Kleding
In het bijvoegsel van de Java-bode van 14 januari 1874 (nr. 11) verscheen het artikel ‘Multatuli over de kleeding der dames’ (vw xvi, p. 383-385). Het stuk was zonder bronvermelding overgenomen uit de Millioenen-studiën (vw v, p. 272-275). Hierin wordt de emancipatie van de vrouw rechtstreeks in verband gebracht met de dwang van de heersende mode. In Idee 1149 lezen we dat bij het bezoek van *Napoleon aan Amsterdam, de souvereinen in een ziekelijke bui van ‘Volkstümlichkeit’ [D. volkstümlich=volks, passend bij de volksaard] verkeerden:
‘De mode van den dag bracht 'n misselyke neerbuigings-manie mee, en de meest rangmensen overdreven de mode, zoals gewoonlyk. Men droeg filantropie, gelyk wat vroeger de hoepelrokken, en later crinolines, vryen-arbeid, of chignons. *Rousseau - die beter wist, of althans beter weten kon - had de afgezaagde theorie van “ce bon peuple” op frazen gezet en wie te arm was om gedachten te bezitten op z'n eigen hand, neuriede die frazen na.’ (vw vii, p. 156-157).