19 januari 1881
Brief van Multatuli aan Mimi. Dubbel en enkel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.) De laatste zin met blauw potlood dwars over de bladzij. Op envelop de poststempels Leiden 19 jan 81 en Geisenheim 20/1 81 en het adres Mad Douwes Dekker Geisenheim Rheingau.
Leiden Woensdag 19 Jan
12-1 uur &c middag.
lieve beste Mies! Ik was al gekleed om naar Dord te gaan, en inplaats dáárvan ga ik nu heel kalmpjes aan je zitten schryven. Ik heb Dord laten afzeggen.
Eerst m'n wedervaren van gister. Volgens afspraak zou ik te Schiedam ± 6 uur aankomen, dáár 'n warme kamer vinden en ik zou [1.] zou: oorspr. stond er had. er twee uur tyd hebben om me klaartemaken voor de voordracht. Maar zie, de trein kwam 'n heel uur te laat. (door sneeuw en harden wind.) Dat was één. En m'n nieuwe begeleider had niet gezorgd voor 'n vigilant [2.] vigilant(e): gesloten huurrijtuig.. Daar stond ik om 7 uur in de sneeuw aan 't Station. Toen loopen naar de zaal, die volstrekt niet naby was. Hygend kwam ik aan, ontstemd natuurlyk in twee beteekenissen, want stem had ik ook niet. Daar ik al ½ 5 uit m'n logement te Leiden gegaan was had ik niet gegeten. Ik had me 'n paar broodjes met gehakt laten meegeven. Maar te Schiedam had ik geen tyd ze te eten. Er begonnen al menschen in de zaal te komen. Bezoek in de wachtkamer van Penning (Coens.) [3.] Penning: Willem Levinus Penning jr. (1840-1924), nederlands dichter die publiceerde onder de schuilnaam M. Coens. Daarop de zaalman die me zei dat m'nheer Karel v.d. S [7.] Karel v.d. S.: waarschijnlijk Carel Jan Petrus van der Schalk (1832-1895).. ‘me spreken wou’, (zoo begreep ik, maar later bleek dat het misverstand was. Wel had-i gevraagd of ik gekomen was daar men te S. er aan twyfelde of de voordracht doorging. Ik liet zeggen: ‘geen tyd’. Verbeelje ik had m'n onderwerp nog niet vastgesteld! 't Was kwart voor acht. Ik dacht even na, en besloot te spreken over ‘levensopvatting’ in verband ook met den naam dien Schiedam heeft. En zie, ik was klaar drie minuten vóór acht uur. Toen bedacht ik dat het afwyzen van V.D.S. niet goed was daar hy niet weten kon hoe mal gejaagd ik aangekomen was, en liet hem zeggen dat hy nog wel even komen kon. Hy kwam was beleefd en vriendelyk, maar dat hy me had willen spreken was 'n misverstand geweest. Schoon 't me nu spyt dat ik avances schyn gemaakt te hebben, is er toch niets aan verbeurd. Hy scheen zeer ingenomen met de kennismaking, en kwam in de pauze terug om Roelants [8.] Roelants: Hendrik A.M. Roelants (1827-1907), boekhandelaar en uitgever te Schiedam. (den uitgever) te presenteeren. Vry stipt acht uur trad ik op en zeker heeft niemand gemerkt dat ik m'n twee uren rust niet gehad had en zoo even door de sneeuw gebaggerd. De zaak is goed afgeloopen. Zonder nu als van Delft te zeggen dat ik zeer goed heb gesproken was't toch niet slecht. Er waren 140 menschen dat voor Schiedam wèl is. 't Is méér dan 400 te Amstm of 200 te Rotterdam.
Jammer dat ik (om met den laatsten trein weg te kunnen) reeds ¼ over 10 moest uitscheiden. Och, ik had me voor dien trein niet hoeven te haasten, want in de wachtkamer was reeds bekend dat er vertraging was door de sneeuw. Soms was er twyfel of-i heele-maal wel komen zou. Nu hy kwam, en te ½ twee in den nacht kwam ik thuis. Toen eerst dineerde ik met een van m'n broodjes. 't Was 'n reis! Telkens heelemaal of byna stilstaan. En eenmaal m'n raampje geopend hebbende kon 't niet weer gesloten worden. (Sneeuw er tusschen die bevroren was) Zoodat ik (eerste klas reizende) in de open lucht gezeten was. En ik ben heel wel! My mankeert niets.
Maar nu was't vandaag Dord. En zie ik hoor dat er zoo even ± elf uur nog geen enkelen trein van Amsterdam is aangekomen. (Wel een van Rottm) Als ik dus zooals m'n plan was, om ± 12 uur naar Dord op reis was gegaan, zou ik niet zeker geweest zyn daar voor acht uur aantekomen. En al kwam ik tegen 5, 6 uur daar, ik verzeg [4.] verzeg: vertik. 't om voor die Dordsche lezing 'n reis van 5 of 6 uren te maken. Dus telegraf.- afgezegd. Ziedaar de reden waarom ik je nu weer van hier schryf. Ik zou toch van avend te Dord gebleven zyn en eerst morgen hier terug om van hier uit, overmorgen Haarlem te bedienen. Hoe dit zy, ik heb nu twee stille dagen en zal ze gebruiken zoo goed ik kan. -
ga toch niet op reis noch naar Wiesb. noch naar Ingelheim, voor het weêr beter is. En koop tüchtige reisedecken [5.] tüchtige reisedecken: degelijke reisdekens (du.)., groote, zachte.
Ziezoo, letters als ossen. Wou zal wel vragen: wat staat dáár? En dan onthoud je't. Gister avend in den trein heb ik er telkens aan gedacht, en als ik je vandaag niet op m'n gemak had kunnen schryven had ik je dàt getelegrafeerd. Neem ook voor jou en Wou pantoffels by je. 't Scheelt zooveel als je warme voeten hebt.
(Dat holl. systeem van altyd lekkende lauwe stoven is ellendig!) -
Je laatst ontv. brief is no 4 van vrydag en Saterdag avend. Ik heb nog geen bericht van de 300 gl die (meen ik) Maandag eerste bestelling, gelyk met den brief aan Wou moet [6.] moet: oorspr. stond er moeten. bezorgd zyn. Ik gis dat dit veroorzaakt is door gebrek aan spooraansluiting. Alle treinen zyn in de war. Misschien kryg je ook myn br. te laat. Let op of ze volgen, d.i. geen gaping in m'n verslagjes.
Gister voor ik naar Schiedam ging heb ik wel 6 brieven afgedaan. Vandaag en morgen doe ik dat ook. Ik schryf heden aan Vos, aan Jeanne, aan Zurcher, aan Plet, en nog veel meer. -
Wees maar gerust over m'n gezondheid. Ik ben niet eens verkouden. -
Het spreken in 't publiek valt me hoe langer hoe makkelyker. Ik verdien m'n geld alleen met reizen en trekken.
Gistravend 'n allerliefste ontmoeting met 'n zeeofficier die uit Rott gekomen was om me te hooren. -
Dat Roelands [8.] Roelants: Hendrik A.M. Roelants (1827-1907), boekhandelaar en uitgever te Schiedam. zich door K. v d S. liet presenteeren was zeker om de uitgevery. Ik heb uit Waltman gemerkt dat er 'n wedloop wordt gehouden. -
Daar komt m'n goede kom en harde broodjes. Ik wou dat ik dit hôtel mèt de bediening kon meenemen. Uitstekend! Ik wou wel dat je eens hier logeerde. Neem maar tot pretext dat je 't leidsche museum wilt zien. -
Heb je misschien je no 5 naar Dordrecht geadresseerd? Ik telegrafeer er om. Dat is m'n vierde depêche vandaag!
Verbeeldje wat 'n onkosten! Gister (schoon ik te Schiedam door de sneeuw gebaggerd heb) heb ik toch zeker 5 gl. aan vigilanten uitgegeven! Daaronder begrepen [9.] Daaronder begrepen: oorspr. stond er Daarby komen. de fooi voor 1½ uur wachten in den kou by nacht! Elke lezing kost me vier vigilantes (naar en van, van en naar) trein, gelukkig dat ik 't betalen kan. -
Vandaag 'n brief van Bé. Ze was bly met myn briefje. Wacht, ik zend je haar briefje. Dan hoor je wat van haar, en hebt stof tot schryven wat 'n weldaad schynt te zyn. Doe 't dus. -
Zooeven met m'n groote letters, heb ik vergeten erby te zeggen dat je dus àplusforte raison [10.] à plus forte raison: temeer nog (fr.) niet naar Holland komt voor je op de treinen rekenen kunt. Dat spreekt van zelf. 't Is anders tobben. En dan met 'n kind!
Houd nota van je verzonden brieven.
no
tyd van afzending
adres
Dan kan ik navragen, t Zal me benieuwen of nu je no 5 van Dord komt opdagen. -
Dag beste Mies, ik sluit en verzend nu maar. Een erge zoen aan jou voor je aardig preken ex C. [11.] ex C.: ex Cathedra (lat.), op een toon die geen tegenspraak duldt. en 'n vriendelyk zoentje aan Wouter. Hy kan nog geen erge zoenen gebruiken. Hy zal over 14, 16 jaar moeite hebben iemand te vinden die t zoo goed kan als jy. - Over kachels moeten wy ons toch nog bedenken. Ik zou de yzeren kachel van hier wel terstond durven nemen. Verlakt zwart. In de ronde deur een omdraaischyf en als men den bovenplaat openzet, is er een ruime platte ground voor ketels & potten. Hy brandt daarby best, en ziet er elegant uit.-
Ik verlang naar no 5. Ook naar je komst, maar met dit weer niet! Ik ben bly voor jou dat ik zoo wel ben en me zoo dapper houd. Knies maar niet over me.
Was al gesloten toen ik no 5 ontving. Dankjewel.