Multatuli.online

23 maart 1868

Brief van Multatuli aan J.J. Hasselman. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (U.B. Leiden; fotokopie M.M.)

Aan Zyne Excellentie

den Heere J.J. Hasselman

Minister van Kolonien

sHage 23 Maart 1868

Excellentie!

Ik was een paar maal aan het Ministerie, doch Uwe Excellentie was in de Kamer.

Mag ik zoo vry zyn U te verzoeken my te doen weten, op welk uur ik Uwe Excellentie zoude mogen spreken?

Heeft U het laatste nummer van het N.I. Tydschrift gelezen, waarin alle verkeerdheden op rekening van de behouders worden geschoven? De heer van Hoëvell heeft het front gehad, aan het Duitsch publiek te verklaren dat (ten gevolge zyner bemoeijingen zeker!) ‘alles met reuzenschreden is vooruitgegaan.’

De redactie N.I.T. wenschte dat ook de Havelaar met eene dergelyke verklaring by het Engelsch Publiek ware ingeleid. ‘Dat zou vaderlandslievend geweest zyn.’

Ik wensch niets liever, en hoop dat de Regering my daartoe in de gelegenheid stelle. Binnen weinig weken komt de Havelaar in 't Parlement, en ik wilde zoo gaarne vóor dien tyd dat valsch liberalisme ontmaskeren, en openlyk betuigen dat een behoudend ministerie my de hand gereikt had.

De Schotsche uitgevers vragen my ‘naar het vervolg!’ Wat moet ik zeggen? Dat ik nog altyd arm rondzwerf, ver van vrouw en kinderen, - terwyl de liberale van Hoëvell mèt zyn vry arbeids-leugen zich een deftige positie heeft weten te verzekeren?

Zoolang ik niet hersteld ben, en zelfs met eenig éclat, durft niemand in Indië zyn pligt te doen. Dit is menschkundig te verklaren. De bepalingen baten niets, zoolang de ambtenaren niet verzekerd zyn, dat men de toepassing daarvan verlangt. Dáárin ligt het geheele herstel van de Indische toestanden. Er moet overeenstemming zyn, tusschen schrift en daad, - dan eerst zal het baten over stelsels en wetten te redeneren.

Thans werkt het Kultuurstelsel noodlottig, - niet omdat het als stelsel niet deugen zou, maar omdat het slecht wordt gecontrôleerd. Weet Uwe Excellentie, dat ik dezer dagen een stuk over Vryarbeid heb geschreven? Het is by den Heer R. Ik geloof dat een onpartydige jury, na het lezen daarvan, erkennen zal, dat de kwestie ten voordeele van het behoud beslist is. Maar voor ik het drukken laat, wenschte ik te weten, of dat ‘behoud’ werkelyk zyn eigen stelsel handhaaft? Zoolang ik armoede lyd, omdat ik het verdedigde, is dit zoo niet.

Na zeer beleefde groete, heb ik de eer met hoogachting te zyn

Uwer Excellentie's Dienstwillige Dienaar

Douwes Dekker