28 oktober 1883
Brief van G.L. Funke aan Multatuli. Dubbel en enkel velletje postpapier, geheel beschreven. Met gedrukt briefhoofd G.L. Funke Nieuwe Heerengracht bij de Amstel, 37. Amsterdam. (M.M.)
Amsterdam, Zondag avond 1883
28 Oct
Beste Dekker!
Mijn welgemeenden dank voor Uw langen brief en vooral voor de hernieuwde blijken van Uw goed en zoo vriendelijk hart! In zoo langen tijd had ik uw hand niet gezien dat het adres van Uw brief alléén reeds mij vrijdag avond verblijdde en mij die interessante dagen mijner uitgevers campagne voor den geest riep, toen zulke brieven haast dagelijks bij mij aanlandden. Wat heb ik toen prettig met U samengewerkt en welk een tijd van hoop en succès doorleefd! Welke dagen, toen de bundels 4-6 zoo snel achtereen uit Uw pen vloeiden en iedere aflevering nieuwe sensatie of genot in 't land bracht! Toen ‘Vorstenschool’ eindelijk op de planken kwam en ons kleine land vierduizend exemplaren in enkele weken verslond! Welk een tijd vol poëzie voor een uitgever! Met niet één auteur heb ik ooit zoo'n pittig leven doorleefd, met niet één zoo vrij en vriendschappelijk noch zoo belangwekkend gecorrespondeerd. Niet één gaf zich zooveel moeite om stipt te zijn in zijn arbeid, noch was zoo gul vertrouwend en blijde dat ook ik finantieel profiteerde van zijn succès. Wat ik in die dagen genoot, kunt Gij bezwaarlijk beseffen, onbekend als Ge zijt met de onmogelijk vele kleinzieligheden die een uitgever al zoo te verduuren krijgt, in 't bijzonder van zijn ‘hoog geachte’ auteurs. Al zijn de jongste jaren van mijn handelsleven finantiëel oneindig beter dan de vorige gemiddeld waren, toch zie ik even als de joden naar de Egyptische vleeschpotten dikwijls met weemoed op die dagen vol actie en poëzie terug en blijf ik dankbaar voor 't hooge voorrecht ook uw boeken in de wereld te hebben mogen brengen, boeken, die ook mijn naam en een greintje onsterfelijkheid bezorgden, omdat ze nog eeuwen na ons zullen leven.
Vrij zeker heb ik 't mede aan die goede dagen als boekverkooper te danken dat Zurchers positie als rijk man, mij angstig voor hem stemde. Hij scheen mij zoo óver-verzadigd, zoo wantrouwend, zoo ontevreden over zichzelf in betrekking tot zijn naaste omgeving. Zijn overdreven zelfverwijt maakte hem stekeblind voor de poëzie die toch ook zijn eigen huis hem bood, b.v. in de jongere kinderen zijner vrouw! Zijn neiging naar 't meer dan goede, zooals Gij 't zoo juist noemt, deed hem steeds voorbij zien wat voor de hand lag en haken naar wat hij niet bereiken kon. Bovendien kwelde hem een manie, alsof iedereen aan zijn neus kon zien dat hij om geld getrouwd was! Toch, al maakte ik me dikwijls bezorgd dat hij met zijn heftig karakter en soms ruwe woorden wel eens zeer ongelukkig kon worden als hij niet spoedig een anderen koers insloeg, toch verbaasde 't mij sterk dat zijn lot zóó eensklaps veranderde. Er moet ongetwijfeld iets zeer ruws zijn voorgevallen dat een zóó kolossale omwenteling tot gevolg had, want nog weinige maanden geleden zeide Frits Z [1.] Frits Z.: een broer van J. Zürcher, eveneens kunstschilder.. mij dat zijne vrouw nog altijd veel van hem hield, al had zij weinig reden om over zijn attenties te roemen. Nu niettemin de slag gevallen is, verblijd ik mij dat de verslagene bij U troost zoekt en in Uw asyl tot kalmte kan komen. Zijn heldhaftig besluit vindt ik zóó kapitaal, dat ik sedert zijn 1e brief al mijn best heb gedaan om hem spoedig te helpen. Beloften kreeg ik van allen die ik schreef, maar niemand kon hem terstond plaatsen. Lukt het mij binnen eenige dagen niet beter, dan ga ik er eens een paar dagen op uit om mondeling te onderhandelen, allicht vlot het dan wat sneller, want ik gevoel maar al te wel hoe heilzaam 't nu Z. wezen zal, als hij druk aan 't werk moet. Lang uitstel zou bovendien slecht op zijn zelfvertrouwen werken. Reken er dus op dat ik U trouw helpen zal dezen inderdaad zeer ongelukkigen vriend weêr te doen herleven. Kon hy hier in de stad verwijlen, dan zou ik hem wel direct kunnen helpen, maar dat kan niet helaas!
Verbeeld U eens dat hij werkelijk uitvoert wat zijn plan is, wat een kerel zou dat zijn! Maar dan moet hij wel deugdelijk beginnen met het mindere en dat goed volbrengen, zooals Ge terecht zegt. Dat zal hem evenwel o zoo moeielijk vallen!-
Dat men U een ‘vroolijke ouwe heer’ vindt, verheugt mij hartelijk, omdat ik daardoor besef hoeveel geestkracht Ge nog ontwikkelen kunt en er dus uit blijkt dat 's levens stormen Uw pittig gestel niet hebben gebroken. Gelukkig dat Wouter Mimi zoo braaf helpt om Uw' levensavond te verlichten. Zoo'n kind is een weldaad en nooit hadt Ge gelukkiger ingeving in eigen belang, dan toen Ge U zijn lot hebt aangetrokken. Van harte hoop ik dat het ventje nog vele jaren zoo lief voor U beiden blijve en Ge van hem zult oogsten wat Ge van anderen hadt mogen verwachten. Ons gaat het best, al blijft mijn lieve vrouw altijd een tobster met hoofdpijnen en andere vrouwenkwalen. Zonderling genoeg, schijnen die voortdurende kwellingen haar lichaam niet te deren, want zij blijft er inspijt van haar 42 jaren, nog jong en frisch uitzien. De kinderen zijn allen gezond, hun karakter is, voor zoover hun leeftijd daarover te oordeelen geeft, goed en lief. Hoogvliegers worden ze niet, zelfs niet één, maar ze hebben allen hun portie gezond begrip en daarmeê moeten we 't dus maar zien te redden, al zou ik 't natuurlijk in mijn ijdelheid niet onaardig gevonden hebben dat er een enkel extra-nommer onder te vinden ware. Doch zooals ik zei, ze zijn goed en lief, hebben zin voor huiselijk genot, enkelen leeren graag, en dus heb ik, die toch al zooveel zegen geniet, ruimschoots reden om dankbaar te zijn. En nu basta voor ditmaal!
Wees met Mimi en Zurcher hartelijk gegroet
Uw liefhebbende G L F
Het onderwijs laat hier zéér veel te wenschen over!