Multatuli.online

8 maart 1884

Brief van Multatuli aan H. de Vries. Dubbel en enkel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Nieder Ingelheim 8 Maart 1884

beste hartelyke De Vries! Wel bedankt voor uw telegram op mn verjaardag. Ja, ik ben nu 8 × 8. Dat begint 'n respectabel ouderdommetje te worden. Ik kan me maar niet voorstellen reeds zoo oud te zyn. Wat vond ik 20, 30, 40 jaar geleden, 'n man van 64 'ngek wezen! Toen kon ik me niet in de stemming van zoo'n paai [1.] paai: oude man. verplaatsen. Nu niet in die van de gekvinders. Vooral is dit zoo, omdat ik me zeer wel voel, en my - behalve m'n asthma dat evenwel zeer dragelyk is - om zoo te zeggen niets mankeert. Loof en prys met my den Heer, vooral wanneer gy en de Uwen ook wèl zyn, wat wy U van harte toewenschen.

En de boeken! Dat ik eerst vandaag voor de toezending daarvan bedank, is 'n gevolg van de ekonomische zielkunde myner vrouw. Wouter was in Januari jarig. Kort tevoren was 't Kerstfeest. Dat gaf twee joligheden kort na elkaar. Om nu de gemoederen niet uitteputten, had M. bepaald... neen, eerst dit nog. Den 8ⁿ Maart was de verjaardag van Wouter's 2^e geboorte, d.i. op dien datum deed hy zes jaar geleden, zyn intocht in onze woning. Ook dàt moest gevierd worden. Pour cause [2.] Pour cause: om een goede reden (fr.)! Want de lieve jongen heeft ons gedurende die zes jaar veel geluk gegeven. Om nu te zorgen dat de feestelykheid niet de spuigaten zou uitloopen, had M. met hoogstbeminnelyke almacht myn verjaardag van den 2ⁿ op den 8ⁿ verschoven. Zoo speelde zy den Jozua. [*] neen, den Jesaias die ten pleiziere van Hiskia [3.] Hiskia: Koning van Juda, rond 700 v.Chr. (2 Kon. 20, vers 10, 11). Jesaja liet, als een teken van Gods gunst, de schaduw van een zonnewijzer teruglopen. de zon achteruit liet loopen. Dat is veel sterker dan laten stilstaan. Daaruit volgde een samenzweering om de van U ontvangen boeken 6 dagen lang wegtemoffelen, ten-einde ze te doen paradeeren onder al 't schoons dat my zou worden aangeboden. Zoodat nu uw twee werken over ‘médecine légale’ [4.] medecine légale: gerechtelijke geneeskunde (fr.) my werden aangeboden tusschen 'n bloempot met narcissen, 'n tuiltje viooltjes en Wouters portretje!

Wat keken die twee professoren (Liman & Tardieu [5.] Tardieu: Ambroise Tardieu (1818-1879), Frans gerechtelijk arts, auteur van Etude médico-légale sur les attentats aux moeurs. Parijs 1878.) gek, zich in zulk gezelschap te bevinden. En wat is god toch groot dat-i viooltjes, narcissen en hoogleeraren in akeligheid weet te scheppen. Misschien wel uit dezelfde grondstof! En nu vergat ik Witrok nog, den hond die voor één geld op Wouter's portretje zit. Knap van zoo'n dier dat toch voor 't eerst van z'n leven in aanraking kwam met fotografie.-

Ik bedank u wèl voor die belangryke werken. Het zyn ware studieboeken. Reeds heb ik er in gebladerd, en zag al dat er veel in voorkomt dat my interesseert. De hoofdindruk by gezette lektuur zal wel weer zyn: arme mensheid! wat al fouten, wat al gebrekkigheden, wat al afdwalingen, wat al ellende! 't Ergste is dat men ten-laatste moet gaan protesteeren tegen de uitdrukking: ‘tegennatuurlyk’. Immers, al die akeligheid schynt wel degelyk in de natuur te liggen. Natuur is: al wat bestaat, al wat geworden is, omne quod natum. [6.] omne quod natum: al wat geboren is (lat.)

Ik stel me voor, u later eens eenige op- (en aan-?)merkingen over die lektuur meetedeelen. Ik gis - by analogie oordeelend - dat Liman en Tardieu die vakmannen zyn - en dit is hun plicht - geen of weinig oog hebben voor de uitgebreidheid der afdwalingen die zy behandelen. Waarschynlyk bepalen zy zich tot wat in hun vak ter-hunne kennis kwam. Algemeene wysbegeerte weet er meer van, al kan zy zich niet zoo inlaten met het specifieke der gevallen [7.] het specifieke der gevallen: oorspr. stond er de specifieke gevallen.. Zoo meenen juristen altyd de publieke moraliteit te kunnen afmeten naar 't getal en de soort der hùn bekende rechtszaken. (zie byv. onlangs Gleichmann [8.] Gleichmann: Johan G. Gleichman (1834-1906), Nederlands rechtsgeleerde, volksvertegenwoordiger en minister (van Financiën 1877-1879)., misschien 'n welmeenend mensch, maar door en door verofficieeld.)-

Van onzen Muller [9.] Muller: H.C. Muller (1855-1927), Nederlands classicus en sociaal-democraat. Zie voorts bij 23 maart 1884, noot 4. hoor ik tot m'n spyt niemendal. Ik heb de beste meening van z'n hart, maar vrees dat dit parten speelt aan z'n oordeel, nml. in-zake volksbelang, socialismus e.d. Ditzelfde gevoelen heb ik over Nieuwenhuis [10.] Nieuwenhuis: Ferdinand Domela Nieuwenhuis (1846-1919), bekend Nederlands sociaal-anarchist.. Ongetwyfeld is hy 'n hartelyk welmeenend, achtenswaardig man. Maar de manier waarop hy meent bytedragen tot volkswelvaart, kàn niet de ware zyn. Hy verzuimt altyd, zich de vraag voorteleggen: ‘waar moet het vandaan komen?’ De ‘aard der dingen’ geeft niets ten-geschenke. Geen uitgaafpost is denkbaar zonder equivalent van opbrengst.-

Met innig leedwezen heb ik vernomen dat hy z'n echtgenoot verloren heeft. Ik kan berekenen dat dit voor hem 'n harde slag is!-

Hebt ge't nog altyd zoo druk? Kerel, overleg eens met andere doctoren (als algemeene maatregel) of de geneesheer die meer patienten heeft dan z'n werkkracht toelaat, daarvoor niet 'n deel kan endosseeren op jonger kollegaas? Ook dezen zouden daarby winnen! En de patienten! En de afgebeulde dokter die meer naam heeft dan hy dragen kan!-

Dag, beste kerel, wees hartelyk van ons gegroet!

uw vriend

Dek

Zeg, ken je ook soms 'n kandidaat die verlegen zit om 'n onderwerp voor 'n dissertatie? Ziehier 'n paar:

Eene geschiedenis der ziekten. ('n soort van voortdurende dynastie-verandering, troonsverwisseling)-

Onderzoek naar 't verband tusschen heerschende ziekten, en de geneesmiddelen waarmede vroeger heerschende ziekten werden bestreden.-

De chinine, beschouwd als koortswerend koorts-storend? koorts-akuteerend [11.] akuteerend: verscherpend.? en koortsen-veroorzakend geneesmiddel.-

(Hoe meer kina [12.] kina: oorspr. stond er chinine. er op Java wordt aangeplant - je weet, het is 'n winstgevend handelsartikel! - hoe frequenter en intensiever daar de koorts-epidemien! In één residentie - Baglen - lagen onlangs 140.000 menschen te bibberen!)-

Onderzoek naar de oorzaken waarom de aanhangers der vaccine, zy die ingeent en herïngeent zyn, zoo bang zyn voor besmetting? by de nagenoeg-algemeenheid dier kunstbewerking moest er geen vrees bestaan voor 't epidemisch karakter der ziekte. Het vertrouwen schynt niet zeer sterk te zyn!