Omstreeks 10 november 1871
Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, waarvan drie bladzijden beschreven; onderaan op blz. 3 is een strookje papier met de handtekening uitgeknipt. (M.M.)
De drie regels over baron v. Verschuer, na het woord ingenomen, staan met een verwijzingsteken onderaan op blz. 3.
Wiesbaden
Novr 1871.
Waarde heer Funke! Denk niet dat ik lui ben omdat ik niet schryf. Juist andersom, ik ben druk aan 't werk.
Vriendelyk dank voor al 't gezondene, boeken en geld. Ook de f100 namelyk heb ik door v. Helden richtig ontvangen.-
De reden dat ik heden op eens myn stilzwygen afbreek, is deze:
Ik ben aan 't corrigeren, commenteren &c van de Ideën. Er komt op blz 96 1o deeltje, na ‘Zedelykheidsbegrippen’ de volgende noot
*) De verandering der begrippen over dit onderwerp, sedert ik in 1862 deze woorden schreef, is enorm, ook de voorspelling in den aanhef van 203... &c. Hoe dit zy, er komt verandering in de begrippen over deugd, en men begint intezien dat het geslachtsleven daarin een verkeerde rol heeft gespeeld. Ik stel my voor, dit onderwerp zoodra mogelyk uitvoerig te behandelen, vooral naar aanleiding van een werk dat onlangs in Engeland uitgekomen is, en zeer teregt grooten opgang heeft gemaakt. De titel is:
‘Elements of social science, or physical, sexual and natural Religion. (vervolg in de duitsche vertaling omdat ik 't Engelsche niet heb): eine Darstellung der wahren Ursache, und der Heilung der drei Grund Uebel der Geselschaft: der Armuth, der Prostitution und der Ehelosigkeit.-
(Die Duitsche vertaling is naar den negenden Engelschen druk!) Ikzelf heb vele aanmerkingen op dat boek, doch durf het niettemin een der nuttigste werken noemen die ooit verschenen. Holland heeft behoefte aan de vertaling. Ik verzoek mynen Uitgever daarvan werk te maken. Het is een pligt. Als ik vertalen kon, deed ik 't zelf.
Tot dusver myn Noot. Maar ik vond goed U dat verzoek te doen, vóór ge myn gecorrigeerd exemplaar onder de oogen krygt. Hoe spoediger hoe beter! Ik noem 't een pligt. Ja, maar tevens zal t een goede zaak zyn, denk ik. Het boek moet opgang maken.-
Gy zult natuurlyk beginnen met het te willen zien. Daar ik U den Engelschen uitgever niet weet te noemen, ziehier den Duitschen titel:
Die Grundzüge der Geselschafts-Wissenschaft, oder Physische geschlechtliche und natürliche Religion. Eine Darstellung enz.
Berlin bei Elwin Staude
De prys is 25 S. groschen = 1½ gl.-
Indien ge, na inzage, lust in de zaak hebt, verzoek ik u my dat meetedeelen, daar ik in dat geval misschien een geschikte vertaler weet. Een jong mensch die zeer met dat boek is ingenomen. baron v. Verschuer, Luitt by de Artill. Zn hollandsch is goed. Ik zal hem over de zaak schryven, en hem - als gy wilt - met u in aanraking brengen. Ik zou hem echter in dat geval aanraden zich te associeren met 'n vakman voor de technisch-geneeskundige uitdrukkingen.
Wees met van Helden (die me wel eens schryven mogt hoe z'n vrouw en kind varen) hartelyk gegroet van
tav.