Berlin, H.J.-

1791 - overl. na 1870, Duits publicist. In 1859 verscheen in Nederland zijn Pantheïsmus en Theïsmus (vert. door H.W. van Boven; was in Duitsland anoniem verschenen). Dit boek is een kritiek op het godsbegrip van de tegenwoordige wereldbeschouwingen. Daarnaast publiceerde Berlin vele (anonieme) brochures waaronder het in 1819 verschenen pantheïstische System (vert. als Wijsgeerige stellingen, Amsterdam, 1820). Hij was een ijverig publicist binnen de vereniging De Dageraad en het daaruit voortgekomen genootschap De Humaniteit. In 1857 schreef hij Het Pantheïsmus, wijsgeerig stelsel onzer dagen, naar de groote wijsgeeren Jezus en Baruch Spinoza, ‘Door een lid der Vereeniging De Dageraad’. Onder het ps. ‘Een Nederlander’ schreef hij Blaadjes ter ampliatie der waarheid van het pantheïsmus... (1858, Amsterdam: R.C. Meijer). Latere brochures voor de vereniging De Humaniteit handelen veelal over de ‘sociale kwestie’, waarvan enkele onder de titel Vrijheid, gelijkheid, broederschap, aan het genootschap “de Humaniteit” gewijd verschenen (1868 e.v.). Zijn publikaties eindigen veelal met een lang didactisch ‘eindvers’, waarin de auteur zich niet als een groot dichter laat kennen.

Hij wordt door m. in Idee 482 genoemd als ‘één der mannen die smaad verdragen hebben om den wille der waarheid’ (vw iii, p. 230).