Brieven en dokumenten
1 oktober 1874
Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
Het postscriptum staat op blz. 4 in de marge rechts.
den auteur van haar bespottelyke brieven: Stephanie's echtgenoot, prof. Omboni.
Wiesbaden 1 October 1874
Waarde funke, ik ben niet gegaan. 't heeft er iets van of ik door te zeggen: ‘ik moet weg’ u geld wou aftroggelen. Welnu, 't was de zuivere waarheid. m'n koffertje stond (voor den 6n maal) gepakt, en zelfs heb ik den dienstman die besteld was, 'n fooitje moeten geven voor 't vergeefs komen.
Ik kreeg weer 'n brief, en zou daarop gister gaan. Maar telkens veranderde de toestand. Wat ik daar in Italie te doen en te regelen heb, is 'n ware schaakparty. De uitlegging zou vellen druks vullen. Nu gegaan zynde, had ik nonni niet meegekregen dan door gezag, en als ik haar met gezag by Mimi breng, is 't verkeerd. Dan juist zou ik beter vinden haar niet hier te hebben. Ze is opgestookt om in Italie te blyven, en schryft me gekopieerde of gedicteerde brieven, waarin ze o.a. van Eduard sprekende, hem ‘mon frère’ noemt, en voorts boekerige frazes, waarvan ik den auteur ken. Geloof me dat ik oorzaken had niet te gaan, nog niet.
Ik wil niet in Venetie komen voor ik de schulden die m'n arme vrouw heeft achtergelaten betalen kan. Dit is ook hierom noodig, wyl ik zonder dát, me daar niet kan vertoonen, en eenige dagen blyven. Want de kwestie is niet dat ik Nonni haal, ik moet haar bewerken, zóó dat ze met genoegen meegaat. Anders is de taak van Mimi (die zich zoo verheugde in 't vooruitzicht haar te koesteren met liefde!) onuitvoerbaar.-
Eergister avond heb ik - enfin, 't is te omslachtig. De dag van gister bracht ik door, in voortdurende spanning. Gaan? Niet gaan? Depêches, brieven, 't hield niet op.
Eindelyk besloot ik myzelf te dwingen tot 'n besluit! Ten gevolge van m'n slecht werken gedurende den laatsten tyd had ik ook hier geldelyke verwikkelingen. Ik moest byv. kiezen of deelen om van 't geld dat nu dienen zou voor de reis al of niet m'n huishuur aftenemen. En er zyn meer presseerende dingen. Welnu, ik zei Mimi, laat alles betalen, of zoover 't strekt. Dan is de spanning uìt! Dan hebben we hier rust en ik zal me flink aan 't werk zetten.
Ziehier wat ik berekende. Als ik met Nonni hier kom, en ze valt dan terstond in huiselyke gêne, zou juist dát my verhinderen 't haar redelyk te geven. Niet rechtstreeks om 't finantieele, maar onbetaalde rekeningen, vrees om 'n huisheer te zien, maken my onmachtig, en dat zou dan weer werken op m'n stemming jegens haar, juist wat zooveel overleg vereischt.-
Ziehier nu m'n program. Ik wil hard werken, en haal Nonni eerst als ik geld genoeg van U vragen mag om dáár behoorlyk te verschynen. Het niet afdoen van den achterstand te Venetie is 'n wapen tegen my. Doch ook zonder dit, ik kan me daar niet behoorlyk bewegen zonder 't noodige. Als ik den achterstand niet afdoe zou ik me moeten wegstoppen.-
Hebt ge later vel 12 toch ontvangen? Ik kreeg er geen revisie van. Nu, dit zal wel goed zyn.-
Hierby 13, waarvan ik nu wel revisie verzoek. Zeg, ik stel u voor, de tweede aflevering met dit vel 13 te sluiten. Het eindigt juist goed om 't slot van 'n aflevg te zyn. En 7, 6, 7, 6, is immers even goed als 7, 7, 6, 6,?-
Geloof in Godsnaam dat ik in die vreeselyke zaak van Italie alles doe wat me 't best voorkomt. De oorzaak van 't zwygen der kinderen is me door 'n brief van Edu (die zeer natuurlyk is geschreven, zelfs naïf) gedeeltelyk opgehelderd. Hy zegt ‘ik weet niet recht wat we gedaan hebben, we dwaalden van de eene plaats naar de andere.’ Dit klopt met andere symptomen die me nu geworden. Ze waren den kop kwyt, en daarna verlegen om aanteknoopen. Natuurlyk heb ik Edu hartelyk geantwoord. Maar op Nonni's brieven antwoord ik niet, en dit schryf ik hém, zonder te zeggen waarom. De zaak is dat ik den auteur van haar bespottelyke brieven niet vóór den tyd indisponeeren wil. Ik zal m'n opinie daarover eerst zeggen als ik dáár ben om spykers met koppen te slaan. Nu zou ik misschien nonni van 'n dak berooven. Verbeelje, men heeft over haar heele toekomst gedisponeerd, zonder my te kennen. Waar ze wonen zou, wat ze doen zou, alles! Ik kan nu niet schryven: Veto, voor ik de middelen heb, om doortetasten. Net 'n schaakparty.
Hartelyk gegroet
tt
DD
Nu kunt ge my niet meer voorschieten, maar ik hoop te maken dat ge 't kunt.