Ideën, derde bundel
761. Vervolg: publieke voordrachten.
767. De algemeenheid van wanbegrip (541)
784. Raden en oordelen in verband met kansrekening. (541)
788. Wysbegeerte een roeping van allen. (542)
795a. Afkeer van arithmetische juistheid
796. Meeting te Batavia in mei 1848
797. Zekere theologieën. (554)
799. Iemand die in zichzelf de nodige geschiktheid heeft. (554)
824. De onzedelykheid van de beloon-theorie in de opvoeding (561)
828. Het onderwys (561, vlgg.)
886. De schepping werd in weinig regels afgedaan. (563)
899. Het zyn liegt niet. (574)
913. Vervolg: Onderwys, in verband met het godsbegrip en met de studie van den aard der dingen.
922. Het beoordelen der zedelykheid (589).
668.
Het is niet gemakkelyk de grenslyn te trekken tussen de twee grondstellingen, volgens welke ieder zich behoort toe te leggen op 't algemene mens-zyn, en tevens zich te onthouden van beoordeling der zaken die buiten zyn begrip liggen. Wie kan bepalen waar en in hoeverre dit laatste het geval is? Wy meten ons oordeel mét ons oordeel, en begaan dus in het keuren onzer bevoegdheid altyd juist dezelfde fout, te welker opsporing en verwydering wy die keuring ondernamen. Het tweede gedeelte der uitspraak van Larochefoucauld: tout le monde se plaint de sa mémoire, et personne ne se plaint de son jugement, is alleen toepasselyk op wie tevreden is met 'n erkend gebrekkigen maatstaf, en waarde hecht aan het vrysprekend vonnis van 'n rechter in eigen zaak. Het geheugen is zo gelukkig niet. Hem vonnissen dagelyks de onomkoopbare feiten, die op gevoelige wyze het deficit aantonen in de boekhouding van eenmaal opgegaarde, doch later verwaarloosde kennis.