Multatuli.online

18 november 1874

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

de ‘Times myner ziel’: Idee 34, zie V.W. II, blz. 316.

Nooit schryf ik wat enz.: Idee 112, zie V.W. II, blz. 335.

Wbaden 18 Nov^r 74

Waarde funke! Dank voor de f100. Ik durfde maar f40 vragen, en des te meer treft my uw welwillendheid. Dus: hartelyk dank. - Wat die spreuken aangaat, ik wou gaarne dat ge er geen schade aan hadt, en zie dus in dat we ons klein Publiek niet nog kleiner moeten maken door dat Verzamelingetje ryp te maken voor de galg. Dus: ik zal ze ‘zuiveren’. Doch wees zoo goed me dan 't pak terug te zenden, daar Mimi's kladden inkompleet geraakt zyn. Dat ik den boel wensch weertezien, in plaats van eenvoudig 'n 150 tal er by te zenden is omdat er in de volgorde soms iets te observeeren valt, en 't houdt minder op, dit nu te regelen dan by de korrektie. Het toeval levert dikwyls 'n mallen weerslag op iets dat vooraf ging. En ook in den vorm valt iets optemerken. (Drieviermaal achter elkaar: ‘is.’

A...is...&c
B...is...&c
C...is...&c

Zoo-iets staat leelyk, en herinnert aan de eerste blz. van 'n kinderboekje:

Dáárom dat terug vragen van 't pakketje.-

Daar ligt de revisie voor me van vel 23 Herdruk. En... ik zit in den brand met de vraag of 'n Erratum over dien op blz. 92 uitgelaten regel voldoende wezen zal? Het wegvallen van dien regel breekt inderdaad de juist in die scene zoo goed bewaarde symmetrie der gezegden. Och, 't spyt me zoo.

Het ‘juist daarom’ van Hanna heeft immers geen zin indien ze niet daarby voegt waarom ze in haar eigen belang (waarop Louise wyst) zich niet wil schuldig maken aan boosaardigheid.

Zal men 't erratum lezen?

Hoe dit zy, ik weet er niets anders op.-

Maar kerel, juist nu er spraak is dat Vorstenschool zal gespeeld worden (?????) zou 't my in-verband met die fout van 't stuk in de Ideen uitgaaf nóg meer hinderen als nu ook de aparte uitgaaf niet zoo kompleet mogelyk ware.

Wanneer we die als volledig konden aanpryzen, ware er veel gewonnen. Och, druk toch SVP die Voorrede zooals ik 't ding regelde. Het oude voorbericht wildet gy tóch drukken, niet waar. Maken nu de varianten en noten de zaak zooveel bezwaarlyker? Juist als V.S. gespeeld wordt, hecht ik veel aan de Noten. Ze zyn voor de tooneeldirekteuren noodzakelyk. O, er waren er veel meer noodig, maar ik zei 't voornaamste toch. En vooral doe ik voelen dat ze my vragen moeten om voorlichting voor de mise en scene. Ge begrypt hoeveel me aan 't reusseeren van V.S. gelegen is! Ook hangt in zekeren zin 't slagen in 'n blyspel of... blyspelen daarvan af. Hiertoe namelyk is aanraking met de akteurs noodig. (Daarom alleen slaagde Molière. Z'n stukken zyn niet-goed als men ze leest. Hy wees z'n kameraden akteurs hoe hy 't bedoelde, en hierdoor is menige lamme geestelooze fraze beroemd geworden:

Het is myn belang dat de aparte uitgaaf kompleet zy om te doen acht-slaan op veel wat er in de legende ontbreekt, en natuurlyk zullen velen eer die aparte uitgaaf koopen dan den bundel Ideën. Als nu daarin niets staat wat heenwyst op ‘overleg met den auteur’ meenen zy me niet noodig te hebben tot het creëeren van de rollen.

Ge zoudt zien dat ze Schukenscheuer en de lakeien tot hansworsten zouden maken. En ook de rol van Louise zal waarschynlyk niet worden gespeeld met de door my bedoelde eenvoudigheid. Men (?) zal van haar 'n Kenau willen maken.

Als 't spelen van V.S. doorgaat, hoop ik in Holland te kunnen komen. Nu, 't is nog zoover niet. Maar laat asjeblieft m'n nootjes drukken in den apart-uitgaaf. Mimi zit te sprokkelen.-

Nog iets. Ik liet gister 't boekje van Büchner komen en lees daarin. Ge schreeft dat de uitgaaf myner werken in Ideenvorm (d.i. 26 vel in-eens nemen voor 'n kooper) niet voordeelig was. Dit neem ik aan als bestaand feit. Maar... gy weet niet hoe veel meer ik zou geleverd hebben als ik er nooit aan gedacht had

Zie, in den I of II bundel, dien Buchner & Doedes onder de oogen krygend, had ik terstond Wouter laten slippen. Nu ben ik vervuld van den stryd tusschen Buchner & Doedes, en die zaak is vind ik dóór 't stuk van den professor aan de orde, en... in m'n Ideën zit ik aan Wouter vast dien me den keel uithangt! Zwevend tusschen 't een of ander, blyf ik veel werkende in m'n gedachten, werkeloos.

De zaak is dat m'n Ideen niet meer als vroeger de ‘Times myner ziel’ zyn. Dit werkt nadeelig op de productie. Wat ik in N^o zei, is de zuivere waarheid. Nooit schryf ik wat 'n ander wil, en zelden wat ikzelf wil.

We hadden, denk ik, wel al 10 of 12 bundels vol, als ik me nooit verbonden had om Woutertje voort te zetten. In dezen bundel VII echter zal ik voortgaan, omdat ik begryp dat de meeste inteekenaars daarop gerekend hebben, maar na bundel VII is 't volstrekt noodig dat ik... schryf wat me in den zin komt. Zelfs jegens myzelf moet ik geen ander program maken dan 't oorspronkelyke. (in den Vry-arbeid.) Elke band maakt me impotent.

Dat gy beter dan ik weet wat het debiet al of niet bevoordeelt, spreekt vanzelf. Maar dit kan slechts betrekking hebben op 't bestaande en niet op alles wat me dóór dezen of genen maatregel in de pen blyft.

Had ik by 't beginnen van bundel VII den heelen Wouter laten rusten, en geleverd wat me op 't gemoed lag naar de eischen van den dag...

(Denk eens: Atjin

't Stuk van Van Swieten.

de ministerkrisis &c &c)

dan was bundel VII lang af geweest, en meer dan dat.

In plaats daarvan heb ik nu god weet hoeveel vellen van de Woutergeschiedenis...? maal overgewerkt. En ze deugen nóg niet. Alleen omdat ik er niet helemaal by ben met m'n gemoed.

Het is in dezen zin dan ook dat ik beweer geen schryver te zyn. Die heele verwikkeling is zeer pynlyk voor me. Gy deedt en doet al 't mogelyke om my tegemoet te komen. De zaak ligt alleen in m'n betrekkelyk gebrek aan ‘talent.’ M'n inspiratie is niet te regeeren. Ik ben er geen baas over. Nog eens in dit alles ligt niets, niets dat U bezwaart. De oorzaak ligt geheel in my zelf. Ge hebt geen begrip van 't afmattend worstelen tegen die onmacht.

Wees hartelyk gegroet van t.a.v

DD

Wilt ge SVP. acht geven op 't Erratum op de laatste bladzy van vel 23 Herdruk? Dat er geen fouten in komen? Dit zou de zaak nóg gekker maken.