23 augustus 1873
Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)
periculum in morâ: gevaar door uitstel (lat.)
Wiesbaden 23 Augustus 73
Waarde funke, nu, dat was 'n mooi pak! Het was smakelyk aantezien, en ik dank u wel. Die couverten en adresjes zyn allerprettigst! Ik erken dat ik my als n kind kan verheugen in zulke (zoogenaamde) kleinigheden. Het stemt pleizierig, zoo wel om de dingen zelf, als om de attentie die er uit spreekt.
Kerel, ik had u eigenlyk veel te schryven, maar ik heb t drukker dan gy zelfs weet. Dit zal u over 'n paar dagen (misschien weken) helder worden. Sedert 3, 4 dagen werk ik niet aan Ideën, maar wél ligt er kopie. Ik zend ze niet, omdat ik over eenige dagen weder dááraan voortgaande, die blaadjes moet nalezen om weer in den geest te raken, wat ik op dit oogenblik niet ben, omdat ik wat anders doe (n mysterie, hm! Neen, géén mysterie, ik maak Millioenen Studiën af) en dat er in 't slot van dat werk iets byzonders is, dat me zeer bezig houdt, is waar. Als ik wist of gy ze gelezen had, zou ik u ophelderen: wát. 't Is geen litterarische byzonderheid, maar 'n... schrik niet: 'n finantieële. Ik laat me werkelyk door Adolf voorzeggen ‘hoe men aan geld komt.’ en naar ik meen: praktisch!-
Geheel afgescheiden hiervan (want die zaak zal eerst werkelyk vrucht dragen over 'n jaar, denk ik áls ze vrucht draagt!) verzoek ik u my geld te zenden zooveel u schikt. Met de hier liggende kopie (áls ik die zond) ben ik nog niet effen met u. (Ik ben f60. schuldig, en er is maar één vel.) maar ik ben goed aan 't werk, en begin over weinig dagen den bundel VI aftemaken.
Ook werk ik op dit oogenblik niet aan Naschrift V.A. Er is een periculum in morâ met Millioenen Studien. Er is geldelyke haast by. Ik moet daarin 'n voorstel doen (finantiëel) dat als t uitlekt voor ik t publiceer, voor my verloren is. Gun me 2, 3 dagen nog, voor Vry arbeid. Ik sluit in haast. Ik moet zeer snel handelen. Als ik my niet bedrieg, wordt het 'n zaak van gewicht.-
Waar blyft revisie, vel acht? Ik meen Ideën. Want het slot van Vryen Arbeid, is ook acht. Daarvan moet ik mét het naschrift correctie zenden.
De versjes van Dr Heye waren al ingepakt toen uw briefje kwam. Er vertrok iemand naar Holland. Ik begreep dat het n vergissing was, en legde ze tusschen Mimi's kopie, om ze niet vuil te maken op de post.
Juist dat vertrek van de persoon die dat pakket meenam, staat in ver-band met m'n haast omtrent Mill. Studiën. Hy weet iets van myn plan, en schoon ik zeker ben van z'n eerlykheid, hy mocht er eens onvoorzichtig n woordje van laten vallen. Dan ben ik de prioriteit kwyt. Aan Millioenen Studiën mankeert slechts één vel. Dat komt heden af. Maar ik moet 'n... tal circulaires schryven aan alle Gouvernementen, en die moeten de wereld in, vóór ik M. St. in druk kan geven.
Dat werk is gedeeltelyk fantastisch, en moet eindigen praktisch, nam: 'n wezenlyke geldzaak.
Niet echter hiervoor, vraag ik u geld, (want misschien geeft het niets.) maar omdat ik overigens goed aan 't werk ben. Ge kunt het gerust doen. Over 'n dag of vyf zal de kopie weer stroomen. adieu
tt
DD
revisie vel 8. Ideën, s.v.p.
Misschien geeft myn plan niets. Maar als t wat geeft, moet het veel zyn. Dit is zeker dat ik 'n zeer groote waarde in 't leven roep. Ze bedraagt millioenen. 't Zou dus jammer zyn, als ik zelf daarvan niets genoot, ik die 't zeer noodig heb. Met m'n schryven kan ik me staande houden, maar niet meer. En zeker nooit al m'n schulden betalen. Dit kan ik wel als men my voor dat andere plan geeft wat me zou toekomen. Hebt ge tyd Mill. Studien te lezen? Denk aan onder de lectuur dat de naam van 't stuk letterlyk gepast is. Ik zoek naar millioenen, en vind ze. Dát zal frappeeren als 't uitkomt!