2 augustus 1867
Brief van Multatuli aan J. van Lennep. Dubbel velletje papier, geheel beschreven. (Gemeente-archief Amsterdam; fotokopie M.M.)
WelEdgestr. Heer
Mr. J. van Lennep
Ryksadvocaat &c.
Keulen 2 Augustus 1867
Amsterdam.
Weledelgestrenge Heer!
Nadat ik in myn vorigen UWEDGestr. mededeelde dat ik binnen kort U zou naderen met een verzoek, heb ik gedurig geweifeld, en naar middelen uitgezien om op andere wyze het doel te bereiken dat ik met myn verzoek beoogde.
Na lang beraad, voel ik my thans gedrongen daartoe overtegaan. Sedert ruim een jaar bevinden zich myne vrouw en kinderen in Italie. De oorzaak hunner reize derwaarts, lag in myn onvermogen hun in myne nabyheid dak en onderhoud te bezorgen, en de noodzakelykheid drong my tot het aannemen eener uitnoodiging van vrienden te Milaan, die op zich namen myn gezin by zich te nemen. Natuurlyk beschouwde ik dien maatregel als tydelyk, en ik zon gedurig op middelen om een eind te maken aan eene scheiding, die te wreeder voor my was, èn omdat ik daardoor, meer nog dan vroeger, het doelwit werd van kwaadaardige aanvallen, die my voorstelden als onverschillig voor de mynen, - èn omdat daardoor myne kinderen verstoken blyven van het opzigt over hunne opvoeding en hun onderwys, dat door vreemden, hoe welgezind ook, niet dan gebrekkig kan worden uitgeoefend.
Sedert lang alzoo peins ik op middelen om myn gezin weder in myne nabyheid te doen komen, en telkens ontbreekt het my aan de daartoe noodige gelden.
Ik ben dus op het denkbeeld gekomen, UWEDGestr. te vragen, of er geene mogelykheid wezen zoude het door U voor my gereserveerde aandeel in de Havelaar te doen overnemen, hetzy door den eigenaar van den anderen helft, hetzy door eenigen anderen uitgever. UWEDGestrenge zelve kan, beter dan ik, nagaan welke geldswaarde dit halve aandeel in het kopyregt, nog kan hebben, vooral indien men zoude overgaan tot het bezorgen eener volksuitgave, die, ook in Belgie, naar ik meen, grooten aftrek hebben zoude.
Ik ben dus zoo vry dit voorstel, met grooten aandrang in Uwe welwillendheid aantebevelen. Ik wilde kort zyn, en daarom onthield ik my van het schetsen der gevolgen die het afwezen van myn gezin na zich slepen. Bovendien - myne vrouw is ziek, en ik vrees dat er periculum in morâ is! Reeds dit alleen zal, naar ik meen te mogen hopen, UWEDGestrenge nopen tot eene gunstige overweging van myn verzoek.
Een der redenen die my weerhielden van meer spoed, lag in de misschien domme hoop, dat in de Nederlandsche Kamers by de debatten over de tractementsverhooging van Inl. Hoofden op Java, ook myn toestand zou ter sprake gebragt zyn. Een klein pensioen om my te beveiligen van broodsgebrek, ware niet onbillyk geweest. Doch niemand schynt er aan gedacht te hebben.
Na beleefde groete, heb ik de eer met hoogachting te zyn
UWEDGestr. Dienstwillige Dienaar
Douwes Dekker
Komödienstrasse 14 B