Multatuli.online

784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)

Die speler te Homburg was minder excentriek dan men meent. Eens aannemende dat hy door redenering niet tot zekerheid of waarschynlykheid geraken kon, was de kans op juist raden aan beide zyden gelyk, en het overlaten van de beslissing aan een buiten den invloed van zyn wil gelegen omstandigheid, won hem den tweestryd uit. Hy was verantwoord, en hierom is 't de meesten - ook aan heel andere speeltafels dan van 't rouge-et-noir! - gewoonlyk slechts te doen.

Is het vasthouden aan traditie, iets ánders dan 't gelovig staren op de pruiken van 't voorgeslacht? Zien we niet byna overal eigen oordeel vervangen door het zweren by de woorden eens Meesters, dien wy - indien hy nog leefde, en zich aanmeldde om wat krediet - als insolide de deur wyzen zouden?

Men volgt A, B, C - liever nog de meerderheid van 't hele alfabet - volstrekt niet omdat men die heren hoger stelt dan de pruik van een croupier, geenszins omdat men waarde hecht aan hun oordeel, doch gewoonlyk alleen om zichzelf de moeite en 't gevaar der verantwoordelykheid van de beslissing te besparen. Wat men geweten noemt, is den meesten niets dan een soort van boekhouding over de meningen van den kring waarin men zich beweegt. De Alfoer die zyn bruid afgehakte koppen ten geschenke brengt, de Christen die geschiedenis, levensmiddelen en moraal vervalst, de Turk die drie, vier, of meer vrouwen heeft, de Kannibaal die z'n medemensen opeet, de minister die alle volksbelang meent te mogen samenvatten in zyn carrière... zy allen houden zich met het oog op den eens voor al aangenomen leidraad, voor verantwoord. De opmerking dat er ándere kriteriën ter beoordeling van mensenwaarde zouden kunnen worden aangewezen, dan 't onnozel meegaan met de omgeving, verbaast hen.