Delft
In 1842 werd te Delft de opleiding tot Indisch ambtenaar opgericht. m. hield er op 20 november 1868 voor het studentendispuut ‘Vrije Studie’ een lezing over ‘Nog iets over Vrije Studie’ (vw xiii, p. 227). De tekst van de lezing is afgedrukt in de derde bundel Ideeën (Idee 550 e.v., vw iv, p. 316 e.v.). Vrije Studie, aldus m., is het ‘onbelemmerd streven naar waarheid’; dit wordt tegengewerkt door het ‘opdringen van een vóóroordeel’ het ‘beletten van onderzoek’ en ‘Ongeschiktheid van de onderzoekende persoon’ (Idee 554, vw iv, p. 319). Zijn voordracht was mede geïnspireerd door een eerder voor dit gezelschap door *J. van Vloten gehouden rede over hetzelfde onderwerp.
m. maakte in Delft kennis met *Roessingh van Iterson, *Van Plettenberg en *D.J. Korteweg (cf. brief aan de secretaris van het dispuut d.d. 12 november 1868, vw xiii, p. 217). In 1869 vroegen ‘enige jongelieden der Delfte school’ hem om zich beschikbaar te stellen als ‘leraar in 't Mahomedaans Recht, Indische Land-en Volkenkunde, en nog 'n paar vakken.’ Hij bood zijn diensten aan, maar ‘Er werd een ander benoemd.’ (Idee 945, vw vi, p. 137-138). *beschaving (Lit. H.A. Ett, Multatuli in Delft, Delft, 1970)