Volledige Werken. Deel 12. Brieven en dokumenten uit de jaren 1867-1868
[2 januari 1867 Van den Rijn (I)]
[3 januari 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[8 januari 1867 Van den Rijn (II)]
[9 januari 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[9 januari 1867 Advertentie Handelsblad]
[9 januari 1867 Brief van Huet aan Multatuli]
[10 januari 1867 Bericht in het Nieuwsblad voor den Boekhandel]
[10 januari 1867 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[10 januari 1867 Brief van d'Ablaing aan Lebègue]
[11 januari 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[15 januari 1867 Van den Rijn (III)]
[16 januari 1867 Brief van d'Ablaing aan Multatuli]
[17 januari 1867 Bericht in het Nieuwsblad voor den Boekhandel]
[18 januari 1867 Van den Rijn (IV)]
[20 januari 1867 Uitnodiging van De Geyter aan Multatuli]
[23 januari 1867 Van den Rijn (V)]
[24 januari 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[26 januari 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[28 januari 1867 Brief van Baron van Dedem aan Van Vloten]
[29 januari 1867 Van den Rijn (VI)]
[3 februari 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[5 februari 1867 Van den Rijn (VII)]
[8 februari 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[8 februari 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[8 februari 1867 Van den Rijn (VIII)]
[11 februari 1867 Brief van d'Ablaing aan Van Gelder Zonen]
[12 februari 1867 Van den Rijn (IX)]
[12 februari 1867 Brief van d'Ablaing aan Van Bommel]
[13 februari 1867 Brief van Multatuli aan Ris]
[15 februari 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[19 februari 1867 Van den Rijn (X)]
[20 februari 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[22 februari 1867 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[23 februari 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[25 februari 1867 Van den Rijn (XI)]
[25 februari 1867 Circulaire voordracht te Antwerpen]
[25 februari 1867 Aankondiging in Le Précurseur]
[27 februari 1867 Aankondiging in Het Handelsblad]
[27 februari 1867 Aankondiging in De Koophandel]
[27 februari 1867 Bericht in Le Précurseur]
[27 februari 1867 Ingezonden Stuk in de Sneeker Courant]
[28 februari 1867 Brief van A. de Vos aan Multatuli]
[28 februari 1867 Voordracht van Multatuli te Antwerpen]
[28 februari 1867 Bericht in het Nieuwsblad voor den Boekhandel]
[28 februari 1867 Verslag in de De Koophandel]
[2 maart 1867 Brief van Multatuli aan De Vos]
[2 maart 1867 Artikel in De Vlinder]
[2 maart 1867 Tweede voordracht van Multatuli in Antwerpen]
[2 maart 1867 Ingezonden stuk in de Sneeker Courant]
[3 maart 1867 Mededeling over Multatuli's voordrachten]
[4 maart 1867 Van den Rijn (XII)]
[6 maart 1867 Ingezonden stuk in de Sneeker Courant]
[7 maart 1867 Van den Rijn (XIII)]
[9 maart 1867 Van den Rijn (XIV)]
[9 maart 1867 Ingezonden stuk in de Sneeker Courant]
[12 maart 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[12 maart 1867 Brief van d'Ablaing aan Van Helden]
[13 maart 1867 Van den Rijn (XV)]
[14 maart 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[16 maart 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[16 maart 1867 Rond den Heerd over Multatuli]
[17 maart 1867 Artikel in De Vooruitgang]
[20 maart 1867 Van den Rijn (XVI)]
[21 maart 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[22 maart 1867 Bericht over derde voordracht]
[23 maart 1867 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[24 maart 1867 Derde voordracht van Multatuli in Antwerpen]
[25 maart 1867 Van den Rijn (XVII)]
[26 maart 1867 Van den Rijn (XVIII)]
[28 maart 1867 Multatuli naar Kinderdijk]
[31 maart 1867 Multatuli keert terug naar Keulen]
[1 april 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[3 april 1867 Van den Rijn (XIX)]
[4 april 1867 Van den Rijn (XX)]
[4 april 1867 Brief van Multatuli aan Flemmich]
[4 april 1867 Brief van Multatuli aan Flemmich]
[5 april 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[5 april 1867 Van den Rijn (XXI)]
[6 april 1867 Brief van Multatuli aan mevrouw Flemmich]
[7 april 1867 Kritiek op Multatuli's derde voordracht]
[8 april 1867 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[Bijlage Kopie van brief aan Multatuli, november 1866]
[april 1867 Nederland publiceert Huets beoordeling]
[9 april 1867 Mededeling postbeambte]
[9 april 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[10 april 1867 Van den Rijn (XXII)]
[11 april 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[12 april 1867 Brief van Multatuli aan Flemmich]
[14 april 1867 Brief van Multatuli aan mevrouw Flemmich]
[17 april 1867 Van den Rijn (XXIII)]
[20 april 1867 Van den Rijn (XXIV)]
[23 april 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[24 april 1867 Van den Rijn (XXV)]
[26 april 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[28 april 1867 Artikel over Multatuli in Het Vrije Woord]
[30 april 1867 Van den Rijn (XXVI)]
[1 mei 1867 Van den Rijn (XXVII)]
[2 mei 1867 Brief van De Vos aan Multatuli]
[6 mei 1867 Van den Rijn (XXVIII)]
[7 mei 1867 Van den Rijn (XXIX)]
[11 mei 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[11 mei 1867 Van den Rijn (XXX)]
[14 mei 1867 Van den Rijn (XXXI)]
[16 mei 1867 Van den Rijn (XXXII)]
[17 mei 1867 Van den Rijn (XXXIII)]
[21 mei 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[22 mei 1867 Van den Rijn (XXXIV)]
[27 mei 1867 Van den Rijn (XXXV)]
[28 mei 1867 Van den Rijn (XXXVI)]
[29 mei 1867 Van den Rijn (XXXVII)]
[31 mei 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[1 juni 1867 Artikel in The North British Review]
[3 juni 1867 Van den Rijn (XXXVIII)]
[6 juni 1867 Brief van Rooses aan De Geyter]
[7 juni 1867 Brief van J. van Lennep aan Multatuli]
[8 juni 1867 Van den Rijn (XXXIX)]
[10 juni 1867 Brief van Multatuli aan Van Lennep]
[14 juni 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[14 juni 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[14 juni 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[17 juni 1867 Van den Rijn (XL)]
[21 juni 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[22 juni 1867 Van den Rijn (XLI)]
[22 juni 1867 Brief van Rooses aan Multatuli]
[24 juni 1867 Brief van d'Ablaing aan Van Hall]
[25 juni 1867 Brief van d'Ablaing aan Koorn]
[28 juni 1867 Van den Rijn (XLII)]
[1 juli 1867 Van Vloten krijgt ontslag als hoogleraar]
[4 juli 1867 Van den Rijn (XLIII)]
[5 juli 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[6 juli 1867 Brief van Rooses aan De Geyter]
[10 juli 1867 Van den Rijn (XLIV)]
[22 juli 1867 Van den Rijn (XLV)]
[26 juli 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[27 juli 1867 Van den Rijn (XLVI)]
[29 juli 1867 Van den Rijn (XLVII)]
[29 juli 1867 Brief van d'Ablaing aan Scheurleer]
[1 augustus 1867 Artikel in de Revue Britannique]
[2 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[2 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[2 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Van Lennep]
[2 augustus 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[2 augustus 1867 Van den Rijn (XLVIII)]
[3 augustus 1867 Van den Rijn (XLIX)]
[9 augustus 1867 Van den Rijn (L)]
[10 augustus 1867 Van den Rijn (LI)]
[11 augustus 1867 Brief van J. van Lennep aan Multatuli]
[12 augustus 1867 Rondschrijven Van Crombrugghe's Genootschap]
[13 augustus 1867 Van den Rijn (LII)]
[14 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[14 augustus 1867 Van den Rijn (LIII)]
[14 augustus 1867 Programma van de feesten in Gent]
[17 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[17 augustus 1867 Aankondiging letterkundig feest]
[17 augustus 1867 Artikel in Het Volksbelang]
[19 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[19 augustus 1867 Programma feestavond]
[20 augustus 1867 Toespraak van Multatuli in het congres]
[20 augustus 1867 Verslag van Multatuli's toespraak]
[20 augustus 1867 Van den Rijn (LIV)]
[20 augustus 1867 Bericht in de Beurzencourant]
[21 augustus 1867 Multatuli op de derde Algemene Zitting]
[21 augustus 1867 Multatuli verdedigt De Geyter]
[21 augustus 1867 Multatuli aan het banket]
[21 augustus 1867 Van den Rijn (LV)]
[21 augustus 1867 Ingezonden brief van Rolin-Jaequemyns]
[21 augustus 1867 Verslag in Le commerce de Gand]
[21 augustus 1867 Bericht in Le Bien Public]
[21 augustus 1867 Bericht in Het Vlaemsche Land]
[22 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[22 augustus 1867 Verslag in de Gentsche Mercurius]
[22 augustus 1867 Artikel in Le Bien Public]
[23 augustus 1867 Bericht in de Beurzencourant]
[24 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[24 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[24 augustus 1867 Artikel in de Beurzencourant]
[24 augustus 1867 Artikel in Le Bien Public]
[26 augustus 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[26 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Vreede]
[26 augustus 1867 Brief van Multatuli aan Te Winkel]
[27 augustus 1867 Brief van Vreede aan Multatuli]
[27 augustus 1867 Van den Rijn (LVI)]
[27 augustus 1867 Ingezonden brief van Rolin-Jaequemyns]
[27 augustus 1867 Bericht Utrechtsch Dagblad]
[28 augustus 1867 Van den Rijn (LVII)]
[28 augustus 1867 Bericht Utrechtsch Dagblad]
[30 augustus 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[31 augustus 1867 Hoofdartikel in Het Volksbelang]
[augustus 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[3 september 1867 Van den Rijn (LVIII)]
[10 september 1867 Van den Rijn (LIX)]
[10 september 1867 Brief van d'Ablaing aan Koning]
[13 september 1867 Van den Rijn (LX)]
[september 1867 Brief van Multatuli aan redactie Handelingen]
[17 september 1867 Van den Rijn (LXI)]
[19 september 1867 Van den Rijn (LXII)]
[20 september 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[23 september 1867 Van den Rijn (LXIII)]
[24 september 1867 Van den Rijn (LXIV)]
[26 september 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[28 september 1867 Van den Rijn (LXV)]
[2 oktober 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[3 oktober 1867 Van den Rijn (LXVI)]
[4 oktober 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[8 oktober 1867 Van den Rijn (LXVII)]
[10 oktober 1867 Van den Rijn (LXVIII)]
[12 oktober 1867 Brief van Multatuli aan Rooses]
[14 oktober 1867 Van den Rijn (LXIX)]
[14 oktober 1867 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[16 oktober 1867 Van den Rijn (LXX)]
[17 oktober 1867 Van den Rijn (LXXI)]
[19 oktober 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[19 oktober 1867 Bericht Sneeker Courant]
[23 oktober 1867 Van den Rijn (LXXII)]
[24 oktober 1867 Van den Rijn (LXXIII)]
[29 oktober 1867 Van den Rijn (LXXIV)]
[30 oktober 1867 Van den Rijn (LXXV)]
[1 november 1867 De Revue moderne publiceert Max Havelaar]
[5 november 1867 Van den Rijn (LXXVI)]
[8 november 1867 Brief van d'Ablaing aan De Mol van Otterloo]
[12 november 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[12 november 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[12 november 1867 Van den Rijn (LXXVII)]
[14 november 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[18 november 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[18 november 1867 Van den Rijn (LXXVIII)]
[19 november 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[21 november 1867 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[22 november 1867 Van den Rijn (LXXIX)]
[23 november 1867 Feuilleton van H. de Pène]
[27 november 1867 Brief van Multatuli aan Rochussen]
[28 november 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[29 november 1867 Van den Rijn (LXXX)]
[30 november 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[3 december 1867 Van den Rijn (LXXXI)]
[6 december 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[7 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[7 december 1867 Van den Rijn (LXXXII)]
[10 december 1867 Van den Rijn (LXXXIII)]
[12 december 1867 Van den Rijn (LXXXIV)]
[13 december 1867 Rekest van Multatuli aan de Koning]
[13 december 1867 Van den Rijn (LXXXV)]
[14 december 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[15 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[15 december 1867 Huet schrijft een voorbericht]
[18 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[Bijlage De verkladde blaadjes]
[Bijlage Mededeling van C.Th. van Deventer]
[18 december 1867 Brief van Tine aan Potgieter]
[19 december 1867 De Minister van Justitie schrijft de Proc. Gen.]
[20 december 1867 Van den Rijn (LXXXVI)]
[21 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[23 december 1867 Brief van Huet aan Multatuli]
[24 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[24 december 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[24 december 1867 President Rechtbank schrijft Off. v. Justitie]
[27 december 1867 Van den Rijn (LXXXVII)]
[30 december 1867 Advies van de Officier van Justitie inzake rekest]
[31 december 1867 Brief van Multatuli aan Huet]
[31 december 1867 Brief van Multatuli aan Tine]
[31 december 1867 Van den Rijn (LXXXVII)]
[1 januari 1868 De Revue moderne publiceert Max Havelaar]
[3 januari 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[3 januari 1868 Besluit tot Kamerontbinding]
[4 januari 1868 Wintgens minister van Justitie]
[7 januari 1868 Rappel van de Minister van Justitie]
[8 januari 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[8 januari 1868 Van den Rijn (I)]
[8 januari 1868 Advies van de Rechtbank te Amsterdam]
[9 januari 1868 Brief van Huet aan Multatuli]
[9 januari 1868 Rapport van de Procureur-generaal]
[10 januari 1868 Rapport van de Minister van Justitie]
[11 januari 1868 Van den Rijn (II)]
[11 januari 1868 Besluit van de koning inzake gratie]
[11 januari 1868 Bericht aan de Procureur-generaal]
[12 januari 1868 Brief van Nahuijs aan d'Ablaing]
[13 januari 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[14 januari 1868 Brief van d'Ablaing aan Nahuijs]
[16 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[16 januari 1868 Van den Rijn (III)]
[17 januari 1868 Van den Rijn (IV)]
[18 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[18 januari 1868 Brief van Nahuijs aan d'Ablaing]
[18 januari 1868 Brief van Nahuijs aan d'Ablaing]
[19 januari 1868 Brief van d'Ablaing aan Nahuijs]
[21 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[22 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[22 januari 1868 Verkiezingen Tweede Kamer]
[24 januari 1868 Van den Rijn (V)]
[25 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[25 januari 1868 Van den Rijn (VI)]
[25 januari 1868 Brief van Tine aan Stéphanie]
[29 januari 1868 Van den Rijn (VII)]
[30 januari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[1 februari 1868 Van den Rijn (VIII)]
[februari 1868 De Engelse vertaling van de M.H. verschijnt]
[4 februari 1868 Van den Rijn (IX)]
[6 februari 1868 Brief van Tine aan Stéphanie]
[8 februari 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[8 februari 1868 Brief van Rochussen aan Multatuli]
[10 februari 1868 Brief van Multatuli aan Rochussen]
[10 februari 1868 Beoordeling in de Daily News]
[12 februari 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[12 februari 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[14 februari 1868 Van den Rijn (X)]
[14 februari 1868 Beoordeling in de Evening Star]
[15 februari 1868 Brief van Huet aan Multatuli]
[17 februari 1868 Van den Rijn (XI)]
[19 februari 1868 Van den Rijn (XII)]
[20 februari 1868 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[25 februari 1868 Van den Rijn (XIII)]
[3 maart 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[3 maart 1868 Multatuli gaat naar Den Haag]
[4 maart 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[4 maart 1868 Van den Rijn (XIV)]
[6 maart 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[7 maart 1868 Artikel van Nahuijs in de Ned. Spectator]
[9 maart 1868 Brief van Multatuli aan Rochussen]
[9 maart 1868 Brief van Rochussen aan Van Zuylen]
[10 maart 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[10 maart 1868 Brief van Tine aan Stéphanie]
[11 maart 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[12 maart 1868 Koninklijk besluit inzake opdracht Huet]
[13 maart 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[14 maart 1868 Artikel in de Sneeker Courant]
[16 maart 1868 Artikel in de Friesche Courant]
[16 maart 1868 Brief van Tine aan Potgieter]
[18 maart 1868 Brief van Multatuli aan Hasselman]
[19 maart 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[22 maart 1868 Brief van De Geyter aan d'Ablaing]
[23 maart 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[23 maart 1868 Brief van Multatuli aan Hasselman]
[23 maart 1868 Artikel in de Friesche Courant]
[24 maart 1868 Van den Rijn (XV)]
[26 maart 1868 Onderhoud met Hasselman]
[26 maart 1868 Artikel in de Friesche Courant]
[27 maart 1868 Brief van Multatuli aan Hasselman]
[28 maart 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[29 maart 1868 Voordracht van Multatuli in Utrecht]
[31 maart 1868 Bericht over Multatuli's voordracht]
[31 maart 1868 Van den Rijn (XVI)]
[1 april 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[1 april 1868 Beoordeling in The British Quaterly Review]
[1 april 1868 Beoordeling in The Westminster Review]
[1 april 1868 Beoordeling in The Contemporary Review]
[3 april 1868 Brief van Huet aan Multatuli]
[3 april 1868 Tine int een wissel]
[5 april 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[5 april 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[6 april 1868 Brief van Multatuli aan Hasselman]
[6 april 1868 Brief van Huet aan Multatuli]
[11 april 1868 Het zwarte boek I in de Sneeker Courant]
[15 april 1868 Het zwarte boek II]
[april 1868 Opinions of the Press]
[17 april 1868 Van den Rijn (XVII)]
[17 april 1868 Brief van Huet aan Multatuli]
[18 april 1868 Het zwarte boek III in de Sneeker Courant]
[19 april 1868 Brief van Multatuli aan Huet]
[21 april 1868 Van den Rijn (XVIII)]
[22 april 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[24 april 1868 Brief van De Geyter aan d'Ablaing]
[24 april 1868 L.A. te Winkel overlijdt]
[25 april 1868 Van den Rijn (XIX)]
[25 april 1868 Het zwarte boek IV in de Sneeker Courant]
[28 april 1868 Begroting van Buitenlandse Zaken verworpen]
[18 december 1867
Brief van Multatuli aan Huet]
18 december 1867
Brief van Multatuli aan Cd. Busken Huet. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (U.B. Leiden; fotokopie M.M.)
Sic ut es, aut non sit: het moet zó zijn, of het zal niét zijn.
qu'on ne vous plantera pas là: dat men u daar niet in de steek zal laten. au fur et à mesure: al naarmate (fr.)
Keulen, 18 Decr. 1867
(in haast)
Waarde Heer Huët. Uw brief heeft my gebouleverseerd. Zonderling hoe de vragen die ge my doet, zamenloopen met myn stemming, of liever met den crisis waarin ik my bevind, en - waarin zich de Regering bevindt. Er broeien groote dingen, ik voel het.
De aandoeningen, die uw schryven in my opwekt zyn velen. Blydschap dat ge verlost wordt uit zoo'n slaverny. Vóór en tegen van uw zyn in Indië, o allerlei!
Maar uwe vragen!
Uw program? Ik ben zeker, dat wy elkander verstaan zouden. Ik schreef sedert dagen aan een stuk, dat eerst eene memorie zyn zou (nu vragen ze my er een brochure van te maken, goed! ge zult het dus gedrukt zien) daarin zult ge vinden, wat ik in de kol. kwestie van den dag voor waarheid houd, en dat komt geloof ik vry wel overeen met uw program. Maar... U zeg ik, dat ik niet al de waarheid in dat stuk geven kan of wil. Dat verkies ik niet, noch als publicist, noch als Multatuli. Ik heb een levensdoel, en ga er niet af. Voor ik u nu echter dat andere zeggen kan, zoudt ge dat stuk moeten lezen (thema: Nederland kàn Java niet behouden, dan door het oude stelsel enz., enz.) In één woord, ik wenschte u te spreken. Binnen weinige dagen, ja, elken dag verwacht ik de uitnoodiging om in den Haag te komen. (Zy zyn te ordinair, om die gevangenis opteheffen zonder consideratie & advies van den Off. v. Justitie te Amstm. Niet omdat ze zich daarnaar rigten willen, maar om geen vorm te breken, dom!) Zoodra ik in den Haag ben, wil ik by U komen als het dan nog tyd is.
Mannen in Nederland, die zich zullen interesseeren voor uw program? Ik denk ja! Dit heeft nagenoeg gelyke kans, als dat ze myn brochure goedvinden, en daar ben ik zeker van, althans er had (indien de telegraaflyn niet in de war was geweest) moeten getelegr. zyn: ‘Continuez et achevez.’ Dat schreef men my uit de Kamer. Men schynt myn stuk te willen gebruiken om te werken op de verkiezingen. En dat is goed. Maar ze weten niet alles van my en dat zal ik U zeggen.
Dat ellendig persoonlyk belang dwingt me op het oogenblik - neen, geen persoonlyk belang. Ik moet immers leven, om iets anders te kunnen doen! Heel gelukkig, dat alles wat men thans van my vordert, juist klopt met myn denkbeelden. - Dat is weer niet geheel waar. De verhouding is zoo: ik verdedig (als vrydenker) het katholicisme, de orthodoxie, tegen de modernen. ‘Sit ut est, aut non sit.’ Nu betoog ik het esse tegen 't anders esse, en houd ik de mogelykheid van non esse voor my, of althans gedeeltelyk (hier en daar blinkt ze door.)
Ja, ik moest u kunnen spreken. Ik verlang er naar, de heele waarheid te zeggen. Het drukt me.-
Zoodra ik in den Haag ben, zal ik U, en myn - hoe zal ik zeggen, dan zal ik U, met wederzydsch goedvinden in regtstreeksche aanraking brengen met den focus van 't behoud, dat ook dàt gedeelte van uw program moet aannemen, waar gy van hervormingen spreekt. Indien ze dat niet doen, krygen ze my ook niet. ‘Hervorming’ niet zoozeer in stelsel (o neen!) in toepassing en uitvoering. De behouders hebben meer kwaad gedaan dan de ‘liberalen’, Tetzel meer dan Luther etc. Reformatie in de Kerk of geen Kerk, maar geen tegenkerk zonder fondament.-
Nu wilde ik zoo gaarne weten, binnen welken tyd gy définitief beslissen moet? O hadde ik het vooruit geweten, ik zou U zoo verzocht hebben één maand uitstel te vragen! Kan dat nòg?
En nog iets, hebt ge eenige zekerheid que l'on (is uw on solide?) qu'on ne vous plantera pas là?
Dat ge ook in dat geval, op Batavia, na eenig tobben, wel best teregt zoudt komen, weet ik wel. Maar ge gaat er niet heen om te tobben. Ach, wat zal uw kereltje gauw maleisch spreken! -
Er heerscht in myn omgeving op het oogenblik iets zeer zonderlings! Ik verzeker U, dat er geen dag omgaat dat ik geen agitante brieven ontvang, byna allen zamenloopende op één punt, zonder met elkander in verband te staan. Ik bedrieg my zeer, indien er niet iets broeit. Uw brief - hoe belangryk ook de inhoud voor U zy - heeft in myn oog nog meer beteekenis dan gyzelf kondet voorzien. Het is my eene indice te meer voor de consolidatie of... ont-binding die wy tegemoet gaan. Voor 5, 6 dagen ontving ik ook eene uitnoodiging om medetewerken aan een blad (te Samarang). Dit nu is zoo byzonder niet, maar de zamenloop! En aan dien uitgever en aan de Schotsche boekverkoopers die me stukken vragen, antwoordde ik: ik vraag een maand uitstel. In die maand moet het beslist zyn, of ik - nu dat is 't nu juist wat ik mondeling behandelen wilde. - En er is nog een zonderlinge zyde aan 't nieuws dat ge my geeft. Sedert jaren heb ik my U in Indië voorgesteld. Ik zag wat ge daar deedt, en by 't overdenken van zekere regelingen, speeldet gy een groote rol in myn gedachten. Is 't bygeloof, dat nu - juist nu ik zoo bezig ben, na zoo lange werkeloosheid - uwe aanstaande verplaatsing my zoo treft? Neen, bygeloof is 't niet. Ik zou 't kunnen verklaren.-
Myne vraag is nu: 1o. Is er uitstel van decisie mogelyk? Zoo ja, hoe lang?
2o. Mag ik over het u gedaan voorstel, over uwe waarschynlyke aanneming, schryven aan een hooggeplaatst persoon, met het voorstel u met hem in aanraking te brengen? Ik ben zeker, dat hy u gaarne zou willen spreken. Hy moet er belang in stellen u te zien.-
Kan er in Indie zulk eene Courant geschreven worden (d.i. volgens uw program) Dit is eene gewetensvraag. Wat is hier kunnen? Vraagt ge of ze financieel bestaan kan? Dat moeten zy meenen die u f1000 smds. aanbieden, indien zy solide zyn. Over het geheel is eene onrype, jongensachtige, maatschappy als die der... Javasche hoofdplaatsers, slechts gediend met vinnige, piquante oppositie (de makkelykste schryvery) (dat zie ik byv. in de 10 nummers van de my ‘ter kennismaking’ gezonden Samarangsche Courant.)
Eene rigting volgen? Ik spreek nu niet van uw talent en geweten, maar van mogelykheid om te slagen als onderneming - zie, dat zal moeielyk zyn! Uw taak zou de zwaarste zyn die er is, wyl ge conscientieux de waarheid zoudt willen zeggen, en misschien zoudt ge in gewildheid te kort schieten by den eersten den besten die in stelselmatige oppositie deed.
Ik verbeeld me dat een... ploert, eens indedaad iets te klagen had, en zijn personeele grief wou verheffen tot principe (zooals gewoonlyk) dan kan ik 't denkbeeld niet verdragen dat gy, thans nog Nederlander, weldra ‘baar’ en zeer lang nog, ja misschien immer Bataviaan, schynbaar zoudt te kort schieten by iemand die in algemeen inzigt, talent en menschenwaarde ver beneden u stond. Ik voorzie dat. (In myn voorstellingen van zekere toekomst had ik reeds middelen bedacht u daartegen te wapenen.)
Hoe dit zy, minstens kunt ge de Bataviasche advokaten aan, die wat Indische zaken aangaat, zonder schaê voor hunne competentie in Nederland hadden kunnen blyven, ja... met voordeel! -
Ik zend U hierby een paar verkladde blaadjes van het stuk waaraan ik nog altyd bezig ben. Ik zend ze au fur et à mesure van 't af zyn. In deze heb ik een en ander bygevoegd. Ge ziet er den topic uit waarover 't loopt. Maar daar is een heele schaakparty in. Want ik wil wel helpen aan wat ik voor waar houd, maar dan moeten ze ook van hun zy veel herstellen. Vraagt ge my of ik geloof dat ze dit opregt doen zullen? Ik gis neen! En dan -
Ik zal vóór ik iets doe met h.h. E. & Z. uwen raad vragen. 't Is my welkom, dat ge my voorloopig wachten aanraadt, ik zou waarlyk in de crisis van 't oogenblik niet weten of en wat ik zou moeten bejagen. Voor 27 Novr. zou ik allen arbeid hebben aangenomen voor elke belooning. Nu hóóp ik een beetje keurig te kunnen zyn. Dus ook dàt wacht op den uitslag myner bemoeienis in den Haag. Toch zou het my hard vallen de mogelykheid eener kleine of groote verbetering myner positie, veroorzaakt door uw vertrek, te moeten ongebruikt laten, om 't vooruitzigt dat ik elders slaagde in 't weerkrygen van myn gezin.
Volgens sommige uwer uitdrukkingen echter geloof ik niet dat de h.h. E. & Z. my zouden kunnen gebruiken - Dus, gelukkig dat ik wachten kan.-
Is uwe vrouw ingenomen met de verandering? - Och, ik wou wel meê. Wie weet! -
Ik dank u wel voor de wyze van wederuitgaaf uwer ‘Bemoediging’, en ook voor de f25. 't Zal me een droevig gevoel zyn ze van een ander te ontvangen.-
Heel heel hartelyk gegroet. Antwoord my spoedig of ik uwe zaak noemen mag, by één persoon?
uw liefhebbende
Douwes Dekker
Ik ben boos op myzelf dat ik zoo ergdenkend ben. Ik stel my gedurig voor, dat ze trachten my te gebruiken voor de aanstaande verkiezingen, om my dan òf weg te werpen òf zoo goedkoop mogelyk afteschepen.
Ik wacht elken dag eene uitnoodiging, om daar te komen. Indien ge my telegrafeert ja, dan beduidt dit dat ik uwen naam mag noemen.