*1 augustus 1881
Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli. (RvE, blz. 332-333).
Clarens, 1 Aug. '81.
Beste Dekker, De briefkaart, die ik u 9 Juli uit Luik zond, zal u hoop ik by tyds in handen zyn gekomen. (....)
Nog steeds stel ik my met genoegen uw huis met lieve inrichting voor oogen. Het doet my recht goed, dat gy beiden een aangenaam home hebt.
Wy genieten volop van onzen tuin.
Neem toch eens de proef met een kleinen soja-aanplant. Gebrand geven de pitten een afkooksel, lekkerder dan de koffi der meeste café's. Met regenwater gekookt, geven zy groenten als slaboontjes. Men maakt er melk en kaas van. Het is een uitmuntend beestevoeder. Bezuiden den breedtegraad van Parys, tiert zy in Europa zelfs op de droogste gronden. Zy is de voedzaamste aller groenten. (Alles volgens La Nature.)
Vosmaer schynt in de Spectator weer te veel te willen terugkeeren tot literarisch onderwys op de burgerscholen en te veel te willen beknibbelen op dat in natuurkennis. Hy gevoelt en begrypt, geloof ik, niet genoeg, dat natuurwetenschap ons leert juist te zien. De bewering, dat de literarische opvoeding het gemoed meer veredelt, is, geloof ik, een machtspreuk. Hy drukt niet genoeg, meen ik, op etymologie by de taaistudie.
Het [1.] Vanaf hier tot aan het slot is het handschrift bewaard gebleven. In de marge staat nog doorgehaald te lezen: ‘hulde aan Conscience die de hielen der papen likt na vryzinnig te zyn geweest!’ (M.M.) kanaal van Amsterdam naar de Merwede zal dus gegraven worden. Men kan, geloof ik, zeggen dat de beslissing een verkeerde is, omdat zy genomen werd door de meerderheid onzer ongeschikte wetgevende macht.
Gertrude blyft een onovertroffen engeltje.
Kus Woutertje.
Zyt beiden hartelyk van ons de hand gedrukt.
Uw vriend,
Roorda.
De goddienery is hier nog veel erger dan te Genève. Op de staatsschool wordt les gegeven in een christel. catechismus vastgesteld door de wetgevende Macht!!