Multatuli.online

6 maart 1885

Brief van Multatuli aan De Vereenigde Groninger Werklieden. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Nieder Ingelheim 6 Maart 1885

Waarde Vrienden!

Schryven doet schryven! In den gister verzonden brief sprak ik over 'n stukje dat ik U zenden wilde om te doen zien waar 't hollandsche geld blyft. Ik zie nu dat het ook in 't Nieuws v.d. Dag is opgenomen [1.] ‘Scheiding van de Nederlandsche en Indische Geldmiddelen’, in Het Nieuws van den Dag, 5 maart 1885.. 't Gaat hierby. Ook 't andere (dat ik met A merkte) in de Samarangsche Locomotief, en waaruit men ontwaren kan hoe leugenachtig de rapporten van verovering en overwinningen waren. Na 't wegsmyten van zooveel millioenen (tusschen de twee- en driehonderd!) bezetten wy tegenwoordig slechts 'n onbeteekenende plek aan de stranden, en mogen bly zyn als de vyand ons met rust laat.

Ziet, ik zeide U reeds dat ook ik voor algemeene verkiezingen ben, maar: 't in staat van beschuldiging stellen der wezens die op die wys ons land regeerden, behoort hoofdzaak te wezen. Ik stel ieder die nà 1860 - d.i. na 't verschynen van den Havelaar - òf minister of Kamerlid was, in staat van beschuldiging, en houd hen - ook civiel - voor aansprakelyk. De millioenen die, byv. Fransen van de Putte uit den Javaan wist te zuigen om daarmee later in den Haag mooi weer te spelen, moeten hem afgenomen worden. Ook Duymaer van Twist behoort aangepakt te worden. En de rest van die soort! De Brauw, na z'n mislukten diefstal (ten behoeve van Prinses Hendrik [2.] Prinses Hendrik: Maria, prinses van Pruisen, echtgenote van prins (Willem Frederik) Hendrik, tweede zoon van Willem II, werd in de wandeling Prinses Hendrik genoemd. en haar kameraadjes!) is inplaats van naar 't tuchthuis te gaan... Kommissaris des Konings in Zeeland geworden! 't Kan niet erger! En de beweging voor algemeen stemrecht houdt de menschen zóó bezig dat daardoor hun aandacht van zùlke dingen wordt afgetrokken. Zulke afleiders noemde ik in m'n Ideen: duitenplatery. Na de opgang van den Havelaar, hield de minister de Kamer bezig met seuren over koperen duitenplaatjes, en over de kwestie of die in Holland of op Java moesten gemunt worden. De heele politiek van die heeren bestaat in zulke afleiders. Dat doen goochelaars ook!

'k Wou dat de kwestie over 't aantal meestemmers maar spoedig beslist was, dan kwam er kans dat er eens wat ànders onder de aandacht van 't Volk viel. Of zal men 't dan wéér bezig houden met andere praatjes? Waarschynlyk wel! Maar men moest daarmee geen genoegen nemen.

Ook by 'n anders gekozen kamer zal dat kunstje worden aangewend, en dáárom stel ik me van die verandering bitter weinig degelyks voor. Bovendien, de meesten der nieuwe meestemmers zullen aan den leiband loopen van dezelfde lieden die nu in couranten en vergaderingen de eerste viool spelen.

Of ik in 'n nieuwe Kamer nuttig zou kunnen zyn, ik geloof het niet! Ik zou altyd alleen staan. En zeer dikwyls zou ik de zaal verlaten omdat ik m'n tyd beter kan besteden dan door te luisteren naar redevoeringen over zaken die niet ‘de’ zaak zyn. Ook zou men my onfatsoenlyk vinden als ik voorstelde 't gedrag der laatste dozynen ministers en honderde vroegere Kamerleden te onderzoeken!-

De belangen van den werkman? Wel zeker! Maar die worden niet bevorderd door redeneeringen over afgetrokken Ideën - als byv. stryd tusschen Kapitaal en Arbeid - maar door te zorgen dat de opgebrachte belastingen niet worden weggesmeten, en ook door 't behoud van wat Nederland in Indie bezit. De gew.ⁿ minister De Waal berekent dat ons land van 1831 tot '78 700 millioen uit Indie heeft gekregen. Waar is dat geld gebleven? Onze schuld is schrikbarend groot, de belastingen zyn zwaar, en nog onlangs moest er geleend worden waarby men durfde spreken van Staatsbankroet! Is 't geen schande! En heb ik ongelyk, te eischen dat er verhaal moet gezocht worden op 't kanaillepak dat daaraan schuld heeft? En die som van 700 millioen is maar 'n klein deel van wat Holland uit Indie trekt. Dat is maar 't officieel bedrag. 't Kapitaal dat elk jaar door partikulieren in Nederland gebracht wordt, is veel grooter.

(Dat er 'n groot deel daarvan in 't Buitenland verteerd wordt, moet ik toestemmen. Ik vind het schande genoeg. Maar wat bewyst het? Dat de lieden die hun verblyf voor 't kiezen hebben, liever elders dan in Holland zyn. waarom? Dit moest niet zoo wezen.)-

Ge ziet hoe bitter ik gestemd ben. Zoo gaat het als ik eenmaal de pen opvat. Vandaar dan ook dat ik zoo tegen schryven opzie. 't Put m'n gemoed uit. En... en... altyd te vergeefs! De Havelaar is nu 25 jaar oud, en tot nog toe bereikte ik niets. De Haagsche bederfkliek is sterker en welvarender dan ooit.

Hartelyk gegroet

Uw liefh.

DD