Multatuli.online

Begin september 1863

Brief van Multatuli aan R.C. d'Ablaing van Giessenburg. Enkel velletje papier, aan beide zijden beschreven. (U.B. Amsterdam; fotokopie M.M.) Het woord excusivisme in de aanhef is een curieuze verschrijving voor exclusivisme; in de vorige brief ging het over exclusisme.

Ik houd vol dat het woord excusivisme is-

claudo = sluiten

excludo = uitsluiten

't supinum waarvan alle afleidingen genomen worden is exclusum, vandaar exclusief

Nu is exclusivisme in onze terminologie naar de betekenis die we hechten aan den uitgang isme: de gewoonte, de hebbelykheid de fout van exclusief zyn exclusisme zou wezen de gew. de hebbelykheid enz van iets buiten te sluiten in den latynsen zin van excludere, maar heeft niet in zich wat wy exclusief noemen

purisme is hebbelykheid &c van zuiver zyn

puritanisme, sterke overhelling naar de daad van 't begrip dat we hechten aan puritein zyn (hier exclusief zyn)-

Als exclusisme goed was zouden we ook moeten zeggen, posuisme, in plaats van positivisme.

De primitieve grond gaat ons niet meer aan, sedert positief en exclusief geykte woorden zyn.-

We zeggen niet obscurisme (van obscurus = duister) maar obscurantisme van 't aangenomen woord obscurant dat een woord is uit de wetenschappelyke techniek.-

Niet Lutherisme maar Lutheranisme ('t eerste is 't volgen der eigenaardigheden van Luther. 't 2 is lutheraan zyn of spelen.