24 juli 1882
Brief van P.F. Abell aan V. Bruinsma. Twee dubbele velletjes postpapier, waarvan blz. 1-7 beschreven. (M.M.)
Delft, 24 Juli 1882
Den WelEdZeerGel. Heer Dr Vitus Bruinsma
te Leeuwarden.-
Geachte Heer!-
In de Delftsche Krant las ik, dat Multatuli's vrienden niet meer hebben kunnen doen, dan den Heer Douwes Dekker eene lijfrente verzekeren van f840. - 's jaars, en aan z'n Echtgenoote eene van f600. - 's jaars.-
Iedereen zal moeten erkennen, dat dit bitter weinig is, en het grenst aan het belachelijke, als men den koninklijken inborst van M. daarbij in aanmerking neemt.-
Ik dacht werkelijk, dat de vriendschap voor den Heer D.D. méér tot stand gebracht zou hebben. - Als men nagaat, wat Amerika dat aan Garfield [1.] Garfield: James Abraham Garfield (1831-1881), president der Verenigde Staten van 4 maart 1881 tot 19 september 1881. Als gevolg van de aanslag op zijn leven van 2 juli 1881 leverde een nationale inzameling voor zijn weduwe 500.000 dollar op. niet zooveel verschuldigd is als Nederland aan Multatuli, aan Mevrouw Garfield heeft aangeboden, doet het iemand pijn, te moeten zien, met welk 'n treurigen uitslag het edele streven der M-commissie bekroond is geworden. - Men vraagt zich verbaasd af, hoe Nederland aan z'n roep van weldadigheid is gekomen.-
Het nietige geschenk, aan zulk 'n Man opgedragen, is Nederland onwaardig, en, menig minachtend glimlachje zal er spelen om de lippen van den nakomeling, als hij het feit leest in de annalen der Vaderl. Geschiedenis. - Nederland, het land van millionnairs, geeft aan z'n bevrijder uit de kluisters der lamlendigheid, het kellners-fooitje van f1440. - 's jaars. - Ai,... 't doet pijn, zoo iets te moeten lezen! - Eens zal Nederland groot worden (Multatuli erkent 't met zijn ‘Ik zal overwinnen!’), eens zal de soes- of sluimerperiode van ons land voorbij zijn, en het volk wakker worden, tot bewustzijn komen, en dan zal de nazaat tot z'n voorvaderen vragen: ‘Luitjes, wat hebt ge van den Messias gemaakt?’-
Wat zullen zij dan moeten antwoorden, die zullen overgebleven zijn van het tegenwoordig levende geslacht? ‘We hebben 'm eerst 25 jaren lang gemarteld, en toen hebben we 'm 'n aalmoes gegeven van f1440. - 's jaars, om 'm niet geheel van honger te laten omkomen!’... Ai!-
't Is treurig. - Maar 't kan, 't mag zoo niet blijven: de eer van Nederland staat hier op 't spel.-
Ik ben geen Nederlander; ten minste niet geheel: m'n bloed is niet ‘van vreemde smetten vrij’, maar ik vind Holland 'n goed, vriendelijk land, en ik zou graag zien, dat het z'n slaperigheid eens van zich afschudde. En dat zal ook gebeuren, want ‘Multatuli zal zegevieren!’ Nederland begint al wakker te worden: dat kan men wekelijks in het weekblad ‘de Amsterdammer’ zien, maar men dient dat wakker worden te bevorderen, te versnellen; anders kon het land in z'n slaap wel eens overvallen worden door een van z'n buren, of door alle drie te zamen,... Polen!-
Ik wilde U daarom dit voorstel doen: De vrienden v. M. moesten zich tot 'n Corps vereenigen, waarvan de leden zich verbonden, jaarlijks 'n zeker bedrag te storten, tot vorming van 'n jaargeld voor de familie Douwes Dekker.-
2000 vrienden zal Multatuli toch wel hebben en 2000 zulke ‘weldadige’ vrienden kunnen toch wel f2000. - 's jaars opbrengen voor 'n Man, dien zij bewonderen of liefhebben. - (Ze geven die som wel uit aan lucifers of aan stalen pennen). - En, als er geen 2000 zijn, kunnen (neen moeten) ze wel 4 × f1. - opbrengen. - Als 'n Vriend tot zóó weinig niet in staat is, is z'n vriendschap niet veel waard.-
'n Man als M. behoorde 'n vorstelijk inkomen te komen, [2.] komen: verschrijving voor krijgen. en ook dat zou Nederland wel kunnen bezorgen, als het maar wilde. - Maar Jeruzalem wil niet, en daarom moeten wij het met minder doen. - Maar, behalve die f1440. - kon men hem toch nog gerust wel f2000. - geven.-
Als de Heer D.D. er niet meer zal zijn, zal zijne Weduwe het dan met f600. - moeten doen? 'n Kellner kan met zoo'n som niet toekomen! - Mevrouw Garfield heeft 'n beetje meer gekregen!-
Bovenstaand plan dient echter door 'n Man uitgevoerd te worden, en ik ben maar 'n zwak jongetje. - Daarom wilde ik U verzoeken (natuurlijk als het Uwe goedkeuring wegdraagt) de uitvoering op U te nemen. U heeft zoovele blijken gegeven van het meer dan gewone aan te durven, dat ik dit gerust meen te mogen doen. - Ik twijfel er niet aan, of het weldadige Nederland zal U steunen.-
Het spijt me zeer, dat ik reeds 2 aug. dit land zal moeten verlaten: ik ga dan met de ‘Voorwaarts’ naar Indië. - Vooral doet 't mij leed, omdat ik zoo gaarne de uitvoering van Uw plan ‘Recht voor Havelaar! Recht voor Indië!’ zou willen aanschouwen van dichtbij. - als U echter m'n zwakke hulp mocht noodig hebben,... o, gaarne! - Na 2 Augustus is m'n adres (voorloopig):
P.F. Abell
adres: WelEdHeer W.T. Brandon
Heerengracht 591
Amsterdam.-
Hopende, dat mijn voorstel in aanmerking zal komen, teeken ik mij
Hoogachtend
Uwdwdr P.F. Abell
Candidaat O.I.A. [3.] O.I.A.: Opleiding Indische Ambtenaren.
Burgwal 12 Delft