van der Mijll-Piepers (1842-1910), zie bij 28 maart 1877. geprezen. Ter staving van haar lof haalt ze twee koupletten aan, die ik gedeeltelyk ordinair fransch verzenmakerig (style: rose-éclose) vind, en gedeeltelyk stellig-leelyk vind. (Als ge wilt, zal ik dit oordeel rechtvaardigen, maar 't zal niet noodig wezen. De goede Holda is in de war, en bezig zich te verletterkunderen)
Maar gy preest Coppée's Luthier en aan uw oordeel hecht ik veel waarde.
(Choor. V. Hall prees Vorstenschool!
(Ik: Holda ook, o zeer! Maar v.H. begon z'n prettige kritiek met: ‘wie denkt overwint! Dat noem ik uit 'n anderen sleutel zingen, dan liefigheidjes pryzen!)
Hoe dit zy, ik was zeer benieuwd naar 't stuk. Ge zegt: ‘het trok my aan door zyn fynen vorm.’ Bedoelt ge [3.] Bedoelt ge: oorspr. stond er Meent ge. niet door z'n fyne donnée? Haal uit deze vraag toch asjebl. de slotsom niet dat ik 'n vriendschappelyk briefje behandel als 'n staatsstuk, en alsof ik u wou ‘vatten’ op 'n woord. (Waar bleef ik dan die me zoo dikwyls slordig uitdruk, en veel consideratie noodig heb, ik die me voor die consideratie uitdrukkelyk aanbeveel?)
Neen, ik maak hier de onderscheiding om tot juistheid van inzicht te geraken, en omdat ik inderdaad de donnée van 't stuk zoo fyn vind. Als we dit eens zyn, vloeit er byna uit voort dat de vorm hier weinig te beteekenen heeft [4.] Deze zin is vanaf ‘Vloeit er’ doorgestreept.. Onjuist gezegd. Bedoel ik hier dat de vorm in zoo'n geval er niet op aankomt? Neen. Dat de verdiensten van Coppée's vorm wegzinkt by de hoofdverdienste van z'n (fyn?) gegeven? Neen. Dat C's vorm niet op de hoogte van z'n donnée is? Ja, of iets als ja! Hoe zal ik precies formuleeren? Ge hebt recht op duidelykheid. Nu, ik ben nog niet gereed. Ik bluf niet als ik zeg dat ik langzaam denk. (Ik zie nl. in dat er in zoo'n betuiging bluf liggen kan, iets als: langzaam maar dàn is 't ook best! Godbewaarme! Neen, ik ben teutig, teuterig, hoe noem je 't)
Voorloopig dit: het komt me voor dat er van Coppee's gegeven iets schooners ware te maken geweest. Weinigen zullen my toestemmen dat Taddeo en Giannina beter [5.] beter: oorspr. stond er fyner. geteekend zyn dan de hoofdpersoon. Taddeo in z'n burleske eigenaardigheid, Giannina in haar beminnelyke oprechtheid. Dit wil m.a.w. zeggen dat filippo minder goed geteekend is dan men had mogen verwachten. Ja, dit geloof ik. En ook geloof ik de oorzaak dezer fout (als 't 'n fout is) te kennen. Hoofdmoment [6.] Hoofdmoment: oorspr. stond er hoofdzaak. van die rol en van 't heele stuk is zyn edelmoedigheid. Deze blykt uit z'n handeling. Best. Maar... hy moet spreken ook. Een zwygende, doch even als hy handelende, filippo zou hooger staan, doch de auteur moet hem offeren aan den eisch van 't vak. Coppée kon hem niet 't werkwoord: ik ben edelmoedig, gy zyt e. hy is e. Laat ons e zyn!’ te konjugeeren geven. Er was dus 'n vulsel noodig. Dit vulsel leverde: ‘de kunst!’
(Hebt ge Cremer's [7.] J.J. Cremer (1827-1880), auteur van romans, toneelstukken en befaamde novellen. Boer en Edelman gelezen of zien spelen? Ik heb dat ongeluk gehad. Nog hoor ik Mevr. Kleine [8.] Mevr. M.J. Kleine-Gartman (1818-1885), zeer bekend tragédienne. die voor'n jong kunstziek studentje speelde haar: ‘de Khùnst, de Khùnst!’ moduleeren. Ik werd misselyk.
Hoe u begrypelyk te maken wàt me zoo hindert in zekere soort van ‘de’-kunstopvyzeling? Lees ‘Boer en Edelman’ dan zult ge my begrypen. Die jonge student moest jura studeeren, en verwaarloosde z'n studien om in 'n tuinhuisje poppetjes van klei te maken. Dàt was ‘de’ Khùnst, de Khùnst!’ Ik neem 't Cremer niet kwalyk. 't Zal ieder zoo gaan, die ‘de’ Kunst als 'n apart godheidje wil voorstellen, dat op 'n zeker oogenblik uit de machina heet te voorschyn te treden. Maar by Cremer lag 't aan de donnée. De heele triumf van 't schoone en goede dacht-i te halen uit het moeielyk veroverd verlof van papa om naar Italie te gaan! 't Was wat veel gevergd van de roeringsvatbaarheid van 't publiek, dat men verrukt wezen zou over zoo'n uitslag! Valsche stellingen leiden altyd tot valsche slotsommen. De harmonie is hersteld, de deugd beloond, het goede bevoordeeld als 'n jongetje dat by z'n examens droop, naar Italie mag gaan om... ja, om wàt? Om poppetjes van klei te maken?
Ik weet wel dat ik hier chargeer. Maar haal gy er maar uit wat ik bedoel.)-
Nu dan Coppée had 'n topic noodig om z'n held letterlyk: (ik bedoel geen scherpte) aan den praat te houden. En daartoe praatjes over kunst die juist uit den aard der zaak onartistiek zyn. Filippo spreekt als 'n leek, en dit kan niet anders. (E.g. [9.] E.g.: exempli gratia, bij voorbeeld (lat.) De vergelyking van viooltoon by nachtegaalslag. Dit is foutief als ‘zilte baren’ of ‘pekelnat’ in den mond van 'n zeeman. &c. Breid gyzelf maar uit. S.V.P.)
Eén fout (m.i. altyd) heeft Coppée met de meeste schryvers, zoo niet met allen, gemeen, is dat de in z'n stuk voorkomende ‘liefde’ wat meer motiveering noodig had. Ik wil Giannina op haar woord gelooven als ze zegt Sandro te beminnen, maar ik weet waarachtig niet waarom. In al die stukken is de liefde iets als 'n kwaal die de menschen zoo maar opeens onder de leden krygen, en ik hoor tusschen de regels altyd 'n soort van excuus aan den toeschouwer: ja, gut, menschen, wat zal ik anders doen, ik sta nu eenmaal als z'n minnares (of haar minnaar) op 't personenlystje. De auteur heeft het zoo gewild’ Of: ‘ja, ik bèn nu eenmaal de jeune premier’ (of ‘première!’)
Dat Coppée in zoo'n beknopt stuk deze sleurfout niet geheel vermyden kon, spreekt vanzelf, maar... ze leidt hier tot 'n essentieelen lapsus [10.] Lapsus: fout (lat.). ‘Men’ is (tragisch) bevredigd met het noodlot van filippo, maar niet met den wurmstekigen triumf van Sandro, never mind him, niet met het afspelen van de lieve Giannina! (Sans comparaison [11.] Sans comparaison: zonder te willen vergelijken (fr.) met het lieve stukje van Coppée, in m'n onnoozele Bruid daarboven laat ik m'n held 'n gelyke fout maken. Holm wil uit edelmoedigheid z'n bruid aan 'n deugniet geven! Prettig voor die bruid!)-
Nog eens ‘de Khùnst’ als noodzakelyk aanvulsel van de rol [12.] van de rol: oorspr. stond er voor de rol.: filippo. Het is 'n dwaling te meenen (m.i! altyd) dat artisten van beroep zoo hoog met kunst loopen. In den regel zyn ze de ergste filisters. Maar Coppée hoeft den regel niet te volgen? Hy mag 'n uitzondering schetsen? O ja, mits die niet inloope tegen de natuur der dingen. De opmerking dàt kunstenaars van beroep dikwijls zóó & zóó zyn, beteekent niets, dit geef ik toe. Maar ik beweer dat er 'n logische reden voor deze eigenaardigheid is, welker algemeene strekking niet uit het oog kan [13.] kan: oorspr. stond er mag. verloren worden zonder 'n ongerymdheid te veroorzaken. Toevallig levert Coppée in z'n stuk (alsof i 't er om gedaan had) 'n voorbeeld van deze waarheid, al is 't dan geen bewys. (Als ik gelyk heb, zult gy de bewyzen wel zelf vinden.) filippo is, om den eisch van 't stuk, hoofdzakelyk vioolmaker. De pogingen van den auteur om hem over dàt vak te laten dithyrambiseeren vallen in 't water. Het maken van 'n viool is en blyft ambacht. Vruchteloos tracht Coppée... o, hy smokkelt! Kyk, hy koketteert by toeschouwer en lezer met de klanken: ‘Cremona’ ‘Stradivarius’ ‘Amati’ en gebruikt de verrukking die deze woorden by hedendaagsche kunstkenners en... kunstkoopers te weeg brengen, om de aandoeningen en 't heele gemoed van filippo te kleuren. C'est trîcher! [14.] C'est tricher: dat is oplichterij (fr.) Dit heeft er iets van alsof men 'n romeinsch soldaat deelen liet in de vervoering van den archaeloog die 1800 jaar na hem 'n stuk van z'n zwaard vinden zal. Hyzelf poëtizeerde dat stuk yzer niet! De stellige waarde van den arbeid der meesters in dat vak, laat ik daar. 't Spreekt vanzelf dat de viool van den een beter was dan die van den ander, maar nooit kon in filippo's oog, z'n ambachtelyk werk een zoo dichterlyke kleur dragen als de auteur om den eisch van 't stuk daarin gelieft te leggen. Dit blykt dan ook uit de analyse waartoe hy zich wel 'n beetje verplicht rekent. De zaak komt neêr op 't ontdekken van 'n zeker vernis! Heel pleizierig zeker voor den werkman wien zoo'n fortuintje te beurt valt, maar juist weer 'n bewys dat-i werkman is. Welnu, ook zóó-iets kan ons in gloed brengen. Ik weet het by ondervinding, en verheug me dikwyls hartelyk met minder dan dat! Maar dit is de vraag niet. Ik vraag of zoo'n dagelyksch fortuintje de electrische vonk kan leveren die den ‘Kunstenaar’ bezielen moet, en die i.c. [15.] i.c.: in casu, in dit geval (lat.) van één gehalte behoort te zyn met de hoofdeigenschap die filippo vertoonbaar maakt, met z'n edelmoe-digheid. Al wat hem in dit opzicht als ‘Kunstenaar’ behoort te kenmerken staat niet hooger dan 't uitvinden van 'n nieuw soort schoensmeer.-
Ik schryf haastig en slordig. Wilt ge lezen wat ik bedoel en niet juist alles wat er staat?-
Uw vertaling? Er behoorde moed toe! Ik geloof dat niemand het u verbeteren zal. 't Is 'n zeer moeielyk werk. Gy zelf zegt dat ge hier-en-daar stroef waart, en klaagt over eenige aanvulsels (die zullen in 't oorspronkelyke zeker niet ontbreken!) Nu, ik heb weinig stroefheden gevonden. Een paar toch. Over 't geheel vind ik Alexandrynen [16.] Alexandrynen: oorspr. stond er onze Alexandrynen. niet behagelyk. 't Is me onmogelyk 'n fransche ‘classique’ anders te lezen dan om kritiek te maken. Voor genoegen nooit. Altyd hindert my de ‘facture’ [17.] facture: maakwerk (fr.)-
Het zou me zeer leed doen als 't stuk niet gespeeld werd. Er zyn zeer veel fyne passages in, en by goed instudeeren zouden de vertooners groote eer met hun rollen inleggen. Als maar 't vioolspel van filippo geen beletsel is voor de opvoering!-
Hm, òf ik u reken onder de weinigen die lezen kunnen! Uw opmerking daarover is ondeugend. Och, ik had u veel meer willen schryven, maar 't wordt donker en als ik dezen liggen laat, lees ik over en verscheur hem. Dit weet ik zeker. Wees hartelyk gegroet van
tt
DD
Nou, ge hadt wel 'n vrindelyk woordje in uw boekje mogen zetten!
Er is 'n boek uitgekoomen van zekeren A. Buys die door prins Hendrik gesteund wordt. Hy scheldt my uit pis que pendre! [18.] pis que pendre: erger dan hangen (fr.) Het heele werk (één deel nog maar, doch er zullen 21 of 22 deelen volgen, zegt-i) is 'n kuriositeit. Nou, ik dacht dat ik verwaand was, maar ik stryk de vlag.
6, 8 jaar geleden was ik met dien Buys in briefwisseling. Hy had zich tot my gewend als 'n miskend genie, en in weerwil van 't nu verschenen zotte boek erken ik dat-i talent heeft. Maar z'n brieven bevielen my niet en sedert 6 (?) jaar antwoordde ik hem niet, ofschoon-i my telkens schreef. Zelfs las ik z'n laatste brieven niet. Daarover schynt-i boos. Hy zegt dat ik hem met ‘yskoude onverschilligheid heb behandeld’ Precies, et pour cause! [19.] et pour cause: en met reden (fr.) Nu scheldt hy me vreeselyk uit. Ik ben een ‘drekvlieg’ en... 'n ‘burgermannetje’. En ik die altyd beweerde dat m'n vader markies was! Prins Hendrik schynt geld te veel te hebben. Of was dat uitschelden de conditie van z'n hulp?