Multatuli.online

[31 augustus 1867
Hoofdartikel in Het Volksbelang]

31 augustus 1867

Hoofdartikel in het Volksbelang. (U.B. Gent; fotokopie M.M.)

Het slotgedeelte dat alleen een evaluatie van het congres bevat, is weggelaten. Hoewel er in een enkele krant nog wordt nagekaart over Multatuli en het incident-Vreede, komen daarin geen nieuwe feiten of meningen voor; het onderstaande moge dus dienen als afsluiting van de in Vlaanderen gevoerde polemiek.

HET 9^e NEDERLANDSCH CONGRES EN ZIJNE BELAGERS. Het 9^e Nederlandsch Congres heeft glansender dan al de vorige zijne loopbaan volbracht; en even als er bij het einde van eenen prachtigen zomerdag, uit alle poelen en grachten een wanluidend gekwaak opstijgt dat alleen na zulken dag de plechtige stilte komt verbreken, zoo mag het ons ook nu niet verwonderen dat er in zekere dagbladpers stemmen opgaan die, hoe afstootend ook toch niets dan een lofzang zijn voor de wegduikende zon.

Bij gebrek aan ernstige grieven, heeft men zich verplicht gevonden in dat soort van werptuig tegen het Congres aangericht de oude veeren te doen spelen van francmaçonnerie, godslastering, verloochening van Christus, die ongelukkiglijk, beginnen te verroesten en den dienst zoo goed niet meer doen als voorheen. Er staat die rechtzinnige strijders voor God en kerk ook nog een voornaam hinderpaal in den weg waar zij moeielijk over kunnen:

Verscheiden priesters hebben door hunne tegenwoordigheid in het Congres eene soort van goedkeuring gegeven aan alles wat daar gebeurde. - ‘Zij zijn verdwenen, verontwaardigd verdwenen, zegt de Beurzen-courant.’ - Inderdaad zij zijn verdwenen, maar op den laatsten dag, en omtrent op het laatste uur, gelijk menige andere. In het Congres eigentlijk heeft de dolle jacht dier lieden op onderwerpen voor hunne stichtelijke artikelen dus anders niets opgeleverd dan het gedicht van den heer De Geyter, dat zij wel zullen doen te lezen eer zij er verder over spreken.

Hun geliefkoosd stokpaardje in heel deze polemiek, is de conferentie van Multatuli. Zij zoeken rechts en links naar eene gegronde reden om daarover den vloek van het welmeenende publiek te halen, en te verhinderen dat voortaan nog zulke gespierde taal hen kome ontmaskeren: want daar inderdaad is de geesel gezwaaid geworden waardoor zij zich getroffen voelen; daar heeft een man van diepen overtuiging de oude huichelarij krachtig aan de kaak gesteld. - Het was wel wat onbeschaamd geweest om die reden God, de kerk en de wereld beledigd te verklaren; ook heeft men naar andere middeltjes uitgezien. Iemand, die groote ooren moet hebben, heeft uit de woorden van den redenaar de uitdrukking meenen te mogen opvisschen: De dwaze van Nazareth. Wij weten nu niet of de misgreep afhangt van de ooren van dien persoon of van zijne opgejaagde verbeelding, stellig is er anders niet gezegd dan: Jezus van Nazareth, en wij willen daar geen ander bewijs voor leveren dan de bewondering welke Multatuli op iedere bladzijde zijner schriften voor Christus blijken laat. Hij die uitroept: Er is maar een weg ten hemel, Golgotha! - kan niets dan eerbied gevoelen voor hem die Golgotha beklommen heeft.

Dan is er ook nog de opschudding door de rede van prof. Vreede te weeg gebracht in diezelfde conferentie. Het is jammer voor den heer Vreede dat die zaak zoo veel aantrekkelijkheid heeft gehad voor mannen die, onder voorwendsel van hem te verdedigen, anders in het oog niet hadden dan wat pijlen af te schieten tegen het Van Crombrugghe's Genootschap. Wij hebben veel achting voor prof. Vreede, hij is voor ons de verpersoonlijking van dat schoone verbroederings gedacht tusschen Noord en Zuid, doch dit kan niet beletten dat wij nog meer achting gevoelen voor het recht, en het hier een offer brengen. De zaak in 't breede en 't lange uit te leggen zal wel niet noodig zijn; wij hebben twee bewijzen aan de hand waaruit genoegzaam blijken moet wie in deze zaak gelijk heeft gehad: ten eerste onder de duizend personen die bij de conferentie aanwezig waren is er nauwelijks eene stem opgegaan, die met ‘Oh! oh!...Neen! Neen!...’ te zeggen meende aan heel het overige publiek zijn ongelijk te hebben bewezen, en zich in eene voorzichtige stilte besloten heeft als het recht om luide te klinken haar werd toegestaan. Ten anderen heeft, na het eerste bedaren der algemeene opgewondenheid, prof. Vreede om verschooning gevraagd over het gebeurde, gelijk het alle rechtzinnige lieden zullen doen die zich zelve van dwaling plichtig erkennen.

Dus blijkt heel dien oproep tot een kruistocht tegen het congres mis uit te loopen.