24 april 1885
Brief van Multatuli aan Funke. Twee dubbele velletjes postpapier waarvan blz. 1-7 en 8 (⅕) beschreven. (M.M.)
Nieder Ingelheim Vrydag voormiddag [1.] voormiddag: oorspr. stond er ochtend.
beste Funke! Daar kreeg ik uw brief die m'n postkaart schynt gekruist te hebben. 't Was alzoo niet zonder grond dat ik my ongerust maakte! Ik ben recht verdrietig over uwen toestand en heb 'n gevoel alsof 't myn taak is, er iets aan te doen. En nog iets anders. Behalve m'n allerhartelykste belangstelling is er in uw onwelzyn iets dat me - hoe zal ik zeggen? - dat me pynlyk verbaast. Dit kunt ge zonder uitlegging niet begrypen, maar ik meen de oorzaak van die schynbaar vreemde aandoening te begrypen. Nooit haperde er iets aan U, of aan wat van U kwam. Nooit kwam 'n brief dien ik van U verwachtte, of ter-nauwernood verwachten mocht, één postbestelling later dan by den aller-grootsten spoed mogelyk was! Altyd waart ge flink, vlug, by de hand. Ik spreek nu niet eens van den inhoud dier brieven. Neen, ook zonder dàt, ge waart my onwillekeurig 't symbool geworden van stevige vastheid. En er blykt nu dat ik dien indruk ook ben gaan toepassen op uw gezondheid. Ik ben er zeer bedroefd over. En nu dat schoone jaargety binnenskamers te moeten doorbrengen! En 't samenvallen daarvan met de ongesteldheid uwer vrouw. Och, zoo verdrietig!
Neen, ik zal niet komen, tenzy ge my mocht roepen. En ook M. niet. Bedenk echter als 't onverhoopt te pas kwam, dat zy in alle moeielyke omstandigheden - van welken aard ook - goud waard is. Daar gy en uw vrouw waarschynlyk vóór alles behoefte hebt aan rust, zie ik niet in waartoe wy of een onzer, op 't oogenblik nuttig kunnen zyn, maar mocht dit onverhoopt veranderen, doe me dan toch 't groot genoegen over ons te beschikken. Een telegram: ‘Kom’ is voldoende. Vergeet echter niet dat Mimi in verreweg de meeste gevallen van dagelykschen aard 100 maal meer waard is dan ik, en soms zelfs ook in omstandigheden van ànderen aard. Ze is handig, onvermoeid, en weet byna altyd raad.
By 't bepeinzen van Uw toestand denk ik weer aan de kinderen. Ik gis dat ze by Uw moeder zyn (of ten-deele) en dat ge de moeielykheid om die apostels behoorlyk te doen verzorgen en bewaken wel terdege zult in orde gebracht hebben. Maar... er konden bezwaren zyn, of uw vrouw kon zich dat gaan verbeelden en daarover tobben. Kunnen we ook misschien in dàt opzicht iets doen? Een paar van hen - of meer dan 'n paar: we hebben veel ruimte) hier halen? By ondervinding weet ik dat jong volkje zich hier best vermaakt. En 't is zoo gezond hier. En we zouden goed op hen passen - of eigenlyk is dat niet erg noodig, want ze kunnen hier vry rondloopen zonder 't minste gevaar. Ik weet hoe stadskinderen van ruimte houden, en ook ik vind dat een der meest begeerlyke luxes. Nu, op dat punt zyn we schatryk. - Ik zei: 't is hier gezond. Dáárover kan maar één stem zyn, maar ik weet niet wat de eisch is voor u en uw vrouw. Ook niet of die eisch voor u beiden 't zelfde is? Wilt ge my eens schryven of uw hoest uit de keel of uit de borst voortkomt? Ik heb jaren gesouffreerd aan hoest door prikkeling in de keel. Om te slapen moest ik my verdoven met morphine. Sedert 'n paar jaar is dit glad over. Ik kan nu niet zoo stipt zeggen: sedert ik hier woon, maar 't schynt toch dáárop neertekomen. Een feit is dat ik niet meer hoest. Toch durf ik niet zeggen dat die beterschap 'n gevolg is van de gezonde lucht hier, want Mimi wordt nogal vaak gekweld door keelpyn. (Ik ben zoo bang u verkeerden raad te geven, vooral daar ‘niets geheel waar is.’ hm, Idee I.)
Onlangs hadden we hier vier weken lang 'n dame uit Utrecht die zeer aan borst en keel leed. [2.] aan borst en keel leed: mevr. Ymke Braunius Oeberius-Meyer. (Twee jaar geleden hield men haar toestand voor hopeloos. Toen is ze naar Hyères gegaan, en daar inderdaad opgeknapt.) Welnu, ze is hier zeer wel geweest, en in haar brieven roemt ze 't verblyf ten onzent hemelhoog. Nu is 't waar dat ze mooi weer heeft getroffen. Als ge hier komt, zullen we u en uwe vrouw kamers (of... tjes) geven die u 't best schikken, d.i. al of niet aan de zonkant.
Gut, ik wou dat je 't heele huis op stelten zette! Gy of uw jongens! Als ge ze hierheen wilt laten komen, beloof hun dan reusachtige vliegers. (m'n oude liefhebbery!)-
Geef u vooral geen moeite om lange brieven te schryven. Alleen wou ik weten of uw hoest uit de keel of uit de borst voortkomt? Slaapt ge met gesloten vensters? Ik denk ja. En misschien is dat in Amsterdam goed, ja noodig. Maar wy houden van open venster, en bevinden ons daar goed by.
Dag myn beste Funke. Heel hartelyk van ons gegroet. Ik ben benieuwd naar de medicatie die uw vrouw heeft doorgemaakt. Naar de uwe minder. Die meen ik wel te kennen... helaas!
Hebt ge ooit iemand ontmoet die door chinine van koortsen genezen is? Chinine maakt koorts tot koortsziekte. Alle koortslyders hebben véél chinine gebruikt. Niet ik, maar gy zult beleven dat men de chinine als kwakzalvery verfoeit.-
Ge spreekt van menschen die hier (iets als) hulp of troost kwamen zoeken. Wel, daarin is waarheid. Ik kom op dat idee omdat m'n oog daar op 'n brief valt van 'n dame die m'n hulp inriep en die ik helaas niet heb kunnen helpen. Ik zal U die historie vertellen. Ik hoop dat ge eens hier zynde, lang blyft. We zullen dan zeer veel te praten hebben!
Nogeens gegroet van
Uw liefh.
Dek
Onze Wouter is 'n beste jongen. We houden dol veel van hem. Ik ben benieuwd uw oordeel over hem te hooren, vooral omdat ge zeker verstand van kinderen hebt. Dit is niet ieder gegeven.
Schryf vooral geen lange brieven.