7 januari 1887
Brief van Multatuli aan P.H. Ritter. Enkel velletje briefpapier, geheel beschreven. (M.M.)
N.I. 7 Januari '87
Waarde Heer Ritter! Ik voel me onwel. Dit is de oorzaak dat Ge in vele dagen niets van my vernaamt. M'n asthma neemt hand over hand toe, zoodat ik ‘snachts telkens in den slaap word gestoord. Dit veroorzaakt dan vermoeienis en lusteloosheid. Alles valt me zwaar, en sedert eenigen tyd laat ik liggen wat ligt. Dit lot trof ook Uw vriendelyk schryven van 31 Decr [1.] Decr: oorspr. gevolgd door en de br.kaart; doorgestreept..
Neen, de beide br. kaarten liggen er nog zoo lang niet. Ik behoef dus alleen verschooning te vragen voor 't verschuiven der beantwoording van Uwen brief. Vriendelyk dank voor Uw hartelyke wenschen by gelegenheid van 't N. Jaar. Al zy dan de N. jaarsdag, wel bezien, 'n dag als 'n ander, men kan zich niet ontdoen van den eigenaardigen indruk weer 'n mylpaal gepasseerd te hebben, met de bygedachte: zou dat nu de laatste zyn? Natuurlyk treedt dit denkbeeld meer op den voorgrond naarmate men ouder is, en eigenlyk heeft 'n 67 [2.] Natuurlijk zou Multatuli pas in maart 67 zijn geworden. jarige zoo'n herinnering niet noodig. Dit is dan ook by my t geval niet. Ik denk zeer veel aan den dood en - wat de zaak zelf betreft - zonder afkeer. Maar de byzaken! De toekomst van vrouw en kind, het besef zoo bitter weinig bereikt te hebben, en de vrees dat m'n laatste dagen door lichamelyke smart bedorven zullen worden - zie dat alles pynigt my. Ik weet nu reeds dat m'n denkvermogen totaal verlamd is als ik hoestende naar lucht hyg. Hoe zal dit de laatste oogenblikken, dagen of weken zyn? Waarom sterft men niet zooals men zich te slapen legt. Ik weet wel dat dit soms gebeurt, maar zelden! Misschien zou dit meer voorkomen indien wy nader aan den Natuurstaat waren gebleven. (Zoogenaamd! Want ons afwyken daarvan is óók Natuur)
Het klinkt onhartelyk, maar de bedoeling is anders, als ik U zeg dat het voorloopig uitstellen Uwer komst me minder onaangenaam was dan wel 't geval zou geweest zyn als ik me wat flinker gevoeld had. Van 21 Decr tot den 2n Januari had ik bezoek, en ik erken dat het my de laatste dagen wat zwaar viel. Ik voelde my moe. Maar innig spyt my de oorzaak van uw wegblyven-
Gestoord door hoest. Zal morgen vervolgen. Schaakzet: O-O ik ben nu weer wat rustig maar de tyd is daar dat de jongen naar 't dorp gaat.
Hartelyk gegroet
DD