21 augustus 1881
Brief van Multatuli aan E. Douwes Dekker. Dubbel en enkel velletje postpapier, geheel beschreven (M.M.)
Nieder-Ingelheim, Zondag
Waarde neef! Ik heb 't zoo druk dat ik niet wil opstaan om in de krant die 3 vt [1.] Vt: voet; drie voet = ongeveer 1 m. van me ligt, den datum opte zoeken. 't Is niet om die ½ minuut tyd, maar om 't opstaan.
Hierby weer 'n brief die U behoort. Ge schreeft (27 Juni [2.] Deze brief is niet teruggevonden.) ‘ik zal zorgen dat men in den Haag myn adres weet.’ Het schynt dat ze'r geen nota van genomen hebben. En ikzelf weet nu niet recht hoe ik dezen best aan U adresseer. Moet ik den brief weer naar den Haag zenden, nadat ze hem daar gerepudieerd [3.] gerepudieerd: geweigerd, teruggestuurd. hebben? Hm! Naar Bodegraven [4.] Bodegraven: Engel logeerde daar tijdens zijn verlofperiode bij zijn broer Kees, die apotheker was. is 't zekerst, al maakt het dan 'n omweg. Alzoo Bodegraven!
Ja, ik heb't vreeselyk druk. Logés, drie, vier, vyf te gelyk! We zyn in 't saisoen der pélérinages [5.] pèlerinage: pelgrimstochten.. ‘Vyf’ zeg ik. Nu en dan hebben wy er méér dan vyf. Maar over 'n tydje zal dat luwen. Gister heb ik 'n paar in de dorpsherberg moeten laten. Dat wint bedden, &c uit, maar ze komen toch over dag hier. Ons huis staat, van buiten gezien, te pronken als 'n monument van eenzaamheid. Op een (nogal verwyderden) buurman na, 'n boer, zyn we ½ uur van alle fracties der mensheid af, en toch is 't in huis 'n drukte dat soms hooren en zien vergaat. Dat ik U dit schryf, is niet om U afteschrikken van komen. O neen. t Is maar om U voortebereiden op de mogelykheid dat ge zoudt moeten slapen in de herberg.
Een andere manier zou wezen dat ge naar Mainz gingt, dáár in 'n logement, en pr wagen (± 2 uur) op een dag heen en weer. Ik zou dit niet aanraden als ge te Mainz op 'n klip zat. Maar wie wat reizen wil in deze streken, komt toch te Mainz te-recht. Vandaar zyt ge nagenoeg even gauw te Wiesbaden en Frankfort als by ons. Wanneer ge integendeel hier logeert, zoudt ge over Mainz naar Ffort en Wiesbaden moeten gaan, en dan is (zelfs!) het bereiken van de Ingelheimer station van ons huis uit, lastiger dan de heele spoorreis. De personen die hier logeeren komen niet om eens 'n reisje te maken, maar om hier te zyn. Gy wilt wel óók hier komen, maar hebt tevens of hoofdzakelyk behoefte aan 'n reisje. Zeker zou 't U niet in 't hoofd komen, N. Ingelheim te bezoeken om my te zien, zooals dezer dagen geschiedt door 'n familie (man, vrouw & vier kinderen) uit Z. Amerika [6.] Vermoedelijk de familie A. Nahuys.. Meen niet dat ik dit kwalijk neem. Ik gebruik dit onderscheid maar om U de itinéraire aantegeven, die voor Uw doel en behoefte het best is. Al m'n andere bezoekers (op 'n française [7.] 'n française: de aanstaande vrouw van Mimi's broer Albert, (Philomène) Marie Blanc (1859-1928). na, die echter ook niet om my komt. Het mensch is finaal onschuldig aan alle kennis van den tijdgeest) nu, alle anderen kennen Mainz, Ffort, Wiesbaden &c van buiten alsof ze Baedeker-zelf waren. Zy zouden zich dáár, gy hier u vervelen. Om gaarne hier te zyn, moet men my kennen, en dit is zeker by U 't geval niet, wat ik (nogeens) volstrekt niet kwalyk neem. Ik heb meer aanhangers dan m'n hart, ja zelfs m'n geheugen plaats kan geven.
Vriendelyk gegroet
Van Uw liefh. Oom
Ed
Observeer by 't maken van reisplannen dat de station Ingelheim een uur van ons huis ligt, en een behoorlyk rytuig is in 't dorp niet te huur.
Ik raad u voorts aan uw plannen zóó interichten dat ge stroomäf de reis per stoomboot maakt van Mainz (of Biberich) af tot Koblenz toe. Dat is't ‘mooie gedeelte’ dat men behoort gezien te hebben.
Ingelheim ligt niet áán den Ryn. En ons huis nog minder. Wy zien op 1 uur afst. op den Ryn neer, en óverzien den heelen z.g.n. Rheingau van Rudesheim af tot voorby Wiesbaden toe (van W.b. zien wy slechts één hoogliggend gebouw.)
Schaf U aan: Worl, Karte der Umgegend von Mainz, Verlag von Victor von Zabern, Mainz [8.] Worl enz.: Kaart van Mainz en omgeving door Worl, uitgave van Victor von Zabern, Mainz.. O.t.N. [9.] O.t.N.: ten noordoosten. van Nieder Ingelheim staat: ‘Monument.’ dáár is ons huis. Dit A. go voor uw koetsier als ge van Mainz mocht komen. Anders rydt hy door tot in het dorp.