5 november 1875
Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
Wiesb. 5 Novr 1875
Waarde funke! Ik heb uw beide br. van 1 & 2 Novr te beantwoorden.
Ja, asjeblieft, zend me proef van den nieuwen druk. Ik houd dit voor noodzakelyk. Wat andere auteurs kunnen, is hun zaak, maar ik moet het veranderde en ingevoegde zien. Zoo is er veel, waarin anderen knapper zyn dan ik, of waarin ze zich knapper voordoen. Wat my betreft, ik neem geen courant, geen tydschrift, geen boek op, zonder my te ergeren. Dat Holland de meerdere moeite die men aan z'n werk ten koste legt, niet betaalt, is nu eenmaal de treurige waarheid, maar dit is voor my geen reden om meêtedoen in de algemeene slordigheid. Dus: alsjeblieft proef, en als gewoonlyk in do.-
En gooi dan in godsnaam die blauwe streepjes er uit. Het spyt me, want alles staat dan zeer gedrongen, vooral by de kleine letter. Wat echter den Havelaar aangaat, ik blyf meenen dat ge daarvoor iets meer hadt kunnen vorderen. Ge zegt, nu niets te verdienen op die 4e uitgaaf. Dit is verdrietig, en kenschetst weer de Nederlandsche toestanden. Het duitsche vodje, op slecht papier, en slechts iets meer dan de helft bevattende, kost 4 Mark = f2.34.-
Ik meen den naam de Hoogh te kennen. Juist zooals ge zegt, in vrome dingen.
En de portretten! Met de vraag van Kr. zit ik erg in den brand. Nog telkens ontvang ik aanvragen om portretten, en moet dan antwoorden dat ik er geen heb. Eigenlyk is 't om kwaad te worden, want ieder weet toch dat ze geld kosten. Dan zyn er onder de vragers, soms uilen die me 't hunne zenden, alsof me daaraan iets gelegen lag! Ik schreef u reeds dat het me zeer bitter is, dat die portret geschiedenis zoo ellendig is afgeloopen. 't Was me al hard genoeg, het aan publiek te presenteeren, maar uit nood was 't m'n plicht dien tegenzin te overwinnen. Zoo als 't nu gegaan is, met dat ál te kunstig teekenen, heb ik 't verdriet volöp, en de schadeloosstelling is nul. Méér nog. Nu er 'n heele zoô van die Allebéportretten in uw bezit is, mag [1.] mag: oorspr. stond er kan. ik die niet bederven door 'n ander, zoodat de kans op redres is afgesneden.
En nu Kruseman? Eigen haard? Redaktie de Veer, niet waar? De zaak is me weer heel pynlyk. 't Is me zoo erg moeielyk om onwelwillend te zyn, maar die menschen hebben waarachtig geen welwillendheid aan my verdiend. En nog iets. Ik geneer me, een nieuw portret te laten maken, om uw oplage niet te benadeelen, mogen wy nu toestaan dat ‘Eigen Haard’ doet wat ik fatsoenshalve niet doen mag? Daarby loop ik nog gevaar dat De Veer 'n byschriftje geeft dat me ergert, en wel in z'n vuilzoeten domineestoon. Neen, ik verzoek U de gevraagde vergunning niet te geven. Ik blyf er by, dat ik m'n portret niet geef zonder hooge betaling. (Hoog noem ik 1/10 van 't geen 'n sprookjes verteller Andersen in Dene-marken weet te bedingen. Een Hollander moet bescheiden wezen! Ik ben misselyk van de armoedige hollandsche verhoudingen.-
Maar, iets anders. Vosmaer, die onlangs hier was, zeide dat het portret van Allebé zoo weinig geannonceerd of tentoon gehangen werd, en hy scheen dááraan 't gering debiet toeteschryven. Of dit juist gezien is, weet ik niet. Misschien is 't 'n vergoelyking voor 't mislukken, omdat ook hy van meening was dat het geteekend & gegraveerd moest worden. Ik heb [2.] heb: oorspr. stond er heb dit. terstond ingezien dat 'n gravure 't rechte niet was! Hadt ge naar my willen hooren, en de fotografie van Mitkiwicz laten reproduceeren. Die was goed, en paste, juist omdat ze wat jonger was, beter dan elke latere in den Havelaar, waar ik 36 jaren oud ben. Van Göthe gaf men zelfs portretten uit z'n jongelingsjaren, en die worden, thans nog, verkocht.-
Dus, ik ontvang proef van bundel III & IV niet waar? Ik verzeker je dat 'n auteur by eerste (en vaak soms by de tweede korrektie) niet lezen kan. Niet althans in den zin als ik nu bedoel, en zoo als ik tot juist begrip van wat ik zeg, noodig heb.-
Ik ben heel onwel, en wenschte maar goed ziek te zyn. Dan hield de verantwoordelykheid op. De smart verteert me, en dan vertellinkjes te schryven voor 'n jakhalzig publiek dat geen geld heeft om z'n auteurs behoorlyk te betalen! En dan nog Mr de Veer aan debiet helpen met m'n portret, terwyl ikzelf er niets dan verdriet en ergernis van heb! Merci!-
Adieu, neem me niet kwalyk dat ik... verdrietig ben. Ik zelf lyd er genoeg onder.
t.a.v.
Douwes Dekker
Men schryft me van Leiden dat de Havelaar verkocht wordt als 'n ‘nieuw werk.’ Juist daarom beweer ik dat-i ½ gl duurder had mogen zyn.