Waarschijnlijk 5 september 1874
Brief van Multatuli aan C. Vosmaer. Enkel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
Aan dit brieffragment moet een op vrijdag geschreven gedeelte zijn vooraf gegaan. De andere helft van dit velletje plus de rest ontbreekt. De datering is gegrond op het vermelden van De Geyters berichten over een eventuele Vorstenschool-opvoering te Antwerpen.
Hroswitha: schuilnaam van de schrijfster Elise Haighton.
décousu: onsamenhangend (fr.)
E.g.: exempli gratia (lat.) bij voorbeeld.
Saterdag morgen
Daar kwam uw brief. Myn twee vorige blaadjes waren gister al geschreven. Ik verzond hem niet om... 'n opmerking van v. Lennep. 't Is onbeleefd zegt-i iemand 'n slecht geschreven brief te zenden. Kyk, nu heb ik hier-en-daar 'n puntje gezet, 'n haaltje bygevoegd enz. Ja, zulk schryven is onbeleefd.-
't Stuk van Betz houd ik voorloopig. M'n tegenzin in z'n duitsch-akademische fraseologie belet niet dat het me goed doet hem zoo flink afstand te zien doen van ‘god’. Weinigen durven dit. Er mocht eens 'n Lieveheertje wezen die 't kwalyk nam!-
Gooi dat vest maar weg. Dit zouden wy ook doen als we het terugkregen. Van wie 't zyn kan, is ons 'n raadsel.-
Jeanne in November by Hroswitha? Goed! Waarom is Dr. Doorenbos niet hier gekomen?-
Ik blyf er by dat ge behoefte hebt aan verandering, wat dan ook. Kom hier.-
Heeft van Vloten onze beste Mina aangevallen? 't Is 'n vuile kerel. En ik die hem zoo graag wou afranselen! Maar ik ben gebonden door brieven van m'n vrouw. De schelm heeft zich weten voortedoen als vriend, en in dien geest heeft zy ál te vertrouwend aan hem geschreven. Dit belemmert me vreeselyk.-
Mina zelf schreef me dat ze haar drama qua talis niet goed vond. Hoofdzaak voor háár is dat ze 'r mee op de planken komt, en succes heeft als actrice. Maar my zou 't smarten als men haar stuk gebruiken kon als machine de guerre. Te veel vuilikken staan gereed haar met modder te werpen, om niet te wenschen dat er niet te veel projectiel voor de hand ligge. Wat te doen? Gy of ik haar vragen of we 't stuk mogen lezen? Dit is gewaagd. Ik denk er over.
Antwoord my s.v.p. terstond hoe ge 't weet dat haar stuk décousu is? Ik bedoel of ik haar zeggen mag dat dit uw oordeel is?
Dat Vorstenschool te Antwerpen zou (of zal) gespeeld worden, schreef me de Geyter. Hy voegde er by dat-i vreesde voor de opvoering. Dit gaat door voor 'n kompliment, maar ik oordeel anders. Sommigen zeggen: ‘dat stuk is zóó mooi dat... men 't niet spelen kan.’
Ik zeg: ‘als 'n stuk goed is, mag 't - ook middelmatig gespeeld! - niet geheel en al vallen.’ Bovendien Vorstenschool is over 'tgeheel zeer makkelyk te spelen. Op weinig uitzondering na zyn de meeste rollen geheel en al bühnenmässig bekend, ordinair. Ik zeg de rollen en spreek niet van de karakters. E.g.: von Schukenscheuer, de bekende narretype.
George, niet juist één type, maar al wat hy te doen heeft, kan worden vergeleken met, afgemeten aan oude rollen. Z'n opvliegen aan de jool is 'n banale komediecoup.
Ik declineer hier niet den inhoud van 't stuk. Ik spreek van de gewerbsmässige rollen.
Spiridio. Nu, dit speelt zich vanzelf, dunkt me &c &c &c.
Louise is de eenige rol waarin iets zou moeten ‘gecreëerd’ worden, en ik kan niet gelooven dat het stuk vallen zou als dit iets gebrekkig was. De Koningin-Moeder echter moet haar zwygende rol niet te ligt opnemen.
Ik zeg niet dat het goed spelen van Vorstenschool makkelyk is, maar dat het stuk niet geheel en al van uitstekend spel afhangt, wat dan ook myns inziens een fout zou zyn.-
Om terugtekomen op M. K's drama. Mies zegt dat gy misschien uw oordeel hebt van Dr. Doorenbos. In dat geval is 't niet goed haar daarover te schryven. En op haar eigen (zeer afkeurend) oordeel mag ik geen adviezen of voorstellen ter correctie gronden. Ook neem ik niet aan, iets daarin te verbeteren. Bovendien, wie
(....)