Multatuli.online

6 februari 1869

Brief van Multatuli aan Tine. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Klaarblijkelijk is het slotgedeelte van deze brief zoek geraakt.

Francis: de zuster van mevrouw Hotz.

den Haag Saterdag 6.

lieve beste tine, ik kreeg daar zoo even je brief van den 3ⁿ. Ei, ga je pierewaaien naar Turin. Nu dat is goed. Ik ben er in zooverre bly om, omdat je dus, den 15ⁿ van Milaan opbrekende, reeds op voet van reizen bent, en ik dus myn hoofd niet hoef te breken met de vraag of je klaar bent, als je 't geld ontvangt. (Dat zal er wezen.) Je vertrek op 15 is dus een goed vast punt voor my.

Hoogstwaarschynlyk kryg je 't geld nog te Milaan, maar mogt het zyn dat je vandaar vertrok vóór je 't had, verzuim dan niet te Turin naar de post te gaan. Maar dan zou ik je toch ook wel telegraferen.

Het hindert my dat ik je nu in dezen brief al 't geld niet zend, daar je misschien vóór je vertrek van Milaan nog een en ander noodig hebt. Ik weet niet hoeveel je al van het laatste hebt uitgegeven. Hoe 't zy, ik maak spoed zoo veel als ik kan.

Ik moet bekennen dat ik in verrukking ben over 't huis, en de inrigting. Mimi zegt wel: schryf er niet te veel van, dan valt het tegen, maar ik zeg zoo als ik 't vind. We hebben nooit zoo'n woning gehad. O, er zyn minder goede dingen ook. De zoogenaamde tuin is niets dan een klein vierkant openingetje, net groot genoeg voor zes kippen. (Ze hebben nu al 22 eieren gelegen. je moet denken 't is nog geen volkomen lente. De eieren zyn mooi groot.) Maar vind je 't niet mooi dat je maar eens daags de trap af moet (18 treden) namelyk naar de ple, en misschien maak ik iets anders, want die plé - (in den gang) is wel zindelyk, maar zoo gehoorig.) De heele woning is au premier. De trap naar zolder waar 't kleine mensdom logeert is 16 treden. De huiskamer, mimi's kamer, jou - of onze - kamer zyn allerliefst. Myn schryfkamer is zoo als ik nooit gehad heb. Ik ben niet bang dat het je tegen zal vallen. Ook 't mobilair is byna compleet, tot strykplank, voetekussens &c toe. De huiskamer is om te stelen. Jou kamer is me nog wat kaal, maar dat is misschien omdat de gordynen niet hangen, want ze waren niet goed gestreken, en zyn dus weer afgenomen. Je kachel is goed. Raad eens hoeveel kachels er zyn? Met het keukenfornuis mêe zyn er zes! Jij, Mimi, ik, huiskamer, beneden suite, en keuken. Hoe klein de keuken is (microscopisch klein) toch kan er alles gekookt worden. Ik hoor dat de keuken, hoe klein ook, zeer makkelyk is. Hy komt, naast de suite, op 't kippentuintje uit. Kolen, turf &c komen achter op zy, door een deur in den tuinmuur in. Maar coak, om de volume, ligt op zolder. De zolder is zeer ruim. De bedden zyn goed. Het jouwe uitstekend (een stroo- en daarop een paardeharen matras, beide zeer goed.) De bedjes van de kinderen zindelyk en goed. Hun kamertjes (NB: zolderkamertjes) heel eenvoudig natuurlyk. 't zyn eigenlyk meidenkamers maar de meid slaapt in de suite, waar een huishoudelyke verzameling is: weegschaal, kapstok, huishoudkast om uittegeven aan de keuken.) In de voorkamer beneden één tafel, vier stoelen, horretjes en gordynen, - anders niets! Juist genoeg om iemand binnen te laten, maar niets meer. In jou kamer mankeert nog wat ornament, maar ik zoek naar iets dat me bevalt.

Komiek is 't aantal uurwerken dat we in huis hebben! Verbeelje: acht!

Bovendien staat er nog een horologie van my, (dat ik in Antwerpen kreeg) in pand te Keulen. Zoodra ik een geschikte gelegenheid weet, moet dat gelost worden. Het liep zeer goed en ik wou 't jou geven. Tenzy je liever een dames hebt.-

En dan komen Edu en Non nog met hun horologies! Verbeelje wat al klokken! En zoover ik weet, gaan ze allemaal goed. Edu en Non zullen lachen om myn koekkoek.-

Sedert 3 dagen is de meid er. Zy schynt een fatsoenlyke meid te zyn, met een goed gezigt, en zachte stem dat jou zoo bevalt.-

De drie frontramen van de huiskamer en het eene raam van myn kamer hebben gelyke gordynen, die wel eenvoudig zyn maar goed voldoen. Tegen den aanstaanden winter zullen we ze laten voeren. Het is maar katoen chits, weet je, maar ze staan goed.-

Ik heb nog niet al myn boeken uitgezocht. In één van myn drie kasten liggen ze nog slechts gestapeld. Maar ik weet toch zoowat wat er is. Ook heb ik de platen nog niet alle gezien. Er is ook te veel voor eens. Ik kan wel een paar weken een avend daarmeê zoek brengen. - De kippen worden brutaal. Als de keuken- of suite deur open komt, vliegen ze er in. Dat moet afgeleerd worden. (Daar roept myn koekkoek! Ik denk er telkens by dat Non het zoo aardig zal vinden. Ook kraait de haan, en 't klokje in de gang slaat ook. Dat alles is heel gezellig. Maar overigens is 't hier zeer kalm. De weg voor de deur is breed, zindelyk en met kleine steenen, zonder gery. Ook niet ver van de eigenlyke stad. Je moet je geen modderboel voorstellen als te Laeken. Voor de deur een vaart, waarin ik van den zomer een schuitje wil hebben. Maar ook zonder dat, op 10 minuten distantie worden roeischuitjes verhuurd. Dus beloof Edu dat hy roeien zal. Over de vaart is weiland, er staan slechts een paar huizen, dus van inkykende overburen is geen kwestie. Achter is een niet onaardig gezigt op 't hofje of eigenlyk een paar strooken burgerwoningen. Dat gaat in door de poort waarboven myn kamer is.-

Nu zyn er minder goede dingen ook, dat spreekt van zelf. Het huis is ligt en digt gebouwd, en men moet f100 aan brandstof by de huur rekenen. Ook 't water is slecht. Maar met geld is dat te krygen. Dat reken ik nu by de huur en dan is 't nog goedkoop, zeer goedkoop. Francis die van de week hier was, begreep niet hoe men zoo goedkoop wonen kon, vooral daar de kamers nu zoo netjes ingerigt, zoo'n lieven indruk maken.-

Dat de kinderen eigen kamertjes hebben, is goed, maar ze zullen er weinig zyn. Ze zullen den heelen dag overal welkom wezen, ook by my, en als 't zomer is, zyn de beide beneden kamers ook disponibel. De zon is voor, dus als jou kamer je te kil is, kun je of vóór (in de zoo lieve huiskamer) of by my je kwartier opslaan. Of je kunt je kachel aanmaken, die - vind ik - niet weggenomen moet worden. Er zyn altyd kille dagen, en dat overwin je dan met een beetje brand. (O, je bed is zoo goed, flink bol, en niet week. Ook ik heb een hekel aan gordynen. Er komt dus een zeer nette oversprei over.) -

Mimi roept me uit de huiskamer toe dat ze een onderbroek voor me maakt (molton) en dat ze met de machine zoo'n byzonder mooie naad heeft gelegd. Je moet weten dat er wel eens iets hapert, en dan ligt het aan een kleine verkeerdheid in spanning van de draad, of 't plaatsen van de naald &c. Hoe eenvoudig de zaak ook is, moet men toch opletten. Zoo'n machine geeft zich geen moeite om een fout te verbeteren. Ze gaat ‘als machine’ haar gang. Maar als men dan ook geen fouten maakt, is 't bewonderenswaardig. De onze kost f55. - en wordt niet met de voet maar met de hand gedraaid. (Dat is gezonder om den witten vloed, hetgeen wáár schynt te zyn).

Nu, met dat kleine ding naait men, in een oogenblik veel af, en goed. Ik kan er nu redelyk mêe omgaan, en zal er een en ander voor jou op naaien, byv. een warme, gewatteerde rok. (Mimi heeft gister een zwarte japon voor haar gekocht, en met een, een voor jou van 't zelfde. Heel goede stof. Die zal je in je kast vinden. Ook wil ik dat Nonni een paar jurkjes &c. in haar kastje vindt, of liever de stof er voor. En ik zal myn Edu niet vergeten.)

En toch moet ik zuinig zyn, want dat inrigten is boven de begroting gegaan! En ik moet in staat wezen zonder angst het vervolg te gemoet te zien. (het huishouden zelf, Edu's en Nonni's leeren &c) Hoe 't zy, ik heb moed, en ben - wat het geldelyke aangaat, opgeruimd. Jou reiskosten is een - nietigheid by 't andere wat er noodig zal wezen. Veel dingen die ik graag gedaan had, heb ik nog niet kunnen uitvoeren. Op 't oogenblik zit ik te wachten op een brief uit Friesland die my licht geven zal over onze uitgaven van dit jaar. Ik wil namelyk zeker zyn van f4000. - Of dat lukken zal, weet ik nog niet.-

Apropos, er ligt in 't laadje van myn schryftafel een pakje waarop staat: Zakgeld february en daar is f15 in, namelyk f10 voor jou, 2½ voor Edu en f2½ voor Non (of 3 voor Edu en f2 voor Non) Verbeelje, Mimi vroeg me om een wekelyks of maandelyks zakgeld. Ik vond dit lief en kinderlyk daar ze in den laatsten tyd honderden door de handen liet gaan. ‘Ja, maar ze wou zoo graag iets hebben van haar zelf waarover ze beschikken kon. Hé, en dan Tine ook en de kinderen ook!’ Nu, na veel wys overleg is er bepaald dat daarvoor de f25 zouden dienen die ik maandelyks van de Haarl. courant kryg, en daar ik eergister die ontving, heb ik jou f 10. en van de kinderen voor je bewaard. Dus dat zal je in je kast vinden. (Wat vind je beter, Edu f3 en Non f 2? Of ieder 2½?) Hoe 't zy, ik vind hier iets aardigs in. Ik heb zakgeld van myn lezingen. Ik schryf op: reiskosten en daarby reken ik myn kleine uitgaven. maar ik heb niets noodig dan voor sigaren.-

Zeg vooral aan S. dat er plaats voor hem is, altyd. Met hartelykheid en liefde kunnen wy wel vier logés bergen. Beschik jy royaal daarover, en maak alle afspraken naar je zin. Je kunt er op rekenen dat ze gehonoreerd zullen worden. Het zal noch aan ruimte, noch aan een bed &c ontbreken. (Natuurlyk alles met eenig ‘schikken’ maar dan kan het best. Salati kan myn kamer krygen, of de jouwe.