15 februari 1876
Brief van Multatuli aan J.N. van Hall. Enkel velletje postpapier, dubbel gevouwen, geheel beschreven. (M.M.)
Wbaden 15 febr. 1876
Waarde Vriend, eergister avend zond ik de proef [1.] Nl. de proef van Multatuli's bijdrage aan Het Nederlandsch toneel. Zie na deze brief. terug, en zette daarop dat ik schryven zou. Maar ik ben niet wel. Wàt me scheelt, weet ik niet, maar dat er wat hapert, blykt me aan de zorg en de blikken van m'n vrouw. Gister op 't midden van den dag wist ze my overtehalen een uur of wat naar bed te gaan. Ik weet dat ik er zoo akelig uitzie dat de menschen die me op straat zien, er my op aankyken. Nu, dit was al lang zoo. Ik ken de oorzaak van m'n uitputting wel, maar wat helpt dit?
Ik had U zoo graag een langen brief geschreven, maar 't is me verboden, en daarom neem ik maar 'n half velletje. [2.] Bedoeld wordt de helft van een dubbel vel (= enkel vel).
Uw opmerking over Juffr. B. [3.] Maria Catharina Beersmans, de actrice die de rol van Louise in Vorstenschool met groot succes speelde. kàn gegrond zyn, o ja! Maar treurig is 't, dat zelfs afwykingen niet altyd voor hart getuigen. Er zyn menschen die vlekken op hun schrift maken en tòch schooljongetjes zyn. Misschien zelfs is dit regel! Maar in allen geval vind ik uw gissing liefderyk en menschkundig. Och, hoeveel voorbereiding en omwegen zoudt ge noodig hebben om haar te uiten voor 't Publiek! Doe 't niet!
Verbeeld u hoe toevallig! Ik deelde U immers mee dat m'n vrouw 'n Tooneelstukje had geschreven? Nu, om dat gedrukt te zien, bestelde ze den ‘Nederland’. En kyk, daar vind ik mezelf, door A. Admiraal behandeld, naast haar. Ik had er wel van gehoord, maar 't niet besteld, vooral ook omdat ik heel zuinig wezen moet met m'n indrukken. Er komt byna [4.] bijna: later toegevoegd. geen post aan die me niet iets agiteerends brengt, en juist dáárvan ben ik onwel.
Het stukje van m'n vrouw bevalt me nu, 't in-eens achter elkander lezende, beter dan vroeger toen ik 't by stukken en brokken te zien kreeg. De fouten zyn nogal makkelyk te vinden (byv. o.a. gebrek aan kracht van teekening, iets weifelends in de lynen) maar spreekt er niet iets reins uit het geheel? Dit was myn indruk. Hiernevens een ‘Gelyk hebben’ uit den Spectator. Ook daarin is iets schroomvallig, iets anti-brutaals.
Haar eerste proef ‘24 uur op reis’ stond in den ‘Nederland’ no 8 van 1874, maar daarvan heb ik geen afdrukje.-
Dank voor Uw schryven aan L. [5.] L: A.C. Loffelt. Ik wist van Vosmaer dat hy (L) met zoo iets bezig was, en schreef hem, maar ik weet niet meer wát. Ik voel me erg suf.-
Ik moet me nu 'n Tydspiegel bestellen. Trekt A. Admiraal daarin party voor de modernen? [6.] Zie Medio februari 1876. Och, dat gekibbel verveelt me zoo. A's stuk in ‘Nederland’ is zeer welwillend. Hy zegt dat ik Von Hause aus [7.] In duitse schrijfletters. zachtmoedig ben. Dit is waar... geweest misschien, maar juist dit doet me zoo zeer. Ik werd zoo kribbig omdat ik gewond ben en pyn voel die anderen niet begrypen.
Schryf me iets over uw huishouden, uw vrouw, uw kleinen kerel. Och, ik had lang in Holland moeten wezen voor z'n beker. Dat vervloekte Blyspel!
Wees hartelyk van my gegroet
t.t.
DouwesDekker
Ik gis dat Admiraal en velen aan m'n verdriet een te voornamen tint geven. Dichtersmart & Weltschmerz [7.] In duitse schrijfletters. spelen maar 'n heel ondergeschikte rol in my. 't fynste wat me deert, is 't verlies van m'n kinderen. De rest is vry grof en plomp en kan door Jan den kruier begrepen worden.-
hm, ik heb nooit de bybel van m'n moeder beklad! Ik zou 't wel gelaten hebben om moeder, bybel, God en mezelf.