2 april 1882
Brief van Multatuli aan W.A. Paap. Twee dubbele velletjes postpapier, waarvan blz. 2-4 geheel beschreven. De enveloppe, geadresseerd aan WEDGHeer Willem Paap Jur. Stud. Quellynstraat, 15 Amsterdam, is bewaard gebleven. (M.M.)
N.I. 2 april 82
beste Paap! Ik heb me met Godshulp in den duim gesneden, en zal dus misschien wel wat beter schryven dan gewoonlyk maar langzaam, en 't is me lastig. Dus kort.
Amsterdammer lees ik wel, doch ontvang hem ±8 dagen na 't uitkomen. Toch ben ik bly met het door U gezonden Exempl. Ook lees ik nu eerst het Hblad. Uw beschouwingen over 't wenschelyke om geen repliek uittelokken kunnen juist zyn.
Bedank den heer De Koo voor zyn hartelyk en welgemeend stuk. Misschien kon het niet beter zyn voor het doel, en dat was de eisch. Maar als polemische bydrage tot toelichting der kwestie begaat hy dezelfde fout als 't Handelsblad zelf door te redeneeren over verbetering van den toestand als voortgesproten [1.] voortgesproten: oorspr. gevolgd door uit. of zullende voortspruiten uit veranderde wetsbepalingen. Daar ligt de kwestie niet! De vraag is of de ‘geest des Gouvernements’ die toepassing van de wet verbiedt, gerepresenteerd door onkundige G. Generaals en oogendienende Slymeringen, moet gehandhaafd worden?
Ik verzoek U bygaande (nog niet verschenen) herdruk van N.E. Vrye Arb. aan den heer De Koo ter lezing te geven. De zoo-genaamde hervormingen zyn niets dan valsch-liberalistische duitenplatery, jezuitische slenters! [2.] slenters: intriges, kuiperijen. Spreken, praten, codificeeren, kletsen over Rechten inplaats van recht-doen. De Van Twisten willen wel zoo!
(Met Bl. Waanders [3.] Bl. Waanders: F.G. van Bloemen Waanders (1825-1892), indisch bestuursambtenaar en publicist over de koloniën. In 1883 7 maanden minister van koloniën. - zie Nieuws v.d. Dag 1 april. Vereeniging Handel - & Nyv. zitting - ben ik 't volkomen eens dat de afschaffing der Heerendiensten 'n fout is, even als 't vervangen der betrekkelyk menschlievende rottingslagen, opteleggen door 'n vaderlyk-patriarchaal-policie gerecht, door de zeer wreede onzedelyke gevangenis straf. Je moet ze zien, die gevangenissen! Ook treffen ze geen doel. Al die maatregelen zyn jezuïtisch-nagemaakt-liberalistische streken!)
Ik schryf moeielyk.
Dank voor Uw mededeelingen!-
Wie inderdaad liberaal wil zyn moet zich geheel ontdoen van de meening dat de Clique die zich sedert 48 - en wat Indie betreft, sedert de verschyning van Havelaar - als ‘liberale party’ heeft opgeworpen, oprecht-vryzinnige denkbeelden voorstaat. Lees bygaande brochure. Me dunkt het zal U duidelyk worden.
Hartelyk van ons 2½ gegroet
Dek
Mocht de heer De Koo iets aanhalen uit m'n brochure, verzoek hem dan den eersten druk te noemen. Dit is 'n delikatesse vis-à-vis den uitgever die dezen 2o nog niet geannonceerd heeft. Waarom, weet ik niet. Uitgevers hebben soms onnaspeurlyke finesses. Hoe dit zy, ik mag hem niet in de wielen ryden.-
Zeg gy my eens welke [4.] welke: oorspr. stond er of er. inkorrekte uitdrukkingen er in dat stuk voorkomen? Kyk heel scherp. Nooit vermydt men alle fouten maar 't stuk is met zorg geschreven, meen ik. Zoowel in rhetorischen als polemischen zin. Ja, kritizeer 't eens met inspanning. Die vervloekte duim!-
M.i. moet er aangedrongen worden op publikatie van 't rapport van Dr Arntzenius. Dan zullen wy zien of nog iemand durft beweren dat er iets verbeterd is! In de Locomotief stond onlangs dat de Regeering het niet durft publiceeren.-
Iets verbeterd? Eilieve, door wat? Door wien? Hoe? Door 't beloonen van den Regent van Lebak? Door 't eeren van V. Twist? Door 't pensioneeren van de Slymeringen? Door 't uitschelden van Havelaar? Door 't verleenen van de Leeuwenorde aan Brest v K? Door 't maken van nieuwe wetten die niet worden nagekomen? [5.] Deze laatste zin vertikaal in de rechter marge.