9 januari 1874
Brief van Multatuli aan D.R. Mansholt. Dubbel velletje postpapier, waarvan drie bladzijden beschreven. (M.M.)
V.D.P.: Fransen van de Putte.
Ideën, bundel V: zie V.W. VI, blz. 700-702.
Wiesbaden 9 Januari 1874
Weledelgeb. Heer!
Een vriend zendt my het byvoegsel der N.Rott.Courant van eergister, waarin U flink stuk over de wyze van oorlog-voeren in Indië. Vergun my UWEDgeb. daarvoor myn hartelyken dank te betuigen. Het nootje van de Redactie getuigt alweer van de oude onbekwaamheid.
Waarom niet zich beroepen op 't gering getal Nederlanders in de gelederen van 't Leger? Dan had men al de vreemdelingen kunnen belasten met de verantwoordelykheid der schanddaden, en Neerlands God kunnen crediteeren voor al den ten toon gespreiden heldenmoed.
Het is waar, dat dan tevens hieruit zou gebleken zyn dat de patroon V.D.P. allerlei gespuis naar Indië heeft gezonden, waarover in de Indische bladen ach en wee geschreeuwd wordt, maar - och, ik weet niet wat die krant op uw stuk had moeten antwoorden. Het komt my voor dat zwygen beter ware geweest, gelyk dan ook tot-nog-toe de taktiek was.
Waar blyft - by feiten als het door U aangehaalde, en er zyn er meer! - de ophemelary van V. Swieten, door kameraad Knoop? Deze immers durfde verzekeren dat V. Swieten ‘altyd gehoor had gegeven aan de stem der menschelykheid.’ Hy had dit reeds gedaan vóór die klinkende dag-orde, reeds te Boni namelyk, in 59-60! Zie Ideën, bundel V.
Ik erger my nog minder over dien Van de Putte en zyn orgaan, dan over een Publiek dat zich by voortduring zóó laat bedriegen. De kwaal is dat men niet lezen kan! Nog dagelyks vernemen wy van langdurige hardnekkige gevechten, waarby slechts weinig dapperen omkwamen. Onlangs durfde V. Swieten telegraferen dat wy ons versterkten ten-gevolge van... de cholera. Deze kwaal namelyk, dwong ons tot... rust, en in dien tyd kreeg de vyand gebrek aan levensmiddelen! Die lieve cholera!
Zoolang militaire rapportschryvers durven voor-den-dag komen met zúlken onzin, zoo lang party-bladen zich niet schamen zúlk gezwets meetedeelen zonder kommentaar, zoolang zelfs tegenstanders zúlke blunders ongewraakt laten passeeren, zoolang is er aan geen verbetering te denken. Het Volk verliest alle hebbelykheid om logische gevolgtrekkingen te maken.
Zoo ook nu weder met dat Na-schriftje van den N.Rotterdammer. De redacteurs weten wel dat het hinkt, maar... ‘och, ze kunnen niet lezen, wat schaadt het?’ Dáárop wordt gerekend. En, zoolang die Van de Putte, door welke middelen dan ook, zekere meerderheid in de Kamer aan zyn kant weet te houden, blyft hy zitten. Het is treurig!
Diezelfde Van de Putte heeft, kort na de aanvaarding van z'n eerste ministerie, z'n hof aan de Natie gemaakt door de verzekering dat ‘geschiedenissen als die van Saïdjah niet weder zouden plaats vinden!’ Onbeschaamder kan het niet.
Na nogmaals UWEDG. geluk te hebben gewenscht met Uw partytrekken voor logica, recht en zedelykheid - dit alles is één! - heb ik de eer met hoogachting te zyn
UwelEDGeb. DwDienaar
Douwes Dekker
Multatuli
verlof tot publicatie!
DD