Volledige Werken. Deel 13. Brieven en dokumenten uit de jaren 1868-1869
[2 mei 1868 Van den Rijn (XXI)]
[6 mei 1868 Van den Rijn (XXII)]
[8 mei 1868 Busken Huet vertrekt uit Nederland]
[9 mei 1868 Van den Rijn (XXIII)]
[10 mei 1868 Max Havelaar in het Frans]
[12 mei 1868 Van den Rijn (XXIV)]
[12 mei 1868 Brief van d'Ablaing aan Mej. Schepel]
[Bijlage Aantekening van d'Ablaing]
[13 mei 1868 Van den Rijn (XXV)]
[16 mei 1868 Van den Rijn (XXVI)]
[20 mei 1868 Van den Rijn (XXVII)]
[23 mei 1868 Van den Rijn (XXVIII)]
[27 mei 1868 Van den Rijn (XXIX)]
[30 mei 1868 Van den Rijn (XXX)]
[1 juni 1868 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[4 juni 1868 Van den Rijn (XXXI)]
[4 juni 1868 Brief van Tine aan Potgieter]
[juni 1868 Voorlezing van I. Esser Jr in Noord en Zuid]
[10 juni 1868 Van den Rijn (XXXII)]
[10 juni 1868 Tine int een wissel]
[11 juni 1868 Beschouwing in The Scotsman]
[13 juni 1868 Van den Rijn (XXXIII)]
[17 juni 1868 Van den Rijn (XXXIV)]
[18 juni 1868 Brief van Potgieter aan Busken Huet]
[19 juni 1868 Van den Rijn (XXXV)]
[24 juni 1868 Van den Rijn (XXXVI)]
[25 juni 1868 Van den Rijn (XXXVII)]
[29 juni 1868 Van den Rijn (XXXVIII)]
[30 juni 1868 Van den Rijn (XXXIX)]
[1 juli 1868 Van den Rijn (XL)]
[4 juli 1868 Van den Rijn (XLI)]
[7 juli 1868 Van den Rijn (XLII)]
[8 juli 1868 Van den Rijn (XLIII)]
[10 juli 1868 Van den Rijn (XLIV)]
[10 juli 1868 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[13 juli 1868 Tine int een wissel]
[13 juli 1868 Ingezonden Stuk in de Arnhemsche Courant]
[14 juli 1868 Van den Rijn (XLV)]
[15 juli 1868 Van den Rijn (XLVI)]
[15 juli 1868 Artikel in de Sneeker Courant]
[16 juli 1868 Van den Rijn (XLVII)]
[17 juli 1868 Brief van Multatuli aan Van Vloten]
[17 juli 1868 Van den Rijn (XLVIII)]
[18 juli 1868 Ingezonden Stuk van Multatuli in Sneeker Crt.]
[18 juli 1868 Van den Rijn (XLIX)]
[20 juli 1868 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[23 juli 1868 Van den Rijn (L)]
[24 juli 1868 Van den Rijn (LI)]
[25 juli 1868 Fragment Vorstenschool in Sneeker Courant]
[29 juli 1868 Van den Rijn (LII)]
[30 juli 1868 Brief van Potgieter aan Busken Huet]
[6 augustus 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[6 augustus 1868 Van den Rijn (LIII)]
[8 augustus 1868 Eerste nr. Tot Nut van den Javaan]
[8 augustus 1868 Beoordeling Max Havelaar in The Athenaeum]
[11 augustus 1868 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[11 augustus 1868 Van den Rijn (LIV)]
[14 augustus 1868 Van den Rijn (LV)]
[14 augustus 1868 Tine int een wissel]
[17 augustus 1868 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[18 augustus 1868 Van den Rijn (LVI)]
[22 augustus 1868 Van den Rijn (LVII)]
[25 augustus 1868 Brief van Tine aan Potgieter]
[25 augustus 1868 Jacob van Lennep overlijdt]
[26 augustus 1868 Van den Rijn (LVIII)]
[31 augustus 1868 Van den Rijn (LIX)]
[31 augustus 1868 Baron van Heeckeren tot Waliën overlijdt]
[31 augustus 1868 Tiende Taal- en Letterkundig Congres]
[3 september 1868 Congresverslag in de N.R.C.]
[8 september 1868 Van den Rijn (LX)]
[9 september 1868 Van den Rijn (LXI)]
[14 september 1868 Van den Rijn (LXII)]
[16 september 1868 Van den Rijn (LXIII)]
[16 september 1868 Brief van firma Enschedé aan Multatuli]
[16 september 1868 Brief van Potgieter aan Busken Huet]
[21 september 1868 Van den Rijn (LXIV)]
[22 september 1868 Advertentie voordracht Multatuli in Rotterdam]
[Bijlage Herinnering van W.L. Penning Jr.]
[22 september 1868 Tine int een wissel]
[24 september 1868 Verslag van Multatuli's voordracht]
[26 september 1868 Van den Rijn (LXV)]
[oktober 1868 Oproep van drie notabelen in Sneek]
[7 oktober 1868 Van den Rijn (LXVI)]
[10 oktober 1868 Van den Rijn (LXVII)]
[12 oktober 1868 Van den Rijn (LXVIII)]
[16 oktober 1868 Van den Rijn (LXIX)]
[16 oktober 1868 Missive van minister De Waal]
[17 oktober 1868 Bijeenkomst in De Wijnberg te Sneek]
[20 oktober 1868 Advertentie lezing Van Vloten in Delft]
[21 oktober 1868 Brief van Multatuli aan Vrije Studie]
[21 oktober 1868 Van den Rijn (LXX)]
[22 oktober 1868 Brief van firma Enschedé aan Multatuli]
[22 oktober 1868 Beoordeling Max Havelaar in Das Ausland]
[23 oktober 1868 Multatuli bij Van Vlotens lezing in Delft]
[24 oktober 1868 Van den Rijn (LXXI)]
[26 oktober 1868 Verslag lezing Van Vloten in N.R.C.]
[27 oktober 1868 Verslag lezing Van Vloten in Delftsche Crt.]
[29 oktober 1868 Van den Rijn (LXXII)]
[30 oktober 1868 Van den Rijn (LXXIII)]
[31 oktober 1868 Artikel in de Ned. Spectator]
[31 oktober 1868 Advertentie voordracht van Multatuli te Sneek]
[4 november 1868 Voordracht van Multatuli te Sneek]
[Bijlage Mededeling over een avond in Sneek]
[4 november 1868 Brief van Busken Huet aan Potgieter]
[5 november 1868 Van den Rijn (LXXIV)]
[5 november 1868 Artikel in Nieuwsblad voor den Boekhandel]
[6 november 1868 Van den Rijn (LXXV)]
[7 november 1868 Advertentie en voordracht in Groningen]
[7 november 1868 Brief van Tine aan Potgieter]
[8 november 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[9 november 1868 Voordracht van Multatuli in Winschoten]
[9 november 1868 Twee berichten in de Friesche Courant]
[10 november 1868 Verslag in de Prov. Groninger Courant]
[11 november 1868 Beschouwing in de Sneeker Courant]
[12 november 1868 Brief van Multatuli aan Vrije Studie Delft]
[13 november 1868 Advertentie opvoering De Bruid daarboven]
[14 november 1868 Van den Rijn (LXXVI)]
[15 november 1868 Brief van Multatuli aan Braunius Oeberius]
[16 november 1868 Van den Rijn (LXXVII)]
[16 november 1868 Artikel in de Friesche Courant]
[17 november 1868 Van den Rijn (LXXVIII)]
[18 november 1868 Van den Rijn (LXXIX)]
[19 november 1868 Tine int een wissel]
[20 november 1868 Advertentie en lezing in Delft]
[23 november 1868 Verslag van Multatuli's lezing in N.R.C.]
[24 november 1868 Van den Rijn (LXXX)]
[24 november 1868 Verslag in Delftsche Courant]
[25 november 1868 Van den Rijn (LXXXI)]
[26 november 1868 Brief van firma Enschedé aan Multatuli]
[27 november 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[28 november 1868 Telegram van Multatuli aan Houwink]
[28 november 1868 Brief van Multatuli aan Braunius Oeberius]
[28 november 1868 Advertentie in Sneeker Courant]
[30 november 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[30 november 1868 Van den Rijn (LXXXII)]
[30 november 1868 Brief van Tine aan Potgieter]
[1 december 1868 Advertentie in Leeuwarder Courant]
[1 december 1868 Bericht in Provinciale Groninger Courant]
[2 december 1868 Multatuli spreekt in Joure]
[3 december 1868 Brief van Multatuli aan Braunius Oeberius]
[3 december 1868 Multatuli spreekt in Bolsward]
[3 december 1868 Brief van Tine aan Multatuli]
[4 december 1868 Multatuli spreekt in Heerenveen]
[4 december 1868 Advertentie in Provinciale Groninger Courant]
[4 december 1868 Advertenties in Leeuwarder Courant]
[6 december 1868 Multatuli spreekt in Sneek]
[7 december 1868 Brief van Multatuli aan Mimi]
[7 december 1868 Bericht in Friesche Courant]
[7 december 1868 Multatuli spreekt in Leeuwarden]
[7 december 1868 Intekenlijst te Sneek]
[7 december 1868 Brief van Tine aan Stéphanie]
[8 december 1868 Brief van Multatuli aan Mimi]
[8 december 1868 Brief van Multatuli aan Vening]
[8 december 1868 Advertentie in Provinciale Groninger Courant]
[10 december 1868 Multatuli spreekt in Groningen]
[10 december 1868 Verslag in Friesche Courant]
[10 december 1868 Verslag in Provinciale Friesche Courant]
[10 december 1868 Advertentie in Dragtster Courant]
[10 december 1868 Ingezonden Stuk in Dragtster Courant]
[11 december 1868 Multatuli spreekt in Drachten]
[11 december 1868 Verslag in Leeuwarder Courant]
[11 december 1868 Brief van Sietske Abrahamsz aan d'Ablaing]
[12 december 1868 Telegram van Multatuli aan mevrouw Houwink]
[12 december 1868 Verslag in Provinciale Groninger Courant]
[14 december 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[14 december 1868 Multatuli spreekt in Gorredijk]
[15 december 1868 Advertentie in Leeuwarder Courant]
[17 december 1868 Ingezonden Stuk in Provinciale Friesche Courant]
[17 december 1868 Ingezonden Stuk in Dragtster Courant]
[18 december 1868 Multatuli spreekt in Arum]
[18 december 1868 Brief van Busken Huet aan Multatuli]
[22 december 1868 Brief van Multatuli in geheimschrift]
[Bijlagen Brief van H. Fennema, 1910, en briefje 1868]
[Bijlage Mededelingen over Rederijkerskamer Sneek]
[22 december 1868 Advertentie in Leeuwarder Courant]
[23 december 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[23 december 1868 Multatuli spreekt in Franeker]
[23 december 1868 Advertentie in Harlinger Courant]
[23 december 1868 Bericht in Harlinger Courant]
[23 december 1868 Advertentie in Sneeker Courant]
[24 december 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[24 december 1868 Multatuli spreekt in Harlingen]
[27 december 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[27 december 1868 Verslag in Franeker Nieuwsblad]
[27 december 1868 Vergadering van De Dageraad]
[28 december 1868 Brief van Multatuli aan Houwink]
[29 december 1868 Brief van Multatuli aan Tine]
[30 december 1868 Van den Rijn (LXXXIII)]
[december 1868 La prière de l'Athée]
[1 januari 1869 Edu wordt vijftien jaar]
[2 januari 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[2 januari 1869 Advertentie in de Zaanlandsche Courant]
[3 januari 1869 Vergadering van De Dageraad]
[4 januari 1869 Advertentie in de Arnhemsche Courant]
[7 januari 1869 Bericht in de Arnhemsche Courant]
[7 januari 1869 Advertentie in de Arnhemsche Courant]
[8 januari 1869 Multatuli spreekt in Arnhem]
[8 januari 1869 Van den Rijn (I)]
[10 januari 1869 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[11 januari 1869 Van den Rijn (II)]
[11 januari 1869 Verslag in de Arnhemsche Courant]
[11 januari 1869 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[13 januari 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[14 januari 1869 Telegram van Multatuli aan De Geyter]
[15 januari 1869 Multatuli spreekt in Maastricht]
[15 januari 1869 Van den Rijn (III)]
[17 januari 1869 Vergadering van De Dageraad]
[25 januari 1869 Van den Rijn (IV)]
[26 januari 1869 Tine int een wissel]
[28 januari 1869 Brief van Multatuli aan Tine]
[28 januari 1869 Van den Rijn (V)]
[29 januari 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[29 januari 1869 Van den Rijn (VI)]
[30 januari 1869 Van den Rijn (VII)]
[2 februari 1869 Van den Rijn (VIII)]
[3 februari 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[3 februari 1869 Van den Rijn (IX)]
[3 februari 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[3 februari 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[4 februari 1869 Van den Rijn (X)]
[6 februari 1869 Telegram van Multatuli aan De Geyter]
[6 februari 1869 Brief van Multatuli aan Tine]
[8 februari 1869 Van den Rijn (XI)]
[11 februari 1869 Brief van Tine aan Multatuli]
[12 februari 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[12 februari 1869 Van den Rijn (XII)]
[15 februari 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[17 februari 1869 Brief van Multatuli aan Tine]
[17 februari 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[17 februari 1869 Van den Rijn (XIII)]
[18 februari 1869 Brief van Multatuli aan Van Duyse]
[18 februari 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[18 februari 1869 Van den Rijn (XIV)]
[21 februari 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[22 februari 1869 Tine, Edu en Nonni in Den Haag]
[23 februari 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[24 februari 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[24 februari 1869 Van den Rijn (XV)]
[25 februari 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[1 maart 1869 Verslag voordracht van Multatuli]
[1 maart 1869 Van den Rijn (XVI)]
[2 maart 1869 Multatuli wordt 49 jaar]
[3 maart 1869 Brief van Multatuli aan Asser]
[3 maart 1869 Van den Rijn (XVII)]
[4 maart 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[4 maart 1869 Brief van Tine aan Potgieter]
[Bijlage Fragment uit een brief van Potgieter aan Huet]
[5 maart 1869 Van den Rijn (XVIII)]
[5 maart 1869 Advertentie in Delftsche Courant]
[6 maart 1869 Multatuli spreekt in Delft]
[6 maart 1869 Van den Rijn (XIX)]
[8 maart 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[9 maart 1869 Verslag voordracht van Multatuli in Delft]
[10 maart 1869 Brief van Multatuli aan Vrije Studie]
[10 maart 1869 Brief van Bosboom aan Potgieter]
[11 maart 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[11 maart 1869 Van den Rijn (XX)]
[11 maart 1869 Brief van Kallenberg vd Bosch aan Potgieter]
[12 maart 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[12 maart 1869 Van den Rijn (XXI)]
[15 maart 1869 Van den Rijn (XXII)]
[17 maart 1869 Van den Rijn (XXIII)]
[18 maart 1869 Van den Rijn (XXIV)]
[19 maart 1869 Van den Rijn (XXV)]
[19 maart 1869 Oproep in de Rotterdamsche Lantaren]
[20 maart 1869 Van den Rijn (XXVI)]
[24 maart 1869 Van den Rijn (XXVII)]
[25 maart 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[27 maart 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[27 maart 1869 Telegram aan Huisman]
[27 maart 1869 Van den Rijn (XXVIII)]
[29 maart 1869 Telegram van Multatuli aan mevr. Houwink]
[29 maart 1869 Telegram van Houwink aan Multatuli]
[29 maart 1869 Telegram van Multatuli aan Houwink]
[31 maart 1869 Telegram van Multatuli aan Rederijkerskamer Sneek]
[31 maart 1869 Van den Rijn (XXIX)]
[april 1869 Multatuli schrijft Causerieën I]
[1 april 1869 Telegram van Edu aan Houwink]
[2 april 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[2 april 1869 Van den Rijn (XXX)]
[3 april 1869 Van den Rijn (XXXI)]
[3 april 1869 Brief van Tine aan mevr. Houwink]
[3 april 1869 Brief van Edu aan fam. Houwink]
[5 april 1869 Van den Rijn (XXXII)]
[7 april 1869 Brief van Potgieter aan Busken Huet]
[8 april 1869 Van den Rijn (XXXIII)]
[8 april 1869 Advertentie in De Noordbrabanter]
[9 april 1869 Van den Rijn (XXXIV)]
[10 april 1869 Van den Rijn (XXXV)]
[10 april 1869 Advertentie in de Dordrechtsche Courant]
[11 april 1869 Advertentie in de Nieuwe Nijmeegsche Courant]
[14 april 1869 Multatuli spreekt in 's-Hertogenbosch]
[14 april 1869 Advertentie in de Zutphensche Courant]
[15 april 1869 Multatuli spreekt in Dordrecht]
[15 april 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[15 april 1869 Van den Rijn (XXXVI)]
[16 april 1869 Multatuli spreekt in Nijmegen]
[16 april 1869 Van den Rijn (XXXVII)]
[17 april 1869 Multatuli spreekt in Zutphen]
[17 april 1869 Verslag in De Noordbrabanter]
[18 april 1869 Bericht in de Bredasche Courant]
[18 april 1869 Multatuli spreekt in Breda]
[19 april 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[19 april 1869 Brief van Busken Huet aan Potgieter]
[20 april 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[21 april 1869 Verslag in de Zutphensche Courant]
[21 april 1869 Circulaire Willemsfonds te Gent]
[22 april 1869 Multatuli schrijft Causerieën II]
[22 april 1869 Verslag in de Nieuwe Nijmeegsche Courant]
[22 april 1869 Ingezonden Stuk in De Noordbrabanter]
[22 april 1869 Bericht in de Gazette van Gent]
[23 april 1869 Bericht in Amsterdamsche Courant]
[23 april 1869 Uitnodiging van De Geyter voor Multatuli-avond]
[23 april 1869 Circulaire Van Crombrugghe's Genootschap Gent]
[24 april 1869 Multatuli spreekt te Gent over Vrije studie]
[24 april 1869 Van den Rijn (XXXVIII)]
[24 april 1869 Artikel in De Noordbrabanter]
[25 april 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[26 april 1869 Bericht in de Gazette van Gent]
[26 april 1869 Multatuli draagt in Gent voor uit Vorstenschool]
[27 april 1869 Multatuli draagt voor in Antwerpen]
[28 april 1869 Bericht in de Gazette van Gent]
[29 april 1869 Van den Rijn (XXXIX)]
[1 mei 1869 Van den Rijn (XL)]
[1 mei 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[1 mei 1869 Verslag in Het Volksbelang]
[1 mei 1869 Artikel in De Rotterdamsche Lantaren]
[2 mei 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[3 mei 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[6 mei 1869 Multatuli schrijft Causerieën III]
[7 mei 1869 Brief van Multatuli aan De Geyter]
[7 mei 1869 Van den Rijn (XLI)]
[8 mei 1869 Van den Rijn (XLII)]
[9 mei 1869 Multatuli spreekt te Rotterdam]
[Bijlage Herinnering van G.W. van der Voo]
[12 mei 1869 Van den Rijn (XLIII)]
[13 mei 1869 Van den Rijn (XLIV)]
[13 mei 1869 Multatuli voorgesteld als Kamerkandidaat]
[14 mei 1869 Van den Rijn (XLV)]
[20 mei 1869 Multatuli schrijft Causerieën IV]
[21 mei 1869 Van den Rijn (XLVI)]
[21 mei 1869 Verslag in De Rotterdamsche Lantaren]
[22 mei 1869 Van den Rijn (XLVII)]
[24 mei 1869 Artikel in De Locomotief, Semarang]
[25 mei 1869 Van den Rijn (XLVIII)]
[25 mei 1869 Causerieën I in De Locomotief]
[25 mei 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[26 mei 1869 Van den Rijn (XLIX)]
[28 mei 1869 Van den Rijn (L)]
[29 mei 1869 Van den Rijn (LI)]
[30 mei 1869 Multatuli schrijft Causerieën V]
[31 mei 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[1 juni 1869 Nonni wordt twaalf jaar]
[2 juni 1869 Van den Rijn (LII)]
[3 juni 1869 Van den Rijn (LIII)]
[3 juni 1869 Brief van Busken Huet aan Potgieter]
[4 juni 1869 Van den Rijn (LIV)]
[5 juni 1869 Van den Rijn (LV)]
[5 juni 1869 De Rotterdamsche Lantaren over verkiezingen]
[7 juni 1869 Van den Rijn (LVI)]
[10 juni 1869 Van den Rijn (LVII)]
[11 juni 1869 Van den Rijn (LVIII)]
[15 juni 1869 Van den Rijn (LIX)]
[juni 1869 Multatuli schrijft Causerieën VI]
[17 juni 1869 Van den Rijn (LX)]
[19 juni 1869 Van den Rijn (LXI)]
[22 juni 1869 Van den Rijn (LXII)]
[23 juni 1869 Van den Rijn (LXIII)]
[24 juni 1869 Van den Rijn (LXIV)]
[25 juni 1869 Van den Rijn (LXV)]
[25 juni 1869 Aanvulling in De Rotterdamsche Lantaren]
[juni 1869 Multatuli schrijft Causerieën VII]
[1 juli 1869 Van den Rijn (LXVI)]
[5 juli 1869 Brief van Multatuli aan Dutillieux]
[6 juli 1869 Causerieën II in De Locomotief]
[8 juli 1869 Van den Rijn (LXVII)]
[10 juli 1869 Causerieën II en III in De Locomotief]
[10 juli 1869 Artikel van Huisman in De Dageraad]
[12 juli 1869 Brief van Multatuli aan Brouwers]
[12 juli 1869 Van den Rijn (LXVIII)]
[13 juli 1869 Van den Rijn (LXIX)]
[15 juli 1869 Beoordeling Max Havelaar in Revue de Belgique]
[Bijlage Verslag van Sève over Congres 1864]
[juli 1869 Multatuli schrijft Causerieën VIII]
[20 juli 1869 Van den Rijn (LXX)]
[20 juli 1869 Causerieën III en IV in De Locomotief]
[21 juli 1869 Van den Rijn (LXXI)]
[22 juli 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[23 juli 1869 Van den Rijn (LXXII)]
[26 juli 1869 Van den Rijn (LXXIII)]
[27 juli 1869 Rekest om gratie voor De Vletter]
[28 juli 1869 Van den Rijn (LXXIV)]
[29 juli 1869 Multatuli schrijft Causerieën IX]
[29 juli 1869 Causerieën V in De Locomotief]
[30 juli 1869 Brief van de firma Enschedé aan Jhr. Hartsen]
[30 juli 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[2 augustus 1869 Van den Rijn (LXXV)]
[3 augustus 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[3 augustus 1869 Van den Rijn (LXXVI)]
[5 augustus 1869 Van den Rijn (LXXVII)]
[10 augustus 1869 Inschrijving Bevolkingsregister]
[10 augustus 1869 Causerieën VI in De Locomotief]
[augustus 1869 Multatuli schrijft Causerieën X]
[14 augustus 1869 Van den Rijn (LXXVIII)]
[20 augustus 1869 Van den Rijn (LXXIX)]
[21 augustus 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[26 augustus 1869 Van den Rijn (LXXX)]
[26 augustus 1869 Multatuli schrijft Causerieën XI]
[27 augustus 1869 Van den Rijn (LXXXI)]
[31 augustus 1869 Van den Rijn (LXXXII)]
[1 september 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[1 september 1869 Van den Rijn (LXXXIII)]
[2 september 1869 Van den Rijn (LXXXIV)]
[4 september 1869 Van den Rijn (LXXXV)]
[8 september 1869 Van den Rijn (LXXXVI)]
[9 september 1869 Multatuli schrijft Causerieën XII]
[11 september 1869 Van den Rijn (LXXXVII)]
[11 september 1869 Advertentie inzake brochure]
[september 1869 Brief van A. van der Ghinst aan Multatuli]
[15 september 1869 Van den Rijn (LXXXVIII)]
[16 september 1869 Van den Rijn (LXXXIX)]
[18 september 1869 Van den Rijn (XC)]
[18 september 1869 Verslag vergadering Vrijdenkers]
[21 september 1869 Causerieën IX in De Locomotief]
[23 september 1869 Brief van Multatuli aan Van Kesteren]
[23 september 1869 Van den Rijn (XCI)]
[23 september 1869 Multatuli schrijft Causerieën XIII]
[24 september 1869 Van den Rijn (XCII)]
[26 september 1869 Tine wordt vijftig jaar]
[27 september 1869 Van den Rijn (XCIII)]
[28 september 1869 Van den Rijn (XCIV)]
[29 september 1869 Van den Rijn (XCV)]
[30 september 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[1 oktober 1869 Van den Rijn (XCVI)]
[2 oktober 1869 Van den Rijn (XCVII)]
[3 oktober 1869 Vergadering van De Dageraad]
[4 oktober 1869 Van den Rijn (XCVIII)]
[5 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[5 oktober 1869 Van den Rijn (XCIX)]
[5 oktober 1869 Causerieën X in De Locomotief]
[6 oktober 1869 Van den Rijn (C)]
[7 oktober 1869 Multatuli schrijft Causerieën XIV]
[8 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[8 oktober 1869 Van den Rijn (CI)]
[9 oktober 1869 Advertenties in De Dageraad]
[10 oktober 1869 Multatuli spreekt voor De Dageraad]
[13 oktober 1869 Multatuli schrijft aan De Vletter]
[14 oktober 1869 Van den Rijn (CII)]
[15 oktober 1869 Van den Rijn (CIII)]
[15 oktober 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[16 oktober 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[16 oktober 1869 Brief van De Vletter aan Multatuli]
[16 oktober 1869 Artikel van Huisman in De Dageraad]
[17 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[18 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[18 oktober 1869 Ingezonden Stuk van J.C. van Lier in N.R.C.]
[18 oktober 1869 Brief van Raedt van Oldenbarnevelt aan Multatuli]
[19 oktober 1869 Multatuli bezoekt De Vletter]
[19 oktober 1869 Causerieën XI in De Locomotief]
[20 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[20 oktober 1869 Van den Rijn (CIV)]
[20 oktober 1869 Multatuli schrijft Causerieën XV]
[22 oktober 1869 Ingezonden Stuk van Multatuli in N.R.C.]
[22 oktober 1869 Van den Rijn (CV)]
[23 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[23 oktober 1869 Verslag voordracht van Multatuli]
[27 oktober 1869 Telegram van Multatuli aan mevrouw Houwink]
[27 oktober 1869 Van den Rijn (CVI)]
[29 oktober 1869 Telegram van Multatuli aan mevrouw Houwink]
[29 oktober 1869 Brief van Multatuli aan Houwink]
[2 november 1869 Van den Rijn (CVII)]
[3 november 1869 Brief van De Vletter aan Multatuli]
[3 november 1869 Van den Rijn (CVIII)]
[4 november 1869 Multatuli schrijft Causerieën XVI]
[4 november 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[6 november 1869 Multatuli schrijft aan De Vletter]
[8 november 1869 Brief van De Vletter aan Multatuli]
[9 november 1869 Ingezonden Stuk van Multatuli in Dagblad]
[10 november 1869 Brief van Doorman aan Heemskerk]
[12 november 1869 Brief van Multatuli aan Rooses]
[13 november 1869 Bericht over Bantam in N.R.C.]
[17 november 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[17 november 1869 Brief van Multatuli aan Sentot]
[18 november 1869 Van den Rijn (CIX)]
[23 november 1869 Van den Rijn (CX)]
[24 november 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[25 november 1869 Van den Rijn (CXI)]
[25 november 1869 Brief van De Vletter aan Multatuli]
[30 november 1869 Brief van de firma Enschedé aan Multatuli]
[3 december 1869 Van den Rijn (CXII)]
[5 december 1869 Causerieën XIV in De Locomotief]
[5 december 1869 Brief van De Vletter aan Multatuli e.a]
[7 december 1869 Brief van Multatuli aan mevrouw Van Lennep]
[8 december 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[8 december 1869 Van den Rijn (CXIII)]
[11 december 1869 Brief van De Geyter aan Rooses]
[12 december 1869 Brief van W. van Lennep aan Multatuli]
[14 december 1869 Mimi wordt dertig jaar]
[16 december 1869 Multatuli schrijft Causerieën XVII]
[16 december 1869 Van den Rijn (CXIV)]
[17 december 1869 Brief van Multatuli aan Rooses]
[18 december 1869 Circulaire Willemsfonds te Gent]
[20 december 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[22 december 1869 Brief van Multatuli aan Huisman]
[22 december 1869 Causerieën XVI in De Locomotief]
[23 december 1869 Bericht in de Gazette van Gent]
[23 december 1869 Multatuli spreekt in Gent]
[24 december 1869 Multatuli reist terug naar Den Haag]
[Bijlage Mededeling over de terugreis]
[24 december 1869 Causerieën XII in De Locomotief]
[24 december 1869 Brief van Tine aan Stéphanie]
[27 december 1869 Verslag in Het Volksbelang]
[28 december 1869 Van den Rijn (CXV)]
[29 december 1869 Multatuli schrijft de firma Enschedé]
[29 december 1869 Multatuli schrijft Causerieën XVIII]
[30 december 1869 Brief van mevr. De Vletter aan Multatuli]
[Bijlage Brief van Jacob de Vletter aan Bergsma]
[31 december 1869 Artikel van Sentot in De Locomotief]
[27 december 1868
Brief van Multatuli aan Houwink]
27 december 1868
Brief van Multatuli aan J. Houwink. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
genootschap van arme lieden: kennelijk de vereniging De Dageraad. pretentie voor eten: Multatuli's schulden bij de restaurateur Weyer in de Kalverstraat.
Het drukt zoo op den duur: zie V.W. II, blz. 110 en 111; de tekst is blijkens enkele verschillen uit het hoofd geciteerd.
Idee zooveel: bedoeld is Idee 464; zie V.W. III, blz. 224.
den Haag 27 December 1868
Beste Houwink, Eergister middag ben ik pr harlinger boot te Amsterdam aangekomen en gister hier, waar ik voorloopig weer in den Toelast ben afgestapt, omdat ik toch ergens wezen moest. Ik hoop niet weer vast te vriezen. Nu heb ik U veel en weinig te schryven, maar ik heb over 't geheel veel te doen. Er ligt een heel zoodje werk op my te wachten, en ik moet ook daarom vooral zuinig op myn tyd wezen wyl ik ben uitgenoodigd
te Arnhem (dit weet ge al)
te Zaandam
& te Maastricht.
Dan heb ik eene gratis-lezing te Amsterdam toegezegd (in een genootschap van arme lieden) en ook ben ik uitgenoodigd (door een industriëel - de heer J.P. Sterk te Arnhem) om te Deventer en in vele andere plaatsen van Gelderland en Overyssel te spreken. Maar daarop heb ik nog niet geantwoord.
Mijn tweestryd is moeielyk. Ik heb behoefte aan een maand rust om ongestoord te werken, en dat kan niet wyl ik dan hier zoude vastvriezen. (Na in Amsterdam een en ander te hebben betaald wat haast had, ben ik met f11. in myn zak hier aangekomen. Onder de postjes die ik geheel of half afdeed, was n.B. de helft eener pretentie voor eten dat voor drie jaar aan myn vrouw en kinderen was verstrekt voor hun vertrek naar Italië! Ga nu eens na hoe my zulke dingen drukten! En er zyn nog meer dergelyke.
Indien ik dus nu op myn lauweren ga rusten ben ik over 3 maanden even belemmerd als toen ik van den zomer myn verdrietigen brief aan Bokma schreef. Daarvoor moet ik dus zorgen. Maar om er voor te zorgen ben ik verpligt byna voortdurend lezingen te houden, hetgeen me uitput. (niet de lezingen zelf, maar wat er by hoort, namelyk praten, kennismaken, reizen &c) -
Doch er is nog iets dat me op 't oogenblik hindert, en iets van zonderlingen aard. (Zonderling als hindernis, want oppervlakkig is 't een voordeel.) Ik kan op 't oogenblik, als ik wil, disponeren over f5000. maar... maar... ik geloof niet te mogen willen, en ik heb reeds zoo goed als geweigerd.
Vóór ik daarover meer schryf (want het is omslagtig om goed begrepen te worden) zal ik nog eerst een en ander afwachten. Denk niet dat ik geheimzinnighedens zoek. Integendeel die staan me tegen, maar de zaak is indedaad ingewikkeld. Kort gezegd komt het hier op neer. Het is eene dames zaak. Als nu myn vrouw terstond komen kon, zoude ik om rust te hebben tot werken, aannemen. Maar nu is 't te voorzien, dat myne vrouw eerst zou kunnen komen als 't hier wat zomert, d.i. over 5 maanden) en daarom zal ik moeten weigeren. Jammer is 't! Men had reeds gedeeltelyk meubels. Men zocht reeds naar een huis, ja - als ik gewild, had, zoude ik van Friesland terug keerende het hebben kunnen betrekken. Herinnert ge U dat ik den laatsten dag te Sneek zeide ‘ik heb tyding ontvangen die my niet bevalt.’ Nu, dat waren brieven die my deden besluiten niet aantenemen.
Meer kan ik thans over die zaak niet zeggen. t Is te uitvoerig en te fyn. Er zyn zaken die goed moeten verteld worden of in 't geheel niet. Maar helemaal zwygen tegenover U, was my toch drukkend.
Geheimen van my zelf heb ik eigenlyk nooit. Zie myn Havelaar, die onbescheiden is van openheid. Maar myn leven is zeer vol, en gedurig zyn er anderen in betrokken, Dit gêneert my nu en dan.-
Myn keel is veel beter. Ik wil er niets aan doen.-
Ge vraagt wat: naar Franeker en Harlingen. De heeren Guldenarm en Merckelbach waren allerliefst. Wat de publieken aangaat, och wat zal ik zeggen. Ik weet het waarachtig niet. Stilte onder 't spreken, applaudisseren daarna - myne vrouw zou zeggen: beste Dek, wat geeft het! -
In myn van Harlingen verzonden haastig briefje stond: zie inliggend billet. En dat billet zelf vergat ik in te sluiten. Nu, 't was een strooibriefje dat ik by 't vertrek van Franeker in de station vond. Net als ik na Arum vreesde: 75 centen! Ik beken dat ik verdrietig was, en gaf dat ook aan den heer Guldenarm te kennen die mij zeide dat dit Franeker styl was. Ik zeide dat ik met Franeker styl niets te maken had, en moet bekennen er aan gedacht te hebben de ontvangen f45. - weêr aan de Joodsche armen te geven. Maar ik heb berust, want indedaad ik heb 't noodig, Nu moet ge weten dat ik niet eens wist dat de heele Franeker sympathie slechts f45. - bedroeg, want ik had het my ter hand gestelde couvert niet eens geopend.-
Moeielyk zal 't my altyd blyven over zulke zaken myne mening met juistheid te formuleren. De vrees om hebzuchtig te schynen, belemmert my, vooral tegenover menschen die niet schynen te kunnen lezen. Dit bemerkte ik dan ook overal, dat men den Havelaar vlugtig - en de rest in 't geheel niet gelezen had. Er waren er die my vraagden òf ik in Indië geweest was? Wat daar myne betrekking was? Waarom ik ontslagen was? En of ik nu een goed pensioen had? Van dezulken verwondert het my dat ze nog 75 ct uitgeven! Voor hen vind ik dat één cent al te veel moest zyn.
Maar de anderen! Zy die iets meer van my konden weten! En dan die brutale welvarendheid! En dat eeuwige wyndrinken! Heb ik dan geleden wat ik leed, ten behoeve van kasteleins? Is 't niet bitter? Lees eens de kruissprook in de Minnebrieven! Daar staat het hoe men zich een pretje maakt van den kruisgang - maar zelf al klaagt men over vermoeienis omdat men een kind op den schouder heeft.
Niet dat ik nu myne lezingen (op zich zelf) met een kruisgang vergelyk. (dikwyls is 't my een waar genoegen zooals te Sneek en te Gor-redyk) maar dat myn heele leven nà Lebak op zoo'n kruisgang gelykt, is waar, en als ik dan denk aan:
‘het drukt zoo op den duur, al schynt het ligt in 't eerst’
aan: ‘hy is taai, 'k ben zeker dat hy spreken zal aan 't kruis
Dat praten dan de kind'ren spelend na
En maken vrolyk spel van wat hy zeide
Dat beurt wat op in deze slechte tyden
&c &c &c -
Zie, dàn word ik bitter om de Franeker 75 centen.-
Hebzucht? Ik heb immers alles weg gegeven! - Och, t is een misselyk onderwerp.-
In de Toelast ben ik allerprettigst ontvangen door huisheer, familie, kellners en meiden. Ik moet zeggen zeer hartelyk. Oppervlakkig zou men kunnen zeggen dat is omdat ze (door myn betalen gedurende den laatsten tyd) geld aan my verdiend hebben, maar dit is niet zoo. 1o. Is die man zeer wel varend en geen vrek. 2o Was men altyd vriendelyk, ook toen ik maanden lang, niet betaalde. Neen de reden is nu voornamelyk deze, dat men hem gedurig tegen my trachtte op te zetten en opstookte om my op straat te zetten. Ik wist dit (en vandaar myn verdrietig schryven aan Bokma van den zomer). Bedenk dus hoe gedrukt ik was en hoe dit maanden lang myn gedachten belemmerde. De brokken stikten my in de keel aan tafel, en ik kon niet weg! Nu heeft die man tegen allen volgehouden dat hy me wel vertrouwde. (zelfs hoor ik dat er in kroegen en societeiten weddingschappen gedaan zyn! (Fyn, nietwaar? Zie alweer Schmoel in de kruissprook!) t Is nu een groote voldoening voor hem dat hy goed gezien had, en ik ben zeker dat hy er op bluft onder zyn kennissen. Het was dan ook daarom dat ik, met verwaarlozing zelfs van myne vrouw, gedurig geld naar de Toelast zond. Die put moest eerst gedempt worden, en ik heb daar nu veel satisfactie van. Ook zal ik zorgen dat het niet weer gebeurt. Maar (gelyk ik reeds schreef) dat is nu weer daarom jammer, wyl ik zeer spoedig weer op reis moet, en moeite zal hebben om kalm te studeren, om de goederen in myn magazyn weer te regt te zetten. (Zie daarover Idee zooveel, waarin over Aristoteles en kleinen max wordt gesproken). Ik ben nu nog niet zoover dat ik zelf myn schryven bezit, en kan dus 't nummer niet opgeven.
Dit doet my denken aan eene bestelling die Bokma dezer dagen uit den Haag zal ontvangen. Ik schryf daarover omdat hy denken zoude dat het voor my is. Dat is zoo niet. Iemand dien ik de Sneeker Courant lezen liet, zag de annonce. Ik sprak over het zwygen en niet voor 't venster leggen van myn werken. ‘Nu zeide hy, dan zal ik al uw werken van Sneek laten komen, dat beetje vracht komt er niet op aan.’ Dat was... myn logementhouder! (Hy leest anders nooit, moet ge weten.) Toen ik hem zeide dat Bokma dan denken zoude dat het voor my was, en dat ik een omweg koos om niet niet te betalen, zeide hy: dan zal ik 't laten komen op naam van een ander. (gryseels, geloof ik, een vriend van hem) Nu dat 's zyn zaak. Bokma kan gerust afleveren, het geld is goed.
te Harlingen was de stemming nogal goed, geloof ik, en de familie M. zeer hartelyk. Nu, dat was Guldenarm ook. (Hy is een aangenaam en geestig mensch.) Ook de dames waren zeer prettig. De opbrengst te Harlingen was f70. Eigenlyk verveelt het me die dingen te schryven, maar anders is 't of ik wat achterhoud.
Straks zal ik die koperen veer (de Engelschen noemen 't letterclip inpakken en verzenden. Als gy de goedheid hebt gehad dat ding te laten bevestigen op het glas, zend het dan SVP. niet voor ik weet waar ik beland. Het is zwaar en kost veel van heen en weer reizen. Het carton waarop 't thans bevestigd is deugt niets. Het ligt niet plat en is niet egaal genoeg. Ook is 't te ligt, en verschuift. Ik stel my van Uw glas fraaie dingen voor, en hoop er veel op te schryven, en als ik merk dat ik doodga zal ik 't U laten erven. Maar - komiek - ik geloof niet dat dit spoedig wezen zal, want ik ben zeer wel, en voel me zoo gezond als voor 30 jaar. Op de boot heb ik me nat laten regenen, om weer eens een proef te nemen, en myn keel is waarlyk veel beter. Ik durf zulke dingen niet aanraden aan een ander, maar ik weet dat ik er tegen kan. Myn akelig uitzien bedriegt alle menschen, en 't hindert me altyd dat men my voor zwak aanziet, net of ik coquetteren wil met lyden. 't Is een soort van valsheid die ik toch niet helpen kan. Ik ben alleen teêr in stemming. Dàt is een zwak punt van me, maar physiek volstrekt niet.
Ofschoon deze brief, al pratende, langer is geworden dan ik dacht, is 't toch maar een praatbrief, hoor! en niet over zaken. Dat breng ik in verband o.a. met de stukken van de heeren Joustra & ten Cate, met myn terugkomen in Friesland, met het organiseren van eene groote verandering.
Ik overyl me nooit, en wil den goeden geest die in 't Noorden heerscht niet misbruiken voor een onbekookt plan. Wat ik voorstel moet op pooten staan en een punt van uitgang zyn tot flinke dingen. Doch nu iets anders. Voorloopig reeds beschouw ik Sneek als myn hoofdkwartier d.h. niet om te wonen (O neen! liever Marken of Urk) maar als 't centraal punt in geestelyken zin (‘beginnende van Jerusalem af’). Zeg me nu eens of ik regt heb te rekenen op de H.H.
Als proefsteen verzoek ik U my precies optegeven wien gy dezen brief laat lezen. Lees hem met het oog dáárop nog eens na, Er is vertrouwelykheid in, niet waar? Welnu, ik wil weten wien gy ten uwent geschikt oordeelt die vertrouwelykheid te ontvangen. Dan weet ik genoeg.
Indien ik nu zeg dat ik alsdan op hen die gy uitkiest reken, bedoel ik daarmede natuurlyk niet een indelicaat gebruik maken van beurs &c. Neen! Eene zaak die - in zekeren zin - algemeene offers eischt, deugt niet. Martelary kàn noodig zyn, maar moet uitzondering blyven. Indien ieder zich liet kruisigen kwam er hout te kort. Dat Schaffelaar van den toren sprong, was goed. Maar als hy gevorderd had dat allen 't doen zouden, stond het gelyk met overgeven.
Nu, van zoo iets is geen kwestie. Indien er financiele dingen by komen, zal 't altyd zeer secondair zyn, en ik hoop het geheel te vermyden, althans wanneer 't zou neerkomen op geven. Het is al zeer veel dat ik hoogstwaarschynlyk, door Friesland in staat zal gesteld worden om practisch myzelf te helpen, en meer hoeft ook niet.
Myn vraag op wien ik rekenen kan, betreft dus den zedelyken kant der zaak.
Zeg eens, wat was het ook weer, waaraan ik denken zoude? U iets te zenden, geloof ik. Of was dat de letterclip?
Ik zeide nog: dàt zal ik niet vergeten, en toch weet ik nu niet wat het was.
Zyt gy zoo goed geweest aan Bokma die f4. - (en eenige stuivers vracht) te betalen, voor den Havelaar naar Gorredyk? Bokma zou er misschien niet om vragen. Schiet het maar voor; uit de kas van 't Sneeker commite der opterigten derde party, - een kas die tegen alle economische regelen met een deficit opent. Nu, dàt komt in orde.
Zal Bokma toch goed zorgen altyd alles van my in voorraad te hebben? Ik wou zoo graag dat hy in groote partyen bestelde (als zyn crediet het toelaat) om buitengewone premien te bedingen. Ik wil doorloopend aansprakelyk zyn voor alle ‘winkeldochters’ tot f1000. toe. Dit is serieus. Laat hem er zeer meê aan den weg timmeren, om 't doodzwygen tegentegaan. Zie eens, die eene advertentie gaf nu hier in den Haag al aanleiding om alles te bestellen. Dat zal meer gebeuren. Ik verzeker het hem. Want ook hier strooit men uit, dat er niets van my te krygen is. Ja, ik wou dat hy 't in het Handelsblad zette! ‘Ontwarende dat men rondstrooit &c...’ Dan waren anderen genoodzaakt het ook te hebben
Heel hartelyk gegroet, en Uw beste lieve vrouw niet minder. Zoodra ik weerkom verzoek ik gehakt. Maar dat is een zaak die erg nauw luistert. De verhouding is, als ik my wel herinner:
| 763 | deelen ossenvleesch |
| 217 | deelen varkensvleesch |
| 20 | deelen spek |
| _____ | |
| 1000 |
Maar - als 't anders is, neem ik 't ook in dank aan. Dag lieve beste menschen.
myn adres is voorloopig Toelast.