22 februari 1875
Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Twee dubbele velletjes postpapier, tot het midden van blz. 7 beschreven. (M.M.)
Maandag avend
Waarde funke! Ik vind het goed U op de hoogte te houden. We hadden vandaag repetitie, voor 't eerst van 't heele stuk. Vosmaer was gekomen, en over 't geheel waren we voldaan, op den voorgrond zettende dat we wisten wat er nu eenmaal niet te veranderen was.
Dit: ‘niet te veranderen’ bestaat uit tweeerlei dingen. 1o De... kou (en dus absolute onbekwaamheid van Juff. Kr.) en 2o de min volkomen toestand van 't zeer jeugdig en dus inkompleet gezelschap.
Dit laatste weet ieder. Men zal, dit in aanmerking nemende, zeer tevreden zyn, vooral daar er in dat inkompleet gezelschap ook:
zeer voldoende
& uitstekende
elementen zyn! Ja, uitstekend! Het spel van George (D. Haspels) alleen, zou 't stuk staande houden. Dat is schoon. O, die stomme slotscène! Haspels speelt zóó dat hy (de lamme George!) Louise die zoo'n schoone rol heeft, als 't ware verdringt. En zelfs Juffr. Baart, als Hanna, voldoet redelyk en overschaduwt M. K! Schukenscheuer (Le Gras) is 'n beetje geposeerd, te deftig, niet kwikzilverachtig genoeg. Maar overigens speelt ook hy voldoende. Van Huisde speelt goed. Ik zeg niet dat deze beiden uitstekend spelen (wat ik zeg van Herman en George) maar: ze bederven niets. Dit doet Juffr Baart ook niet, en dit vind ik voor 'n beginstertje al veel, niet waar? Ik heb me verplicht gezien haar moed intespreken, ja verplicht. Want den eersten dag was ik bar geweest.
M.K. nu bederft haar rol wél. Ik sta verbaasd over zoo weinig begrip, zoo weinig hart! Ze zegt haar rol op, en... dit nog niet eens goed. Over haar spel is onder de heeren van 't gezelschap maar één stem. Ik ben er bedroefd om, en tegelyk woedend kwaad.
Ja. Want dat vreeselyke bluffen is toch 'n opzettelyke leugen. t Is onmogelyk dat zyzelf kan gemeend hebben iets als artiste te beteekenen! Ik heb me dan ook by veel gelegenheden niet kunnen weerhouden haar ruw aantespreken. Het is waarlyk ergerlyk, zóó'n... bedrog!-
Overigens is de toon en verhouding met al de leden van 't gezelschap zóó aangenaam, dat ik er van geroerd ben! Vanmiddag heb ik by den hr V.Z. gedineerd met Legras en den dokter van 't gezelschap, en... er is ook over U gesproken! En... zoo als 't behoort! Wat 'n pret voor me, te vertellen wat ge voor my zyt!-
O, o, ik word hier bedorven! De ‘Juffr’ van m'n kamer doet alles met hart. Dat is niet voor geld te koop.-
Wil je my asjeblieft zenden, en opschryven, 12 Bruid d. b? Ik heb ze noodig. Denk niet dat ik verkwistend ben. Dat ik ze wil weggeven is waar, maar dat brengt rente op, al is 't juist niet in geld. Ook wou ik 't Naschrift by de artisten popularizeeren: ‘werken!’ weetje? (M.K mag 't ook wel eens lezen!)-
Hm, briefkaart van Sterk! En goed! Och, ik had financieele beroerdhedens, en moest daarom lezingen houden. Ik moet me kunnen vertoonen in den Haag, waar ik 'n beer heb. Dat's één. Dan kreeg ik allerverdrietigste brieven van Eduard (waarover ik nu lange verhandelingen houden kon, maar... basta!) ook om geld! En dat alles temidden van m'n preoccupatie over Vorstenschool! Nu, Sterk schryft dat-i Donderdag hier komt en me ‘goed’ antwoord brengen zal. Want ik vroeg hem voorschot. Nu zal ik morgen dan Eduard telegrafeeren. Daar-i zeer in den brand schynt te zitten, hoop ik dat-i die depêche zal kunnen gebruiken om voorloopig wat gerust te zyn. Z'n brieven zyn wanhopig, weetje!-
Ik ben en veine van overwinningen. Ik heb gegronde hoop m'n schaakpartyen te winnen. Eén met Switzar a costi, en een met Dr V.D. Linde te Arnhem. Doch 't is nog maar hoop. Bedenk dat Switzar onder de Amsterd. meesters behoort, en positief myn meester is. Ook is 't waar, als ik nu win, dat ik nog altyd maar twee van de zes gewonnen heb. Toch zou ik voorloopig daarmee al heel tevreden wezen.
Van der Linde ken ik als schaker niet. Hy schynt, naar deze eerste party te oordeelen, aventureus te spelen, wat overeenstemt met z'n vurig, zeer ongewoon (geniaal?) karakter. Kent ge zyn werk over de ‘Geschiedenis van 't schaken’ (in 't Duitsch) Dat is 'n prachtwerk. Ik neem er eerbiedig m'n hoed voor af, maar... ik betreur dat zooveel arbeid, zooveel studie zooveel geleerdheid werd ten koste gelegd aan dát onderwerp! Men moest hem aanstellen tot archiefwroeter, historisch- of litterarisch vraagstukoplosser! Die man kan werken, sakkerloot!-
Wees hartelyk gegroet. Ik heb nog veel te doen van nacht.
tt
DD
Vergeet de 12 bruiden niet! Maar... debiteer. Anders durf ik u niet vragen. Ge kunt uw zaak niet bederven om myn verhoudingen. Ik heb reden ze wegtegeven. Weet ge dat de Bruid db. den 3 maart te Dordrecht gespeeld wordt? Door Rederykers. t 'Is ten voordeele der nagel. betr. &c visscherspink-
Als ik kan, ga ik er heen.-
Ik schreef u al, dat Vorstenschool wordt gespeeld:
| Utrecht | 1 Maart |
| Rotterdam | 2 & 4 |
Er worden druk plaatsen genomen voor alle drie voorstellingen- - Mimi komt, zeer incognito. Zeg er geen woord van! t Zou de V. Vlotens wapens geven! Nu vooral zou 't jammer zyn, nu we door 't aanstaand huwelyk gauw 'n eind maken aan de gêne.
En voor V. Vloten e.d. zou 't 'n aardig vuiltje zyn om op 't succes van Vorstenschool te werpen. Want, succes verwacht ik. En de heeren Legr, V. Z & H. ook Zy zyn tamelyk gerust.